BoJ giữ nguyên lãi suất, giảm mua trái phiếu nhằm ngăn chặn biến động thị trường

Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) đã quyết định giữ nguyên lãi suất vào thứ Ba và cho biết sẽ giảm tốc độ thu hẹp bảng cân đối kế toán từ năm tài chính tới. Động thái này phản ánh sự thận trọng của BoJ trong việc dỡ bỏ dần các biện pháp kích thích quy mô lớn đã được triển khai suốt nhiều thập kỷ qua.

Quyết định được đưa ra trong bối cảnh tình hình địa chính trị tại Trung Đông leo thang và các mức thuế mới từ Mỹ đang làm gia tăng thách thức đối với kế hoạch nâng lãi suất và thu hẹp bảng cân đối đã mở rộng tới gần bằng quy mô nền kinh tế Nhật.

“Tình hình hiện nay tiềm ẩn rất nhiều bất định liên quan đến chính sách thương mại của các quốc gia,” Thống đốc BoJ Kazuo Ueda phát biểu trong buổi họp báo sau cuộc họp chính sách. “Do đó, các rủi ro tiêu cực đối với cả tăng trưởng kinh tế và lạm phát của Nhật Bản đang tăng lên rõ rệt.”

Giới đầu tư hiện tập trung vào việc BoJ sẽ điều tiết chính sách ra sao để đối phó với tác động từ chính sách thuế của Mỹ, trong khi vẫn theo dõi lạm phát trong nước để xác định thời điểm BoJ có thể tiếp tục nâng lãi suất.

Như dự đoán của thị trường, BoJ đã nhất trí giữ lãi suất ngắn hạn ở mức 0.5% sau cuộc họp chính sách kéo dài hai ngày. Đồng thời, ngân hàng trung ương không thay đổi kế hoạch hiện tại về việc cắt giảm lượng trái phiếu chính phủ mua vào – cụ thể là giảm 400 tỷ yên mỗi quý, hướng đến việc đưa lượng mua hàng tháng xuống còn khoảng 3 nghìn tỷ yên vào tháng 3 năm 2026.

Tuy nhiên, trong kế hoạch cắt giảm mở rộng được công bố lần này, BOJ cho biết sẽ giảm một nửa tốc độ cắt giảm trái phiếu kể từ năm tài chính 2026. Mục tiêu là hạ lượng mua hàng tháng xuống khoảng 2 nghìn tỷ yên vào tháng 3 năm 2027. Tốc độ giảm mua này được điều chỉnh dựa trên phản hồi từ các nhà đầu tư trong các cuộc họp tham vấn thị trường tháng trước.

Thành viên hội đồng chính sách Naoki Tamura là người duy nhất phản đối kế hoạch này, ông đề xuất duy trì mức giảm 400 tỷ yên mỗi quý trong suốt năm tài chính 2026.

Tốc độ rút vốn chậm hơn phản ánh sự thận trọng của BoJ trong việc tránh gây xáo trộn thị trường, đặc biệt sau đợt tăng mạnh lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản kỳ hạn siêu dài trong tháng trước.

“Đây là một quyết định thân thiện với thị trường,” chuyên gia kinh tế cấp cao Saisuke Sakai từ Mizuho Research & Technologies nhận định. “Việc giảm tốc độ cắt giảm sẽ giúp kiểm soát đà tăng của lợi suất dài hạn.”

Ngay sau thông báo, lợi suất JGB kỳ hạn 10 năm đã tăng lên mức 1.485% – cao nhất kể từ ngày 4 tháng 6 – do sự hỗ trợ cho JGB kỳ hạn ngắn giảm. Theo lịch trình mua trái phiếu trong quý 3 được công bố cùng ngày, BoJ sẽ giảm mua JGB ngắn hạn trong khi vẫn duy trì lượng mua đối với các kỳ hạn trên 10 năm.

Ngân hàng trung ương cũng cho biết sẽ đánh giá lại tiến độ cắt giảm trái phiếu cho năm tài chính 2026 tại cuộc họp chính sách vào tháng 6 năm sau. “Nếu lãi suất dài hạn tăng quá nhanh, BoJ sẽ linh hoạt điều chỉnh – chẳng hạn như tăng lượng mua trái phiếu,” theo tuyên bố từ BoJ. Cơ quan này kỳ vọng tổng lượng nắm giữ JGB sẽ giảm khoảng 16-17% vào tháng 3 năm 2027 so với mức hiện tại vào tháng 6 năm 2024.

Áp lực từ lạm phát

BoJ đã từng bước chấm dứt chính sách kiểm soát đường cong lợi suất (YCC) và bắt đầu giảm mua trái phiếu quy mô lớn từ năm ngoái. Cơ quan này cũng nâng lãi suất ngắn hạn lên 0.5% hồi tháng 1, trong bối cảnh lạm phát có dấu hiệu tiến gần đến mục tiêu ổn định 2%.

Phần lớn các nhà kinh tế trong khảo sát gần đây của Reuters dự đoán đợt nâng lãi suất tiếp theo sẽ diễn ra vào đầu năm 2026, tuy nhiên triển vọng kinh tế hiện vẫn đầy bất định.

Quá trình bình thường hóa chính sách của BoJ hiện đang gặp trở ngại từ các mức thuế cao của Mỹ, gây tổn hại đến ngành xuất khẩu – vốn là động lực tăng trưởng chính của Nhật Bản. BoJ đã buộc phải hạ dự báo tăng trưởng và lạm phát trong thời gian tới.

Trong khi đó, Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba và Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đồng ý thúc đẩy các cuộc đàm phán về thuế vào hôm thứ Hai, song chưa đạt được đột phá nào trong việc hạ hoặc gỡ bỏ các mức thuế có nguy cơ làm tổn thương nghiêm trọng nền kinh tế phụ thuộc xuất khẩu của Nhật.

Xung đột ngày càng căng thẳng giữa Iran và Israel cũng đang khiến các nhà hoạch định chính sách đau đầu, do có thể khiến giá dầu tăng mạnh và gây ra biến động thị trường toàn cầu.

Tuy nhiên, nếu trì hoãn tăng lãi suất quá lâu, BoJ có nguy cơ phản ứng chậm với áp lực lạm phát trong nước, khi các doanh nghiệp tiếp tục chuyển chi phí nguyên liệu và lao động tăng cao sang người tiêu dùng.

Chỉ số lạm phát cơ bản của Nhật Bản đã đạt 3.5% trong tháng 4 – mức cao nhất trong hơn hai năm và vượt xa mục tiêu 2% của BoJ – chủ yếu do giá thực phẩm tăng vọt 7%.

BoJ vẫn giữ nguyên quan điểm rằng lạm phát sẽ tiếp tục tăng do tình trạng thiếu hụt lao động.

“Chúng tôi cho rằng BoJ cần tiếp tục bình thường hóa chính sách, bởi lạm phát có vẻ đang bám trụ trên mức mục tiêu 2%,” ông Khoon Goh, trưởng bộ phận nghiên cứu khu vực châu Á tại ANZ Singapore nhận định.

“Đồng yên yếu là một yếu tố góp phần đẩy lạm phát lên, và với việc giá dầu tăng gần đây do bất ổn địa chính trị, rủi ro lạm phát ngắn hạn của Nhật Bản lại càng tăng, đặc biệt khi nước này là một trong những quốc gia nhập khẩu dầu lớn nhất thế giới,” Goh nói thêm.