Chính quyền Trump sắp gỡ bỏ hạn chế về chip thời Biden, thiết lập khung quản lý AI mới?

Kế hoạch bãi bỏ, dù chưa được hoàn thiện, nhằm tái cấu trúc chính sách do Tổng thống Joe Biden khởi xướng - chính sách đã phân loại các quốc gia thành ba nhóm riêng biệt để quản lý xuất khẩu chip từ Nvidia Corp. và các nhà sản xuất khác. Theo các nguồn tin thân cận, chính quyền Trump sẽ không thực thi "quy định phân tán AI" khi quy định này chính thức có hiệu lực vào ngày 15/5.

Những điều chỉnh chính sách này đang được hoàn thiện trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump chuẩn bị cho chuyến công du Trung Đông, nơi nhiều quốc gia, đặc biệt là Ả Rập Saudi và UAE, đã bày tỏ bất bình trước các hạn chế ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận chip AI của họ. Các quan chức cấp cao trong chính quyền Trump đang khẩn trương xây dựng khung pháp lý mới nhằm tối ưu hóa việc kiểm soát chip trên phạm vi toàn cầu, theo nguồn tin yêu cầu được ẩn danh do thông tin này chưa được công bố chính thức.

Trên thị trường chứng khoán, cổ phiếu các nhà sản xuất chip đã ghi nhận đà tăng đáng kể sau thông tin từ Bloomberg News. Cổ phiếu Nvidia tăng 3.1%, trong khi Chỉ số Bán dẫn Sàn giao dịch Chứng khoán Philadelphia tăng 1.7%.

Theo một trong các nguồn tin, quyết định của chính phủ có thể được công bố sớm nhất vào ngày thứ Năm.

Được ban hành trong tuần cuối cùng của nhiệm kỳ Biden, quy định phân tán AI đã thiết lập nghĩa vụ cấp phép mới của Hoa Kỳ đối với hoạt động xuất khẩu chip AI đến phần lớn các khu vực trên thế giới, được xem như biện pháp cuối cùng sau nhiều năm liên tục thắt chặt các hạn chế thương mại bán dẫn. Chính sách này nhằm ngăn chặn Trung Quốc tiếp cận công nghệ chip AI thông qua các bên trung gian và đồng thời thu hút nhiều quốc gia vào quỹ đạo ảnh hưởng của Hoa Kỳ thông qua việc thiết lập các yêu cầu an ninh để tiếp cận công nghệ tiên tiến nhất của Mỹ.

"Quy định AI của Biden quá phức tạp, quan liêu và sẽ kìm hãm đổi mới sáng tạo của Hoa Kỳ," người phát ngôn Cục An ninh Công nghiệp thuộc Bộ Thương mại tuyên bố. "Chúng tôi sẽ thay thế bằng một khung pháp lý đơn giản hóa đáng kể, thúc đẩy sáng tạo của Mỹ và đảm bảo vị thế thống lĩnh của Mỹ trong lĩnh vực AI."

Quy định thời Biden đã phân chia thế giới thành ba cấp độ tiếp cận chip

Bộ Thương mại sẽ duy trì thực thi nghiêm ngặt các hạn chế xuất khẩu chip trong quá trình phát triển khung pháp lý mới, theo các nguồn tin. Một yếu tố then chốt trong chiến lược bãi bỏ quy định phân tán AI sẽ là tăng cường kiểm soát chip đối với các quốc gia đã chuyển hướng chip sang Trung Quốc, đặc biệt là Malaysia và Thái Lan, một nguồn tin tiết lộ.

