Lệnh phong tỏa tàu dầu Venezuela của Mỹ làm gia tăng rủi ro nguồn cung

Tổng thống Mỹ hôm thứ Ba đã ra lệnh “phong tỏa” toàn bộ các tàu chở dầu bị trừng phạt ra vào Venezuela, động thái mới nhất của Washington nhằm gia tăng sức ép đối với chính quyền của Tổng thống Nicolas Maduro bằng cách nhắm trực tiếp vào nguồn thu quan trọng nhất của nước này.

Hiện vẫn chưa rõ Tổng thống Donald Trump sẽ triển khai biện pháp phong tỏa này trên thực tế như thế nào, cũng như liệu ông có tiếp tục sử dụng Lực lượng Tuần duyên Mỹ để chặn bắt các tàu chở dầu, tương tự vụ việc xảy ra vào tuần trước hay không. Chính quyền Mỹ đã điều động hàng nghìn binh sĩ cùng gần một chục tàu chiến, trong đó có một tàu sân bay, tới khu vực.

“Vì hành vi đánh cắp tài sản của chúng ta, cùng nhiều lý do khác bao gồm khủng bố, buôn lậu ma túy và buôn người, chế độ Venezuela đã bị chỉ định là TỔ CHỨC KHỦNG BỐ NƯỚC NGOÀI,” ông Trump viết trên nền tảng Truth Social. “Do đó, hôm nay tôi ra lệnh PHONG TỎA HOÀN TOÀN VÀ TRIỆT ĐỂ TẤT CẢ CÁC TÀU CHỞ DẦU BỊ TRỪNG PHẠT ra vào Venezuela.”

Trong một tuyên bố phản hồi, chính phủ Venezuela cho biết họ bác bỏ điều mà họ gọi là “những lời đe dọa lố bịch” từ phía Tổng thống Mỹ.

Giá dầu đã tăng hơn 1% trong phiên giao dịch châu Á ngày thứ Tư. Hợp đồng tương lai dầu Brent LCOc1 tăng 70 cent, tương đương 1.2%, lên 59.62 USD/thùng, trong khi dầu thô West Texas Intermediate (WTI) của Mỹ CLc1 tăng 73 cent, tương đương 1.3%, lên 56.00 USD/thùng.

Hợp đồng dầu thô tương lai của Mỹ trước đó đã tăng hơn 1% lên 55.96 USD/thùng trong phiên châu Á ngay sau thông báo của ông Trump. Giá dầu đã chốt phiên thứ Ba ở mức 55.27 USD/thùng, mức thấp nhất kể từ tháng 2 năm 2021.

Các bên tham gia thị trường dầu mỏ cho biết đà tăng giá phản ánh lo ngại về khả năng xuất khẩu dầu của Venezuela bị gián đoạn. Tuy nhiên, thị trường vẫn chờ xem biện pháp phong tỏa sẽ được thực thi ra sao và liệu nó có mở rộng sang cả những tàu không nằm trong diện trừng phạt hay không.

Tổng thống Mỹ có thẩm quyền rộng trong việc triển khai lực lượng quân sự ở nước ngoài, song theo bà Elena Chachko, học giả luật quốc tế tại Trường Luật Đại học UC Berkeley, tuyên bố phong tỏa của ông Trump đặt ra một thách thức mới đối với giới hạn quyền lực của tổng thống.

Theo bà Chachko, phong tỏa theo nghĩa truyền thống thường được coi là “một công cụ của chiến tranh” và chỉ được phép sử dụng trong những điều kiện pháp lý nghiêm ngặt. “Có những câu hỏi nghiêm trọng liên quan cả luật pháp trong nước lẫn luật pháp quốc tế,” bà nhấn mạnh.

Hạ nghị sĩ Mỹ Joaquin Castro, thành viên Đảng Dân chủ đại diện bang Texas, gọi động thái phong tỏa này là “một hành động chiến tranh rõ ràng.”

“Đó là một cuộc chiến chưa từng được Quốc hội phê chuẩn và cũng không phải điều mà người dân Mỹ mong muốn,” ông Castro viết trên mạng xã hội X.

Trên thực tế, một dạng phong tỏa đã được thiết lập kể từ khi Mỹ bắt giữ một tàu chở dầu bị trừng phạt ngoài khơi Venezuela vào tuần trước. Kể từ đó, nhiều tàu chở hàng với hàng triệu thùng dầu đã neo đậu ngoài khơi Venezuela thay vì mạo hiểm bị tịch thu.

