Đồng hồ đang đếm ngược khi Nhật Bản và Hàn Quốc tìm cách né thuế

Đồng hồ thuế quan đang chạy, nhưng kim đồng hồ di chuyển với sự mơ hồ có chủ đích.

Vào ngày 1 tháng 8, Mỹ sẽ áp dụng mức thuế đối ứng 25% đối với hàng hóa từ Nhật Bản và Hàn Quốc—trừ khi hai nước này đạt được một thỏa thuận với Mỹ trước đó. Đối với Nhật Bản, mức thuế này tăng nhẹ so với thông báo “Ngày Giải phóng” ban đầu. Đối với Hàn Quốc, mức thuế giữ nguyên. Có sự chênh lệch như vậy cũng không sao, vì vấn đề là về đòn bẩy, nhịp độ và tín hiệu. Không phải về sự cân bằng, mà là về vị thế.

Đợt này cảm giác giống như một phát súng cảnh báo hơn là một loạt đạn thật. Như thường lệ trong chiến lược kinh tế của Trump, nước cờ mở đầu rất ồn ào, nhưng bước tiếp theo thường có thể đàm phán được. Những bức thư về thuế quan gửi tới Tokyo và Seoul không chỉ đơn thuần là công cụ chính sách—mà là chất xúc tác, được thiết kế để thúc đẩy các cuộc đàm phán thoát khỏi bế tắc chính trị và tiến tới việc ra quyết định theo thời gian thực.

Và bế tắc thì đúng là như vậy. Hàn Quốc đã không có định hướng kể từ khi thay đổi lãnh đạo vào tháng 6, thiếu cơ chế chính trị để thúc đẩy đàm phán tiến lên. Còn Nhật Bản đang chuẩn bị cho một cuộc bầu cử thượng viện quan trọng. Thủ tướng Ishiba như đang đi thăng bằng trên không, thận trọng để không kích động các nhóm lợi ích trong nước mạnh mẽ như nông dân trồng lúa, đồng thời xoay xở với tỷ lệ ủng hộ có thể khiến các động thái thương mại mạnh mẽ trở thành rủi ro chính trị. Với cả hai chính phủ đang đối mặt với những cơn bão nội bộ, tiến triển thực sự sẽ phải chờ cho đến khi bầu trời quang đãng.

Tuy nhiên, thị trường không chờ đợi. Họ coi bản cập nhật thuế quan mới nhất không phải là leo thang, mà là điều chỉnh. Chỉ số KOSPI tăng 1.8% và NIKKEI nhích lên 0.3%, phản ánh quan điểm rằng thời hạn ngày 1 tháng 8 là lời đe dọa nhiều hơn là hành động. Mức thuế không thay đổi của Hàn Quốc và mức tăng thấp hơn dự kiến của Nhật Bản đều cho thấy Washington đang để lại không gian để đàm phán.

Dù vậy, đây không phải là sự hòa hoãn—mà là một chiến dịch gây áp lực. Thỏa thuận gần đây giữa Mỹ và Việt Nam để lại một bóng tối lớn. Hà Nội, với thâm hụt thương mại với Mỹ gần gấp đôi so với Tokyo hay Seoul, đã chấp nhận mức thuế kết hợp 10–15% để tránh số phận tồi tệ hơn. Điều đó tạo ra một mức trần tâm lý cho Nhật Bản và Hàn Quốc, đồng thời tạo ra một sự pha trộn mạnh mẽ giữa FOMO và sợ hãi. Trong mắt Washington, những ai không hành động có thể sẽ bị bỏ lại phía sau.

Vậy bây giờ các bánh răng chuyển động. Cả Tokyo và Seoul đang xây dựng các gói thỏa thuận rộng lớn—không chỉ về thuế quan, mà còn về rào cản phi thuế quan, các ưu đãi đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), và đóng góp quốc phòng. Hàn Quốc có lợi thế: một tổng thống mới được bầu, một Quốc hội hợp tác, và vốn chính trị để sử dụng. Họ đang thúc đẩy một hội nghị thượng đỉnh với Trump, nhằm biến một tiêu đề thành một cái bắt tay. Trong khi đó, Nhật Bản buộc phải chơi nhỏ—chậm rãi, ổn định và quan liêu—cho đến khi bộ bài chính trị của họ được sắp xếp lại.

