Làn sóng vàng đổ về Mỹ sẽ định hình lại nền kinh tế toàn cầu như thế nào?

Trong cuộc trao đổi với Kitco News, Giáo sư Danh dự Kinh tế học tại Đại học Bayreuth kiêm nhà xuất bản Báo cáo Boom & Bust, Thorsten Polleit, đã phân tích rằng không có gì đáng ngạc nhiên khi Hoa Kỳ chứng kiến dòng chảy vàng bạc vật chất ồ ạt đổ về, bởi các ngân hàng đang xây dựng kho dự trữ để phòng ngừa rủi ro từ chính sách thuế quan. Mặc dù nguy cơ áp thuế lên vàng bạc không cao, song đã đủ để thúc đẩy các định chế tài chính và nhà đầu tư phải hành động chủ động.

Nhìn xa hơn về tác động dài hạn, Polleit nhận định rằng kho dự trữ vàng bạc ngày càng lớn tại Mỹ, kết hợp với sự quan tâm của chính phủ đối với nguồn dự trữ của mình, có thể làm dấy lên kỳ vọng rằng cả hai kim loại quý này sẽ được thừa nhận như những đồng tiền song hành cùng đồng USD.

Vị học giả này còn bổ sung rằng việc sử dụng vàng và bạc như những đồng tiền mạnh bên cạnh đồng USD có khả năng kiểm soát lạm phát - vốn đã trở thành mối đe dọa nghiêm trọng đối với nền kinh tế. Tuy nhiên, trong kịch bản này, giá vàng và bạc buộc phải tăng cao hơn nhiều để tương xứng với quy mô khổng lồ của nền kinh tế Hoa Kỳ.

Polleit luận giải rằng sự gia tăng không bền vững của nợ công Mỹ đã đẩy Fed và hệ thống tiền tệ pháp định đến giới hạn cuối cùng.

"Trong tương lai, Fed không còn có thể hành động linh hoạt như thời kỳ trước đây," ông nhận xét. "Chẳng hạn, khi xảy ra khủng hoảng, Fed từng có thể mở van và bơm tiền mới vào để hỗ trợ nền kinh tế. Nhưng giờ đây họ không thể làm vậy nữa vì điều đó sẽ thúc đẩy lạm phát lên cao hơn. Chúng ta đang dần nhận ra rằng thời đại Fed có thể xuất hiện như vị cứu tinh đã chấm dứt."

Polleit chỉ ra rằng các biện pháp cứu trợ nền kinh tế Mỹ của Fed đã dẫn đến việc định giá sai lệch đáng kể các rủi ro trên thị trường. Ông nhấn mạnh rằng lợi suất của trái phiếu doanh nghiệp rủi ro cao hiện đang ở mức thấp hơn nhiều so với mức trung bình dài hạn. Spread lợi suất tín dụng (yield credit) giữa trái phiếu doanh nghiệp hạng "B" và trái phiếu chính phủ Mỹ hiện ở mức 1.45% - mức thấp nhất kể từ giữa năm 1979.

Theo Polleit, những rủi ro thị trường hiện tại đòi hỏi một sự tái định giá thấu đáo - một nhiệm vụ không hề đơn giản, và đây chính là lý do thúc đẩy dòng vốn đầu tư đang chảy mạnh mẽ về phía vàng.

"Tình hình có thể trở nên vô cùng phức tạp khi chính quyền tiếp tục thắt chặt chi tiêu và nỗ lực cải thiện triển vọng tín dụng của Hoa Kỳ," Polleit nhận định. "Chúng ta sẽ chứng kiến một cuộc tái định giá nợ doanh nghiệp, và trong bối cảnh đó, nhu cầu tìm kiếm kênh trú ẩn an toàn sẽ đưa vàng lên vị trí ưu tiên."

Một hình thái mới của bản vị vàng có thể là chìa khóa giải quyết vấn đề.

Polleit chỉ ra rằng hệ thống bản vị vàng truyền thống sẽ gây ra những hệ lụy giảm phát đối với nền kinh tế toàn cầu do chi tiêu tín dụng bị giới hạn bởi sản lượng vàng thế giới. Tuy nhiên, ông đề xuất một phương án thay thế.

"Chính quyền Hoa Kỳ hoàn toàn có thể cho phép và khuyến khích sự phát triển của thị trường tiền tệ tự do. Điều này sẽ chuyển đổi hệ thống tiền tệ pháp định hiện tại sang một cơ chế vững chắc hơn," vị học giả này nhận định. "Trong thời đại công nghệ hiện nay, giải pháp này hoàn toàn khả thi và dễ thực hiện."