Nvidia, doanh nghiệp dẫn đầu thế giới về sản xuất chip dùng trong huấn luyện mô hình AI, đã liên tục phản đối số lượng ngày càng gia tăng các hạn chế của Hoa Kỳ. Công ty đã nhiều lần công khai chỉ trích quy định phân tán AI và vận động hành lang để bãi bỏ hoàn toàn, lập luận rằng các hạn chế áp đặt lên các quốc gia thứ ba sẽ đẩy họ xích lại gần Trung Quốc hơn. Giám đốc điều hành Jensen Huang mới đây tuyên bố rằng các công ty Mỹ nên được phép tiếp cận thị trường Trung Quốc, thị trường mà ông dự báo sẽ đạt quy mô 50 tỷ USD cho chip AI trong vài năm tới.

Mặc dù vậy, chính quyền Trump vẫn duy trì các biện pháp hạn chế nghiêm ngặt nhằm vào tham vọng công nghệ của Bắc Kinh. Họ đã cấm Nvidia bán chip H20 tại thị trường Trung Quốc, quyết định khiến tập đoàn này phải ghi nhận khoản giảm giá trị tài sản lên tới 5.5 tỷ USD.

Nvidia từ chối bình luận về thông tin này.

Việc bãi bỏ quy định phân tán AI sẽ mang lại thời gian thở cho các quốc gia như Ấn Độ và Malaysia, những nước chưa từng phải đối mặt với bất kỳ hạn chế chip nào trước tháng 1/2025, thời điểm Biden công bố khung pháp lý của quy định này. Đối với Malaysia, đây là tin tức tích cực cho Oracle, công ty đang triển khai kế hoạch mở rộng trung tâm dữ liệu quy mô lớn tại đây, dự án vốn sẽ vượt quá giới hạn quy định bởi chính sách phân tán AI.

Động thái của chính quyền Trump cũng sẽ được đón nhận tích cực tại các quốc gia đã chịu ảnh hưởng từ các vòng hạn chế trước đây của Hoa Kỳ, như UAE và Ả Rập Saudi, những nước hiện đang tìm kiếm cơ hội đàm phán điều kiện thuận lợi hơn với ban lãnh đạo mới tại Washington. Hai quốc gia này, cùng với các nước vùng Vịnh và một số khu vực Đông Nam Á, đã phải tuân thủ các biện pháp kiểm soát xuất khẩu chip từ năm 2023 - điều này đồng nghĩa việc hoãn thực thi quy định phân tán AI đơn thuần sẽ không loại bỏ hoàn toàn các yêu cầu cấp phép đối với hoạt động kinh doanh của Nvidia tại các trung tâm dữ liệu ở những khu vực này.

Trump đã bày tỏ ý định nới lỏng các hạn chế đối với UAE, theo thông tin từ Bloomberg News, và có thể sẽ công bố khởi động đàm phán thỏa thuận chip AI cấp chính phủ khi ông thăm quốc gia này trong chuyến công du Trung Đông diễn ra từ ngày 13-16/5. UAE đặc biệt tích cực thúc đẩy một thỏa thuận như vậy, và đã cam kết đầu tư lên tới 1,4 nghìn tỷ USD vào công nghệ và cơ sở hạ tầng Hoa Kỳ trong thập kỷ tới - cam kết đã tạo ảnh hưởng đáng kể đến lập trường đàm phán có lợi cho quốc gia này.

Việc đàm phán và ký kết các thỏa thuận riêng biệt với hàng loạt quốc gia đang khao khát tiếp cận chip Nvidia đặt ra thách thức logistic không nhỏ, và có thể dẫn đến hàng chục chính sách độc lập mà các doanh nghiệp buộc phải tuân thủ.

Hệ thống phân loại quốc gia và giới hạn xuất khẩu chip không phải là yếu tố duy nhất trong quy định phân tán AI. Khuôn khổ này còn thiết lập cơ chế kiểm soát xuất khẩu đối với trọng số mô hình AI (model weights) - các tham số số học mà phần mềm sử dụng để xử lý dữ liệu và đưa ra dự đoán hoặc quyết định. Phương án của chính quyền Trump đối với những hạn chế này vẫn đang trong quá trình thảo luận.