"Hiệu ứng tháng Chín" trở lại: Lời nguyền thị trường sớm hiện diện

"Hiệu ứng tháng Chín" trở lại: Lời nguyền thị trường sớm hiện diện

Huyền Trần

Huyền Trần

Junior Analyst

09:06 03/09/2025

Tháng Chín vốn nổi tiếng là giai đoạn khó khăn nhất với chứng khoán Mỹ và dấu hiệu bất ổn đã sớm xuất hiện khi lợi suất trái phiếu leo thang, vàng tăng mạnh và Phố Wall đối mặt nhiều rủi ro.

Nỗi lo lợi suất trái phiếu dài hạn

Những lo ngại về nợ công và thâm hụt ngân sách đang gia tăng, và không nền kinh tế lớn nào có thể đứng ngoài. Lợi suất trái phiếu 30 năm của Nhật Bản vừa đạt mức cao kỷ lục trong tuần trước, trong khi châu Âu hiện là tâm điểm chú ý: lợi suất 30 năm của Anh đã lên mức cao nhất kể từ năm 1998, còn của Pháp cao nhất kể từ năm 2009. Liệu chính sách tài khóa đang trở thành yếu tố chi phối?

Tại Anh, trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm được phát hành hôm thứ Ba với chi phí vay cao nhất kể từ năm 2008. Quốc gia này đối mặt với nhu cầu vay mượn lớn, tăng trưởng chậm và lạm phát cao nhất trong nhóm G7. Triển vọng tài chính càng khó ổn định khi chính phủ đứng trước nguy cơ sụp đổ, có thể dẫn tới bầu cử sớm.

Vàng lấp lánh

Giá vàng tiếp tục tăng trong phiên thứ Ba, đánh dấu chuỗi 6 ngày leo dốc liên tiếp – dài nhất trong vòng một năm. Kim loại quý này đã tăng 6% trong giai đoạn đó và hiện đạt đỉnh mới 3,540 USD mỗi ounce. Đây là kết quả của việc tái phân bổ danh mục, kỳ vọng vào chính sách nới lỏng của Fed, và trên hết, nhu cầu trú ẩn an toàn ngày càng mạnh mẽ.

Lạm phát cũng góp phần củng cố đà tăng. Chi phí vận chuyển leo thang do thuế quan, kết hợp với chính sách tài khóa mở rộng ở nhiều nền kinh tế lớn, đang làm dấy lên lo ngại lạm phát và đẩy lợi suất trái phiếu dài hạn tăng cao. Một “cơn bão hoàn hảo” đã hình thành, tạo thêm động lực cho vàng.

Thuế quan lại trở thành tâm điểm

Khi tưởng chừng căng thẳng xung quanh các biện pháp thuế quan từ Washington đã tạm lắng, một tòa phúc thẩm liên bang Mỹ hôm thứ Sáu lại phán quyết rằng phần lớn trong số đó là bất hợp pháp. Dù vậy, chúng vẫn có hiệu lực. Tổng thống Donald Trump khẳng định chính quyền sẽ kháng cáo lên Tòa án Tối cao vào thứ Tư và yêu cầu phán quyết nhanh.

Đây là tin xấu đối với nhà đầu tư, đặc biệt khi mùa báo cáo lợi nhuận khởi động. Số liệu hôm thứ Ba cho thấy sản xuất của Mỹ đã suy giảm tháng thứ sáu liên tiếp trong tháng 8. Trên bình diện toàn cầu, hình ảnh Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Tổng thống Nga Vladimir Putin và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi cùng xuất hiện tại Bắc Kinh hôm thứ Hai cũng gửi đi thông điệp không thể bỏ qua.

Phố Wall chờ đợi “hiệu ứng tháng Chín”

Nhiều thập kỷ dữ liệu cho thấy tháng 9 là giai đoạn tồi tệ nhất đối với chứng khoán Mỹ. Câu hỏi đặt ra: liệu nhà đầu tư có sẵn sàng cho một tháng khó khăn nữa? Khả năng cao là có, và không chỉ bởi “hiệu ứng tháng Chín”.

