Dự thảo thỏa thuận mới được chuyển tới Kyiv vào hôm Chủ nhật, mà Financial Times đã được tiếp cận, vượt xa khuôn khổ hiệp định kinh tế song phương được đàm phán vào tháng trước, nằm trong chiến lược tổng thể của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump nhằm chấm dứt cuộc xâm lược của Nga và thu hồi khoản viện trợ quân sự trị giá hàng tỷ đô la.

Các quan chức cấp cao Ukraine cảnh báo rằng đề xuất này có nguy cơ xâm phạm chủ quyền quốc gia, chuyển dòng lợi nhuận ra nước ngoài và làm trầm trọng thêm sự phụ thuộc của Kiev vào Washington. Dự thảo thỏa thuận đánh dấu bước leo thang chiến lược của chính quyền Trump trong nỗ lực giành quyền kiểm soát các nguồn tài nguyên thiên nhiên giàu tiềm năng của Ukraine khi Mỹ đang gây sức ép để chấm dứt xung đột.

Thỏa thuận sẽ áp dụng đối với toàn bộ tài nguyên khoáng sản, bao gồm dầu khí, và các tài sản năng lượng chiến lược trên toàn lãnh thổ Ukraine. Washington yêu cầu hai quốc gia thành lập hội đồng giám sát để điều hành quỹ đầu tư chung, phân chia doanh thu từ các dự án dầu khí và khoáng sản của Ukraine giữa hai bên.

Hoa Kỳ sẽ chỉ định ba trong số năm thành viên hội đồng, trao cho Washington quyền phủ quyết tuyệt đối đối với hoạt động của quỹ. Dự thảo còn nêu rõ rằng "những đóng góp của Hoa Kỳ sau cuộc xâm lược toàn diện của Nga vào Ukraine năm 2022" sẽ "được ghi nhận là phần vốn góp cho quan hệ đối tác".

Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Scott Bessent khẳng định trên Fox News vào hôm thứ Tư rằng ông tin tưởng thỏa thuận có thể được ký kết sớm nhất vào tuần tới. Tuy nhiên, ba quan chức cấp cao Ukraine đã tiết lộ với Financial Times rằng khả năng đó khó có thể xảy ra. Một quan chức đánh giá dự thảo đề xuất mới của Hoa Kỳ là "thiếu công bằng", trong khi người khác so sánh nó với "hành vi chiếm đoạt trắng trợn". Một quan chức thứ ba cho biết chính phủ đã huy động một nhóm cố vấn pháp lý để phân tích tài liệu trong quá trình chuẩn bị đưa ra đề xuất đối lập.

Giới chức Ukraine bày tỏ thất vọng trước áp lực ngày càng gia tăng từ Trump buộc họ phải nhượng bộ để đạt được lệnh ngừng bắn và giải pháp hòa bình dài hạn, ngay cả khi Điện Kremlin không hề có dấu hiệu dừng cuộc xâm lược. Tại Paris vào hôm thứ Năm, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy nhận xét rằng Hoa Kỳ đang "liên tục" thay đổi các điều khoản của thỏa thuận. Tuy nhiên, ông cũng bổ sung rằng ông không muốn Washington hiểu lầm rằng Kyiv hoàn toàn phản đối thỏa thuận này.

Đề xuất mới của chính quyền Trump sẽ thay thế khuôn khổ thỏa thuận trước đó về phát triển chung tài nguyên khoáng sản của Ukraine mà Kyiv và Washington đã đạt được vào tháng trước. Thỏa thuận ban đầu, dự kiến thiết lập một quỹ trong đó Ukraine đóng góp 50% lợi nhuận tương lai từ tài nguyên khoáng sản, đã không được ký kết sau cuộc gặp căng thẳng tại Phòng Bầu dục giữa Trump và Zelenskyy.

Theo đề xuất mới, các dự án nằm trong phạm vi quản lý của quỹ sẽ bao gồm những dự án do chính phủ Ukraine triển khai, cũng như các dự án do doanh nghiệp được Kyiv cấp phép hoặc các tổ chức thuộc sở hữu nhà nước thực hiện. Thỏa thuận còn bao gồm cơ sở hạ tầng liên quan đến hoạt động khai thác tài nguyên thiên nhiên, như đường bộ, đường sắt, đường ống dẫn, cảng và các cơ sở chế biến.

Dòng vốn phát sinh theo đề xuất mới nhất sẽ được chuyển đổi trực tiếp thành ngoại tệ và chuyển ra nước ngoài, đồng thời Ukraine sẽ phải chịu trách nhiệm bồi thường trong trường hợp phát sinh chậm trễ hoặc tranh chấp.

Hoa Kỳ sẽ được ưu tiên nhận phí bản quyền từ quỹ trước Ukraine, với mức phụ trội 4%, và sẽ duy trì quyền ưu tiên đối với các dự án cơ sở hạ tầng cũng như quyền phủ quyết đối với giao dịch bán tài nguyên cho bên thứ ba.

Mặc dù thỏa thuận hiện tại không đề cập đến các điều khoản về quyền kiểm soát của Hoa Kỳ đối với cơ sở hạ tầng điện hạt nhân của Ukraine, các quan chức Ukraine vẫn duy trì thái độ cảnh giác, lo ngại rằng vấn đề tài sản hạt nhân vẫn có thể được đưa vào chương trình nghị sự trong các vòng đàm phán tương lai.

Một quan chức thông thạo vấn đề tiết lộ rằng chủ đề hạt nhân đã được thảo luận trong các cuộc đối thoại trước đó nhưng đã được chủ ý loại trừ khỏi phiên bản đề xuất hiện tại.

Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ chưa phản hồi ngay lập tức trước yêu cầu bình luận. Một phát ngôn viên của Bộ Tài chính phát biểu về đề xuất mở rộng: "Hoa Kỳ vẫn duy trì cam kết nhanh chóng hoàn tất thỏa thuận chiến lược này, và thiết lập nền hòa bình bền vững cho cả Ukraine và Nga."