Các thủ đô của EU đang thúc giục Brussels tạm hoãn mọi động thái trả đũa tiềm tàng đối với thuế quan của Donald Trump cho đến sau thượng đỉnh NATO vào tháng 6, với lý do rằng thỏa thuận với tổng thống Mỹ về an ninh trung hạn của châu Âu phải là ưu tiên hàng đầu.

Các nhà ngoại giao và quan chức nói với Financial Times rằng các chính phủ đang kêu gọi tạm dừng mọi quyết định lớn liên quan đến Mỹ, bao gồm cả các khoản đầu tư quốc phòng quan trọng, cho đến khi kết quả của cuộc họp NATO tại The Hague vào tháng tới rõ ràng.
Các quan chức NATO cũng đang được thúc giục giảm quy mô thượng đỉnh của liên minh quân sự càng nhiều càng tốt để giảm thiểu khả năng đụng độ với Trump, trong bối cảnh sự bất ổn sâu sắc về những gì ông có thể làm tại sự kiện này.

Trump đã yêu cầu các đồng minh châu Âu cam kết chi 5% GDP cho quốc phòng và áp dụng kế hoạch “cân bằng” trách nhiệm bảo vệ lục địa, vốn đã dựa vào Mỹ trong nhiều thập kỷ.

Bên cạnh các cuộc đàm phán căng thẳng giữa các nhà lãnh đạo chủ chốt của châu Âu và Tổng thư ký NATO Mark Rutte về cách xoa dịu Trump tại cuộc họp ngày 24-25 tháng 6, các thủ đô cũng đang thúc giục Ủy ban châu Âu tránh gây căng thẳng với Nhà Trắng trong giai đoạn trước đó.

Các quan chức cho biết điều đó bao gồm tránh các cuộc thảo luận công khai gây tranh cãi về việc trả đũa thương mại đối với thuế quan của Trump, trì hoãn các quyết định mua sắm quốc phòng liên quan đến việc lựa chọn trực tiếp giữa các lựa chọn của châu Âu và Mỹ và tránh chỉ trích cách tiếp cận của Mỹ đối với Ukraine và lời lẽ của nước này liên quan đến việc sáp nhập Greenland.

Trump đã áp thuế 25% đối với thép, nhôm và ô tô của châu Âu, cũng như mức thuế chung 10% đối với hàng nhập khẩu từ EU. Ông đã tạm dừng, cho đến đầu tháng 7, việc tăng gấp đôi mức thuế cố định đó lên 20%, đang chờ đàm phán với khối. Các quan chức cho biết nếu các cuộc đàm phán về một thỏa thuận “cân bằng” thất bại, EU phải trả đũa bằng các biện pháp thương mại của riêng mình.

“Có rất nhiều lo ngại trước cuộc họp tại The Hague và suy nghĩ chung là làm bất cứ điều gì có thể để đưa [Trump] đến đó, nói với ông ấy những gì ông ấy muốn nghe và đưa ông ấy rời đi mà không có bất kỳ thảm họa nào,” một quan chức cấp cao của EU tham gia vào các cuộc thảo luận cho biết.

“Chúng ta cần đưa ra một kế hoạch đáng tin cậy cho sự chuyển đổi có trật tự [từ Mỹ sang châu Âu] về trách nhiệm,” một quan chức cấp cao của NATO nói. “Đó là ưu tiên duy nhất, quan trọng nhất… trên tất cả mọi thứ.”

Mặc dù EU và NATO là hai tổ chức riêng biệt, 23 quốc gia là thành viên của cả hai tổ chức có trụ sở tại Brussels và Rutte có mối quan hệ làm việc chặt chẽ với chủ tịch ủy ban Ursula von der Leyen.

Các quan chức Mỹ đã nói với các đồng minh NATO rằng trong khi Trump dự kiến tham dự thượng đỉnh, ông có thể quyết định hủy bỏ nếu không có thỏa thuận được sắp xếp trước giữa 31 thành viên NATO khác về việc chi tiêu nhiều hơn và gánh vác nhiều trách nhiệm hơn để bảo vệ châu Âu.

NATO đang lập một nghiên cứu chi tiết về năng lực hiện tại của các thành viên để cung cấp thông tin cho các cuộc thảo luận phức tạp về sự phụ thuộc hiện tại của châu Âu vào Mỹ, cách giảm bớt điều đó và giảm bớt nhanh như thế nào, và trong những lĩnh vực nào Mỹ có thể giảm bớt sự hiện diện mà không gây nguy hiểm cho an ninh của lục địa.

Các quan chức châu Âu ước tính riêng rằng với chi tiêu quốc phòng trung bình sắp đạt 4%, và một kế hoạch đã được thống nhất với Mỹ về việc rút quân ở một số lĩnh vực quan trọng khi quân đội châu Âu tăng cường năng lực, khung thời gian từ 5 đến 10 năm là khả thi.

Thượng đỉnh The Hague ban đầu được mong đợi sẽ là một sự kiện nổi bật đối với Rutte, vì đây sẽ là thượng đỉnh đầu tiên của ông với tư cách Tổng thư ký và được tổ chức tại quê nhà ông.

Hội nghị thượng đỉnh năm nay đã bị rút ngắn chỉ còn hai ngày, trong bối cảnh nhiều thủ đô châu Âu gây áp lực buộc ban tổ chức phải hạn chế tối đa các phiên họp giữa các nhà lãnh đạo — nhằm giảm nguy cơ xảy ra bất kỳ va chạm nào với Trump.

Nhiều lãnh đạo châu Âu lo ngại kịch bản hỗn loạn tại hội nghị NATO năm 2018 có thể tái diễn, khi Trump vào ngày đàm phán thứ hai đã phá vỡ trật tự với những tuyên bố gây sốc và đe dọa rút Mỹ khỏi liên minh. Khi đó, các nước vội vàng trấn an ông bằng cam kết tăng chi tiêu quốc phòng, trong đó có cả Thủ tướng Hà Lan lúc bấy giờ, Mark Rutte.

“Tiền, tiền và tiền,” một nhà ngoại giao châu Âu tham gia khâu chuẩn bị hội nghị nói. “Ông ấy không muốn nói về điều gì khác, và các chủ đề bổ sung có thể để sau.”

Theo các quan chức, cách tiếp cận đó sẽ khiến các chủ đề trọng tâm thường được thảo luận trong các hội nghị trước đây — như đơn xin gia nhập NATO của Ukraine, hợp tác với các nước châu Á hay biến đổi khí hậu — có thể bị đẩy xuống thứ yếu.

“Châu Âu nên chuẩn bị cho viễn cảnh Mỹ thoái lui khỏi vai trò lãnh đạo tại châu Âu,” Ngoại trưởng Ba Lan Radek Sikorski cảnh báo hôm thứ Tư. “Đó là điều hoàn toàn có thể xảy ra. Chúng ta vẫn có thể tìm được hướng đi riêng… nhưng không thể tiếp tục giả vờ như thể không nghe thấy những gì người Mỹ đang nói.”