Nếu câu nói “Bán vào tháng 5 rồi nghỉ ngơi” có cơ sở, thì tháng 9 vốn được kỳ vọng là lúc mua vào. Nhưng lịch sử lại chứng minh điều ngược lại.

Kể từ năm 1950, lợi suất trung bình của S&P 500 trong tháng 9 là -0.68%, theo Carson Group. Đây là tháng duy nhất có lợi suất âm trung bình trong suốt 75 năm. Chỉ khoảng 44% số lần S&P 500 ghi nhận mức tăng, thấp nhất trong các tháng, và cũng là tháng duy nhất dưới 50%. Thậm chí, trong thập kỷ vừa qua, lợi suất trung bình tháng 9 còn tệ hơn, gần -2%.

biểu đồ

Hoàn toàn khác biệt

Không có lời giải thích rõ ràng nào cho hiện tượng theo mùa này. Một số chuyên gia cho rằng các nhà quản lý quỹ bán cổ phiếu kém hiệu quả khi năm tài chính sắp kết thúc. Người khác cho rằng bán để tiết kiệm thuế cũng là yếu tố. Ngoài ra, tâm lý nhà đầu tư sau nhiều tháng 9 u ám có thể tạo nên kỳ vọng tiêu cực, và biến kỳ vọng đó thành hành động bán tháo – một lời tiên tri tự hoàn thành.

Dù lý giải có khác nhau, dữ liệu thì không thể phủ nhận: trong phần lớn thế kỷ qua, tháng 9 là giai đoạn khắc nghiệt nhất với nhà đầu tư toàn cầu.

biểu đồ

Mắt mở to

Tháng 9 năm nay cũng hứa hẹn khó khăn. Các chỉ số lớn của Phố Wall đang ở hoặc gần mức cao kỷ lục, định giá căng thẳng – đặc biệt trong nhóm công nghệ, nơi tập trung vốn hóa lớn chưa từng có.

Động lực vẫn đang nghiêng về phe mua: S&P 500 và Nasdaq đã có chuỗi 4 và 5 tháng tăng liên tiếp, với 80% doanh nghiệp báo cáo lợi nhuận vượt kỳ vọng trong quý II, vượt xa mức trung bình dài hạn. Thêm nữa, thị trường kỳ vọng Fed sẽ cắt giảm lãi suất vào ngày 17/9.

Tuy nhiên, những yếu tố này phần lớn đã “phản ánh vào giá”. Đà tăng đang chậm lại: Nasdaq chỉ tăng 1.6% trong tháng 8 so với 9.6% hồi tháng 5.

Tương lai phụ thuộc nhiều vào cổ phiếu công nghệ – hiện được định giá cao nhất kể từ bong bóng dotcom cách đây 25 năm. Nhà đầu tư đã bắt đầu xoay vòng sang cổ phiếu vốn hóa nhỏ giá rẻ hơn. Nếu xu hướng này tiếp diễn, tác động lan tỏa sẽ không nhỏ.

Tháng 9 có thể đầy biến động. Lịch sử không đảm bảo tương lai, nhưng sự thận trọng là cần thiết. Như Porter Collins, đồng sáng lập Seawolf Capital, viết trên X: khi thị trường ở mức cao thế này, cách tiếp cận “mắt mở to” là lựa chọn khôn ngoan. Với hàng loạt yếu tố có thể kích hoạt điều chỉnh, nhà đầu tư cần chuẩn bị tâm thế sẵn sàng.

biểu đồ

Reuters

Broker listing

Thư mục bài viết

Cùng chuyên mục

Ngoại lực khuấy đảo chứng khoán Nhật, nhà đầu tư trong nước vẫn ‘đứng ngoài cuộc chơi

Ngoại lực khuấy đảo chứng khoán Nhật, nhà đầu tư trong nước vẫn ‘đứng ngoài cuộc chơi

Cổ phiếu Nhật Bản đang bùng nổ nhờ dòng vốn ngoại và mua lại cổ phiếu từ doanh nghiệp, đưa thị trường lên đỉnh lịch sử. Trái ngược, nhà đầu tư trong nước vẫn dè dặt, vốn Nhật tiếp tục ở lại nước ngoài. Sự chênh lệch này tạo nên một bước ngoặt lớn cho tương lai thị trường.
Trừng phạt dầu khí Nga mất tác dụng: “Hạm đội bóng tối” và vết nứt trong liên minh