Sau vụ bắt giữ, xuất khẩu dầu thô của Venezuela đã sụt giảm mạnh, tình trạng càng trầm trọng hơn do một cuộc tấn công mạng trong tuần này khiến hệ thống hành chính của công ty dầu khí quốc doanh PDVSA bị tê liệt.

Trong khi phần lớn các tàu nhận dầu tại Venezuela nằm trong danh sách trừng phạt, vẫn có một số tàu vận chuyển dầu của nước này, cũng như dầu thô từ Iran và Nga, không bị trừng phạt. Một số công ty, trong đó có Chevron của Mỹ, vẫn vận chuyển dầu Venezuela bằng các tàu được cấp phép.

Trung Quốc hiện là khách hàng mua dầu thô Venezuela lớn nhất, chiếm khoảng 4% tổng lượng nhập khẩu dầu của nước này. Theo các nhà phân tích, các chuyến hàng trong tháng 12 dự kiến đạt trung bình hơn 600,000 thùng mỗi ngày.

Thị trường dầu mỏ hiện đang trong trạng thái nguồn cung dồi dào, với hàng triệu thùng dầu đang nằm trên các tàu ngoài khơi Trung Quốc chờ dỡ hàng. Tuy nhiên, nếu lệnh phong tỏa kéo dài, việc mất gần một triệu thùng dầu mỗi ngày có thể đẩy giá dầu lên cao hơn.

Hai quan chức Mỹ cho biết, nếu chính sách mới được thực thi đầy đủ, nó có thể gây áp lực đáng kể lên chính quyền của Tổng thống Maduro.

Ông David Goldwyn, cựu nhà ngoại giao năng lượng của Bộ Ngoại giao Mỹ, nhận định rằng nếu lượng dầu xuất khẩu bị gián đoạn của Venezuela không được bù đắp bằng công suất dự phòng gia tăng từ OPEC, giá dầu có thể tăng thêm từ 5 đến 8 USD/thùng.

“Tôi dự đoán lạm phát sẽ tăng mạnh và làn sóng di cư lớn, tức thì từ Venezuela sang các quốc gia láng giềng sẽ xảy ra,” ông Goldwyn nói.

Kể từ khi Mỹ áp đặt các lệnh trừng phạt năng lượng đối với Venezuela vào năm 2019, các thương nhân và nhà máy lọc dầu mua dầu của nước này đã phải dựa vào đội tàu ‘bóng tối’, sử dụng các biện pháp giả mạo vị trí và các tàu vốn bị trừng phạt khi vận chuyển dầu từ Iran hoặc Nga.

Theo dữ liệu của TankerTrackers.com, tính đến tuần trước, hơn 30 trong tổng số 80 tàu hiện diện ở vùng biển Venezuela hoặc đang tiếp cận nước này nằm trong danh sách trừng phạt của Mỹ.

Chiến dịch gây sức ép của ông Trump đối với Tổng thống Maduro bao gồm việc tăng cường hiện diện quân sự trong khu vực, cùng hơn hai chục cuộc tấn công quân sự nhằm vào các tàu ở Thái Bình Dương và biển Caribê gần Venezuela, khiến ít nhất 90 người thiệt mạng.

Ông Trump cũng tuyên bố rằng các cuộc tấn công trên bộ của Mỹ vào quốc gia Nam Mỹ này sẽ tiếp diễn.

Tổng thống Maduro cáo buộc việc Mỹ gia tăng hiện diện quân sự nhằm lật đổ chính quyền của ông và chiếm đoạt các nguồn tài nguyên dầu mỏ của quốc gia thành viên OPEC, nước sở hữu trữ lượng dầu thô lớn nhất thế giới.

Trong một phát biểu, bà Susie Wiles, Chánh văn phòng Nhà Trắng, cho biết ông Trump “muốn tiếp tục phá hủy các tàu cho đến khi Maduro chịu nhượng bộ.”

Bộ Quốc phòng Mỹ và Lực lượng Tuần duyên đã chuyển mọi câu hỏi liên quan sang Nhà Trắng.

Chính quyền Trump cũng đã chính thức chỉ định Cartel de los Soles của Venezuela là một tổ chức khủng bố nước ngoài, cho rằng nhóm này bao gồm ông Maduro và nhiều quan chức cấp cao khác.

Phát biểu trước bài đăng của ông Trump, Tổng thống Maduro nói: “Chủ nghĩa đế quốc và cánh hữu phát xít muốn thực dân hóa Venezuela để chiếm đoạt dầu mỏ, vàng và các khoáng sản khác của chúng tôi. Chúng tôi đã thề bảo vệ đất nước tuyệt đối, và tại Venezuela, hòa bình sẽ chiến thắng.”