Chuyến thăm Trung Quốc của Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ sẽ đặt nền móng cải thiện quan hệ Mỹ - Trung

Đây sẽ là phép thử lớn đầu tiên cho chính sách mà bà Yellen đã trình bày vào tháng 4 nhằm bảo vệ và đảm bảo an ninh quốc gia Mỹ mà không cố gắng ngăn chặn sự phát triển kinh tế của Trung Quốc.

Bà Yellen hạ cánh vào thứ Năm, vài ngày sau khi Trung Quốc áp đặt hạn chế về việc xuất khẩu hai loại kim loại quan trọng đối với các ngành công nghệ chủ chốt, leo thang mới nhất trong cuộc chiến thương mại được bắt đầu từ năm ngoái khi Mỹ kiểm soát xuất khẩu bán dẫn và thiết bị sản xuất chip.

Mỹ cũng đang xem xét hạn chế cho Trung Quốc tiếp cận dịch vụ điện toán đám mây.

Bà Yellen đến Trung Quốc trùng với thời điểm 5 năm chính quyền tổng thống Trump áp đặt thuế quan lên hơn 300 tỷ USD hàng hóa từ Trung Quốc - mức thuế Tổng thống Joe Biden vẫn tiếp tục áp dụng mặc dù đã bị bà Yellen đã phê phán.

"Ai cũng thấy mối quan hệ không được cải thiện, nhưng Mỹ và châu u đã nhận ra sự phụ thuộc kinh tế với Trung Quốc đã đến mức không thể tách rời," Alicia Garcia Herrero, chuyên gia kinh tế cấp cao khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại Natixis cho biết. "Nói cách khác, không có cách đi cửa sau nào cả: cần có đối thoại."

Chuyến đi của bà Yellen diễn ra sau khi Bộ trưởng Ngoại giao Antony Blinken cũng đến Trung Quốc vào tháng trước, một phần trong nỗ lực của chính quyền tổng thống Biden trong việc tái thiết quan hệ với đối tác địa chính trị quan trọng trong bối cảnh triển vọng kinh tế toàn cầu không chắc chắn và có thể bị phân mảnh.

Suốt nhiều tháng qua, bà Yellen đã hy vọng được thăm Bắc Kinh, nhưng căng thẳng leo thang từ chuyến đi của cựu Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi vào năm ngoái đến Đài Loan - nơi Bắc Kinh coi là một phần của Trung Quốc - và khinh khí cầu Trung Quốc bay qua lãnh thổ Hoa Kỳ đã khiến kế hoạch của bà liên tục bị hoãn.

Hiệu quả của thuế quan

Về thương mại, bà từng đặt câu hỏi về hiệu quả của các biện pháp thuế Mỹ áp đặt, nói rằng chúng góp phần gây lạm phát và có thể được hủy bỏ. Tổng thống Biden từng khiến kỳ vọng loại bỏ thuế quan tăng cao vào năm ngoái, khi ông nói đang xem xét tác động của chúng lên giá tiêu dùng khi lạm phát tăng cao, nhưng vẫn chưa có thêm thông tin gì.

Áp lực gỡ bỏ các biện pháp thuế quan đã giảm đi khi lạm phát hạ nhiệt, và áp lực chính trị để tiếp tục áp đặt lại tăng lên khi căng thẳng với Bắc Kinh leo thang. Điều đó khiến khả năng tiếp tục áp dụng thuế quan là kịch bản khả dĩ nhất, các nhà phân tích cho biết.

Tuy nhiên, khi ở Bắc Kinh, bà Yellen sẽ cố gắng tìm tiếng nói chung với Trung Quốc về các vấn đề khác. Bà sẽ gặp các quan chức cấp cao của chính phủ Trung Quốc để thảo luận về tầm quan trọng của việc quản lý mối quan hệ Mỹ-Trung, trực tiếp trao đổi về các vấn đề đáng quan ngại và cùng nhau làm việc để giải quyết các thách thức toàn cầu như biến đổi khí hậu và gánh nặng nợ tại các nước chưa phát triển.

Một ưu tiên quan trọng của Bộ Tài chính là thúc đẩy Trung Quốc tăng cường giảm nợ cho các quốc gia đang phát triển, khi nước này trở thành một trong những chủ nợ lớn nhất. Chuyến thăm của bà Yellen diễn ra sau một thỏa thuận sơ bộ với Zambia mà bà ca ngợi.

Khó đạt được đột phá?

Mặc dù một quan chức Bộ Tài chính đã cố gắng quản lý kỳ vọng và cho biết khả năng có đột phá là không cao, Bộ hy vọng chuyến đi sẽ giúp xây dựng các kênh đối thoại lâu dài với nhóm kinh tế mới của chính phủ Trung Quốc.

David Loevinger, giám đốc bộ phận thị trường mới nổi của TCW, cho biết việc đối thoại các cấp giữa Mỹ và Trung Quốc thấp như vậy là điều rất bất ngờ, chỉ ra rằng các quan chức kinh tế chủ chốt ở cả hai nước không biết nhau.

Khởi động lại cuộc đối thoại như vậy là điều quan trọng trong bối cảnh triển vọng kinh tế không mấy xán lạn của Trung Quốc. Các nhà chức trách Trung Quốc đã hạ lãi suất và áp dụng các biện pháp để ổn định thị trường bất động sản gặp khó do nợ và xây dựng thừa thãi. Các nhà hoạch định chính sách cũng ngày càng quan tâm đến các vấn đề dân số như suy giảm dân số và tỷ lệ thất nghiệp thành niên.

"Việc các nhà hoạch định chính sách hiểu được điều gì đang xảy ra ở đất nước kia là rất quan trọng", ông Loevinger, người từng là cố vấn cấp cao về công việc Trung Quốc tại Bộ Tài chính, cho biết.

Thêm căng thẳng

Ngoài ra, sẽ còn một số vấn đề khác như việc Trung Quốc tăng cường hạn chế truy cập thông tin về các doanh nghiệp nước này và câu chuyện triển vọng các công ty Trung Quốc niêm yết trên sàn giao dịch Mỹ. Trong khi đó, các nhà lãnh đạo Trung Quốc liên tục nhấn mạnh rằng nước họ chào đón các công ty nước ngoài.

Một nguồn tin nói rằng căng thẳng có thể đến từ một sắc lệnh sắp tới của chính quyền tổng thống Biden về việc hạn chế đầu tư từ Mỹ sang Trung Quốc, có thể được ban hành vào cuối tháng 7 và sẽ bao gồm những khoản đầu tư đặc biệt vào các công nghệ nhạy cảm như bán dẫn, trí tuệ nhân tạo và điện toán lượng tử.

Dù kỳ vọng cho chuyến thăm không cao, việc Bà Yellen đến thăm cũng đã rất quan trọng khi quan hệ giữa hai bên vẫn chưa được ổn định, theo Deborah Elms, Giám đốc điều hành Trung tâm Thương mại Châu Á.

"Bước đầu để giải quyết bất kỳ vấn đề nào là phải có đối thoại mở," Elms nói. "Điều đó giúp giảm rủi ro và những điều không chắc chắn, ngay cả khi kết quả cuộc họp có vẻ nhỏ bé."

Các học giả Trung Quốc nổi tiếng cũng phát biểu tương tự rằng chuyến thăm của Bà Yellen sẽ không thay đổi mối quan hệ song phương hoặc giải quyết các vấn đề chính, nhưng có thể cải thiện tình hình và đặt nền móng cho các cuộc đàm phán tiếp theo.