Trừng phạt dầu khí Nga mất tác dụng: “Hạm đội bóng tối” và vết nứt trong liên minh

Sau hơn ba năm rưỡi áp đặt hàng nghìn lệnh trừng phạt, phương Tây chưa thể chặn được dòng chảy dầu khí và nguồn thu ngân sách quan trọng của Nga. Hệ thống “hạm đội bóng tối” cùng các kênh giao dịch thay thế giúp Moscow duy trì xuất khẩu, trong khi chi phí tuân thủ và nguy cơ tác động ngược lại đè nặng lên chính các nền kinh tế áp đặt lệnh cấm. Những dấu hiệu rạn nứt ngày càng lộ rõ, đặt câu hỏi liệu “vũ khí tài chính” của Mỹ và châu Âu có còn đủ sức mạnh để thay đổi cuộc chơi.
Vàng phá đỉnh lịch sử, dòng tiền từ ngân hàng trung ương và quỹ ETF dẫn dắt thị trường

Vàng phá đỉnh lịch sử, dòng tiền từ ngân hàng trung ương và quỹ ETF dẫn dắt thị trường

Giá vàng chạm mức kỷ lục 3,532 USD/ounce, tăng hơn 90% kể từ cuối 2022, khi lực mua từ ngân hàng trung ương, dòng tiền ETF và nhu cầu đầu tư vật chất tiếp tục duy trì. Trong khi đó, nhu cầu trang sức suy giảm mạnh tại Trung Quốc và Ấn Độ do giá cao, nhưng dòng vốn vào vàng miếng, ETF và dự trữ ngoại hối quốc gia vẫn bảo đảm cho triển vọng tăng giá bền vững của kim loại quý này.
Phố Wall mở màn tháng 9 với biến động mạnh: Thuế quan, Fed và mùa vụ tạo sức ép

Phố Wall mở màn tháng 9 với biến động mạnh: Thuế quan, Fed và mùa vụ tạo sức ép

Phố Wall trở lại sau kỳ nghỉ lễ với đà giảm khi những lo ngại về tính độc lập của Fed, tranh cãi thuế quan liên quan tới ông Trump và tính mùa vụ bất lợi của tháng 9 cùng hội tụ. Lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ tăng vọt, đồng USD phục hồi, trong khi vàng và bitcoin tiếp tục thu hút dòng tiền như kênh trú ẩn trước biến động.
Phố Wall đỏ lửa đầu tháng 9 vì lo ngại phán quyết thuế quan của Trump

Phố Wall đỏ lửa đầu tháng 9 vì lo ngại phán quyết thuế quan của Trump

Phố Wall mở màn tháng 9 bằng một phiên giảm điểm khi tòa án phúc thẩm liên bang ra phán quyết rằng phần lớn thuế quan do Tổng thống Trump áp đặt là bất hợp pháp. Lo ngại thương mại, cộng hưởng với yếu tố mùa vụ vốn bất lợi trong tháng 9, đã kéo Dow Jones, S&P 500 và Nasdaq đồng loạt giảm. Nhà đầu tư tiếp tục theo dõi sát báo cáo việc làm sắp công bố và kỳ vọng Fed sẽ cắt giảm lãi suất vào giữa tháng này.
Trump “bắt tay” Intel: Thỏa thuận tỷ đô cứu cánh ngành chip Mỹ

Trump “bắt tay” Intel: Thỏa thuận tỷ đô cứu cánh ngành chip Mỹ

Chính phủ Mỹ, dưới sự dẫn dắt của Tổng thống Donald Trump, đã rót 5.7 tỷ USD để nắm 10% cổ phần Intel, đồng thời giữ quyền mua thêm 5%. Động thái này đánh dấu bước ngoặt lịch sử, khi Washington trực tiếp tham gia vực dậy nhà sản xuất chip hàng đầu nước Mỹ.
Forex Forecast - Diễn đàn dự báo tiền tệ