Các ngân hàng Nhật Bản chuẩn bị cho một kỷ nguyên biến động mới

Ông Yutaka Ito, tân lãnh đạo cơ quan giám sát thị trường quyền lực – Cơ quan Dịch vụ Tài chính Nhật Bản (FSA) – cũng đồng tình. Trong một cuộc phỏng vấn với Financial Times, Ito cho biết một số ngân hàng “đang phải đối mặt với câu hỏi làm thế nào để tồn tại”.

Vấn đề tương đối đơn giản nhưng có sức ảnh hưởng lớn. Nhật Bản đang thoát khỏi thời kỳ giảm phát kéo dài và lãi suất đang tăng – một tin tích cực cho một số ngân hàng. Điều đó cũng khiến tiền gửi trở thành nguồn vốn quý giá hơn. Tuy nhiên, dân số suy giảm đồng nghĩa với việc lượng tiền gửi có thể dịch chuyển nhanh hơn trong hệ thống.

Khi thế hệ trẻ thừa kế tài sản, họ có xu hướng chuyển tiền sang các sản phẩm sinh lời cao hơn, các công ty fintech hoặc đơn giản là các ngân hàng lớn ở các thành phố lớn nơi họ sinh sống. Điều này đang thúc đẩy ngay cả những ngân hàng lớn phải hành động – chẳng hạn mua lại các fintech – và khiến khoảng 100 ngân hàng khu vực yếu kém hơn của Nhật Bản ngày càng bị đe dọa.

“Các ngân hàng khu vực đang ở lằn ranh vì chúng tôi không thể rời khỏi địa phương, và chúng tôi là những người chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ sự thay đổi nhân khẩu học của Nhật Bản,” bà Yuko Kawai, Chủ tịch Ngân hàng Kochi, cho biết.

Ngân hàng Kochi, đặt tại đảo Shikoku – hòn đảo nhỏ nhất trong bốn đảo chính của Nhật Bản – là một ví dụ thu nhỏ cho các lựa chọn mà hệ thống ngân hàng phải đối mặt. Đây là ngân hàng lớn thứ hai của tỉnh, nhưng dân số 650.000 người tại đây đang giảm với tốc độ cao nhất cả nước.

Theo Viện Nghiên cứu Mitsubishi, lực lượng lao động của tỉnh dự kiến giảm 10,8% vào năm 2030, từ 370.000 xuống còn 330.000 người. Điều này ảnh hưởng cả đến việc tuyển dụng nhân sự lẫn mô hình kinh doanh. Khoảng 70% tài sản của Ngân hàng Kochi là các khoản vay cho người dân và doanh nghiệp địa phương. Khi dân số giảm, lượng khách hàng cũng thu hẹp.

Để đối phó, bà Kawai đang tăng giá trị kinh doanh với nhóm khách hàng cốt lõi. Điều đó có thể bao gồm bán thêm sản phẩm đầu tư, bảo hiểm hoặc mở rộng các dịch vụ tư vấn doanh nghiệp có biên lợi nhuận cao, từ sáp nhập – mua lại cho đến giải pháp công nghệ thông tin. Cách này cũng giúp các ngân hàng khu vực cạnh tranh tốt hơn trong việc thu hút và giữ chân tiền gửi.

Kế hoạch này “không phải mở rộng ra ngoài khu vực, mà… [là] đào sâu quan hệ với khách hàng để mở rộng phạm vi kinh doanh,” bà Kawai giải thích.

FSA cũng ủng hộ hướng đi này. Ông Ito cho rằng “ngay cả với các tổ chức tài chính khu vực, việc sở hữu năng lực tư vấn ngân hàng đầu tư là cần thiết.” Ông muốn các ngân hàng khu vực trở thành cầu nối với các “megabank” – những ngân hàng lớn thống trị thị trường như MUFG và Mizuho.

Hiện tại, bà Kawai cho biết tiền gửi vẫn chưa rời khỏi Ngân hàng Kochi – một phần do các doanh nghiệp địa phương vẫn trung thành để được hưởng lãi suất vay ưu đãi – nhưng bà thừa nhận rằng điều đó chỉ là vấn đề thời gian. Trong năm tài chính vừa qua, tiền gửi tại một nhóm lớn ngân hàng khu vực chỉ tăng 0,9%, trong khi con số này của các megabank là 2,7%, theo dữ liệu của hãng xếp hạng tín nhiệm S&P Global.

Đó là lý do các ngân hàng khu vực đang chuẩn bị cho sự dịch chuyển, với các vụ sáp nhập và hợp tác đã bắt đầu diễn ra. Chính phủ Nhật Bản đang cung cấp khoản trợ cấp khiêm tốn, tối đa 3 tỷ yên, cho các ngân hàng đồng ý sáp nhập.

Bà Kawai coi một phần nhiệm vụ của mình là chuẩn bị cho tương lai hợp tác với các tổ chức phi ngân hàng hoặc sáp nhập với một ngân hàng khác. Bà cho rằng nếu “tái cơ cấu là giải pháp tốt nhất… thì tôi có thể chọn cách đó.”

Về phần mình, ông Ito tin rằng có nhiều con đường phía trước, từ việc bị các megabank hoặc các ngân hàng khu vực lớn mua lại – những ngân hàng được hưởng lợi nhờ ngành công nghiệp bùng nổ – cho đến cắt giảm chi phí bằng cách chia sẻ hệ thống CNTT.

Ông thừa nhận rằng mặc dù số lượng ngân hàng có thể giảm, nhưng hoàn cảnh sẽ buộc hệ thống ngân hàng phải tái cấu trúc phức tạp hơn. “Vì vậy, ngay cả khi số lượng ngân hàng không giảm, vẫn có cách để tồn tại – hay đúng hơn là phát triển và tiến hóa,” ông nói.