Polleit nhấn mạnh rằng xuyên suốt hàng thiên niên kỷ lịch sử, vàng đã không ngừng khẳng định giá trị vượt trội của mình. Từ đầu năm đến nay, kim loại quý này đã trở thành tâm điểm chi phối thị trường tiền tệ toàn cầu, liên tục thiết lập những đỉnh cao kỷ lục so với mọi đồng tiền chủ chốt.

Theo phân tích của Polleit, một thị trường tiền tệ tự do không chỉ cho phép chính phủ Mỹ hỗ trợ hiệu quả nền kinh tế nội địa mà còn trao quyền cho người tiêu dùng tự bảo vệ trước áp lực lạm phát ngày càng tăng. Về dài hạn, ông dự báo thị trường sẽ tự thiết lập một trạng thái cân bằng mới.

"Nếu chính phủ từng bước triển khai cơ chế mới này, Fed sẽ buộc phải kiềm chế chính sách lạm phát. Bởi lẽ, nếu Fed vẫn tiếp tục thúc đẩy lạm phát quá mức, người dân sẽ chuyển sang lựa chọn phương tiện thanh toán ưu việt hơn, khiến Fed mất dần thị phần," ông lý giải.

Polleit cũng bác bỏ quan ngại về rủi ro chủ quyền khi áp dụng đồng tiền mạnh (hard currency). Ông khẳng định rằng bản sắc quốc gia không phụ thuộc vào đơn vị tiền tệ.

"Dù người dân sử dụng đồng Maple Leaf của Canada hay Eagles của Mỹ, bản chất vàng không hề thay đổi. Liệu điều đó có làm giảm bản sắc Mỹ của họ?" ông đặt câu hỏi. "Giá trị của một quốc gia không hề suy giảm vì lựa chọn tiền tệ."

Những nhận định của Polleit được đưa ra trong bối cảnh chính phủ Mỹ đang đánh giá lại chiến lược quản lý kho dự trữ vàng quốc gia. Mới đây, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent đã công bố kế hoạch tiền tệ hóa cấu phần tài sản trong bảng cân đối kế toán của Hoa Kỳ khi chính phủ nghiên cứu việc thành lập quỹ đầu tư quốc gia.

Nhiều chuyên gia phân tích dự đoán rằng động thái này có thể dẫn đến việc chính phủ Mỹ sẽ đánh giá lại giá trị kho dự trữ vàng theo thị trường - vốn đã được cố định ở mức 42 USD/oz từ năm 1972. Việc tái định giá kho vàng của Bộ Tài chính có tiềm năng gia tăng tài sản quốc gia thêm gần 800 tỷ USD.

Trong tuần này, các quan chức đã bày tỏ ủng hộ việc tiến hành kiểm toán toàn diện cả Fed và Fort Knox nhằm xác minh tình trạng toàn vẹn của kho dự trữ vàng quốc gia.

Trong một kịch bản chiến lược khác liên quan đến vàng, Stephen Miran - ứng viên lãnh đạo Hội đồng Cố vấn Kinh tế Nhà Trắng - đã đề xuất phương án chính phủ Mỹ có thể thanh lý kho dự trữ vàng và sử dụng nguồn vốn thu được để mua các đồng tiền ngoại tệ. Chiến lược này sẽ làm suy yếu đồng USD, từ đó tạo lợi thế cạnh tranh thương mại cho Hoa Kỳ.

Việc bán ra kho dự trữ vàng của Mỹ cũng sẽ tạo ra những tác động lan tỏa đến các ngân hàng trung ương của các nền kinh tế mới nổi - những tổ chức đã tích lũy kim loại quý này với tốc độ kỷ lục trong ba năm qua.

Trong khi đó, vào năm ngoái, Judy Shelton - người được cân nhắc là ứng viên tiềm năng cho vị trí tại Fed - đã ủng hộ sáng kiến phát hành trái phiếu có khả năng thanh toán bằng vàng.

Polleit dự báo rằng giá vàng dài hạn sẽ tiếp tục xu hướng tăng khi chính phủ nghiêm túc xem xét tiềm năng tiền tệ hóa kho dự trữ. Tuy nhiên, trong ngắn hạn, thị trường vẫn có thể trải qua những biến động đáng kể.

"Tôi không khuyến nghị chiến lược đuổi theo đà tăng giá, nhưng với bối cảnh hiện tại, không thể phủ nhận rằng vàng và bạc đang trong chu kỳ thị trường tăng giá mạnh mẽ," ông kết luận. "Do đó, đừng để những biến động ngắn hạn làm phân tâm tầm nhìn đầu tư của bạn."