Những miễn trừ theo ngành vẫn là mặt trận gai góc nhất. Ô tô và thép là những điểm gây áp lực. Hàn Quốc và Nhật Bản có thể sẽ tìm kiếm miễn trừ hoặc thỏa thuận hạn ngạch trong các lĩnh vực này, đổi lấy nhượng bộ ở nơi khác. Nhưng Washington khó có thể nhượng bộ. Thuế quan ô tô là một vấn đề chính trị nhạy cảm, và Trump biết sức mạnh biểu tượng của chúng.Tưởng chừng như Nhật Bản sẽ trở thành “người đi đầu” trong cuộc đua thỏa thuận, thế mà giờ đây lại bị sa lầy trong mâu thuẫn về ô tô.

Dù vậy, cả hai quốc gia đang điều khiển các quân cờ của mình một cách khôn ngoan. Hyundai và Posco đã mở rộng sản xuất tại Mỹ. Seoul cũng có thể dựa vào thế mạnh đóng tàu. Tokyo đang tận dụng đội hình hạng nặng của mình—Nippon Steel, SoftBank, và vị thế là nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất tại Mỹ. Đây không chỉ là các quân bài thương lượng—mà còn là bằng chứng về sự liên kết.

Về bản chất, vấn đề này liên quan đến cán cân thương mại. Cả hai quốc gia đang chuẩn bị mở rộng khẩu độ đối với hàng nhập khẩu từ Mỹ—LNG, ngũ cốc, hàng không vũ trụ—mua đường vào việc giảm thuế quan và thu hẹp khoảng cách thặng dư. Đây không phải là tránh đòn. Mà là dàn dựng hình ảnh—làm hài lòng mong muốn “có đi có lại” của Washington mà không làm nổ tung nền tảng trong nước.

Nhưng bên dưới câu chuyện thương mại, câu chuyện thực sự là chiến lược. Đây không chỉ là đàm phán kinh tế; mà là những buổi thử vai cho vai trò trong giai đoạn tiếp theo của khuôn khổ Indo-Pacific của Washington. Thương mại là một kênh, quốc phòng là kênh khác. Mỹ dự kiến sẽ thúc đẩy cả hai thủ đô chi tiêu nhiều hơn cho quân sự, chia sẻ chi phí cao hơn cho việc triển khai quân đội, và có thể là sự liên kết chặt chẽ hơn về kiểm soát xuất khẩu—đặc biệt là xung quanh chất bán dẫn và công nghệ lưỡng dụng.

Đâu đó quanh đây có bóng dáng của Trung Quốc, bài học rút ra từ ví dụ là Việt Nam, họ được giảm thuế quan đi kèm với những điều kiện, mà chủ yếu mục đích là chống lại Bắc Kinh. Các điều kiện về xuất khẩu công nghệ có thể sẽ xuất hiện trong bất kỳ thỏa thuận cuối cùng nào. Nhật Bản và Hàn Quốc là những nút thắt quan trọng trong mạng lưới công nghệ toàn cầu, sẽ được yêu cầu chọn một "phe".

Thị trường đang theo dõi sự phân kỳ. Nhật Bản đang hoạt động kém do lợi suất JGB tăng và lo ngại tài chính, với tính bền vững của nợ chính phủ trở lại là tâm điểm. Rủi ro chính trị đang ảnh hưởng đến định giá tài sản. Ngược lại, Hàn Quốc nắm giữ thế chủ động—và có thể là bên đầu tiên giảm leo thang nếu chơi tốt các quân bài của mình.

Tóm lại: trong trò chơi này, thuế quan là lời chào giá mở đầu. Những yêu cầu thực sự nằm sâu trong các chi tiết nhỏ—liên kết quân sự, tường lửa công nghệ, và một chiến lược khu vực định vị các đồng minh không chỉ là đối tác, mà sẽ là những nhà đầu tư vào hàng rào địa chính trị đang phát triển của Washington.

Đây không phải là tránh bẫy thương mại—mà là dò mìn để tìm chỗ tiếp đất an toàn nhất.