Liệu chính sách thuế quan của Donald Trump có thực sự giải quyết được khủng hoảng việc làm cho nam giới Mỹ?

Ngọc Lan
Junior Editor
Dù Donald Trump thường đề xuất những giải pháp gây tranh cãi, đặc biệt là chính sách thuế quan, nhưng ông luôn hướng đến giải quyết những vấn đề thực sự tồn tại. Vấn đề thuế quan là một mảnh ghép trong bức tranh kinh tế lớn hơn mà ông vẽ ra nhằm cải thiện cơ hội việc làm cho nam giới Mỹ. Mặc dù mục tiêu này hoàn toàn đáng được ủng hộ, nhưng thuế quan không phải là phương tiện hiệu quả để hiện thực hóa tham vọng đó.

Có một nhận thức rằng tiến trình toàn cầu hóa trong những thập niên qua chủ yếu mang lại lợi ích cho tầng lớp tinh hoa ven biển, trong khi phần còn lại của đất nước phải gánh chịu tình trạng lương bổng trì trệ, mất việc làm và nạn nghiện ngập. Không hoàn toàn chính xác khi đổ lỗi cho thương mại quốc tế, song không thể phủ nhận rằng có điều gì đó đang diễn ra không suôn sẻ đối với nhiều nam giới Mỹ. Tỷ lệ tham gia thị trường lao động của họ đang suy giảm theo thời gian, cho thấy họ không chỉ đơn thuần thất nghiệp mà còn hoàn toàn rút lui khỏi lực lượng lao động.
Tổng thống Trump đã cảnh báo người dân Mỹ chuẩn bị tinh thần cho những khó khăn tạm thời khi chính quyền của ông định hướng nền kinh tế đến một vị thế tốt đẹp hơn. Về một số chính sách, ông có thể đúng, như việc chuyển dịch nhiều nguồn lực từ khu vực công sang khu vực tư nhân có tiềm năng thúc đẩy năng suất và cải thiện thu nhập. Mục tiêu chính của Trump có vẻ là tái cấu trúc nền kinh tế để mở rộng hoạt động sản xuất trong nước, qua đó hỗ trợ người lao động nam Mỹ. "Thị trường lao động sẽ trở nên xuất sắc," ông khẳng định, "nhưng sẽ bao gồm những công việc sản xuất với mức lương cao, thay vì việc làm trong cơ quan nhà nước." Phó Tổng thống JD Vance cũng đồng thuận với quan điểm này.
Họ đúng khi nhận định rằng hàng triệu người Mỹ đã phải vật lộn trong những thập kỷ gần đây. Trong một số nhóm dân cư, tuổi thọ đang suy giảm do sức khỏe kém và tình trạng nghiện ngập. Nhiều cộng đồng bị tan hoang khi những việc làm trong lĩnh vực sản xuất biến mất và tình hình việc làm không bao giờ phục hồi. Nhìn chung, có ít nam giới tham gia thị trường lao động trong độ tuổi sung sức của họ.
Nguyên nhân khiến họ không làm việc vẫn còn là một dấu hỏi lớn. Có thể do thu nhập gia đình tăng lên nhờ nhiều phụ nữ tham gia lực lượng lao động. Công nghệ đã khiến việc không làm việc trở nên hấp dẫn hơn. Nạn nghiện ngập cũng khiến một bộ phận người dân không thể lao động, mặc dù mối quan hệ nhân quả vẫn chưa rõ ràng. Và đã có một sự chuyển dịch lớn trong thị trường lao động - một sự chuyển dịch không mấy thuận lợi cho nam giới. Có ít việc làm trong lĩnh vực sản xuất và nhiều cơ hội hơn trong những ngành nghề vốn thiên về nữ giới, như giáo dục và chăm sóc sức khỏe.
Lập luận của chính quyền dường như là nếu Hoa Kỳ tái tạo nền kinh tế định hướng sản xuất của thập niên 1950 và 1960, khi tỷ lệ tham gia lực lượng lao động nam giới độ tuổi sung sức đạt 97%, nhiều nam giới sẽ quay trở lại làm việc. Nhưng hiện tại không phải là những năm 1960 và không thể đổ lỗi cho thương mại quốc tế.
Trong số nhiều lý do dẫn đến sự suy giảm việc làm trong lĩnh vực sản xuất, yếu tố quan trọng nhất chính là công nghệ. Robot đang đảm nhận ngày càng nhiều công việc. Thực tế, thương mại chính là lý do giúp Mỹ vẫn duy trì được ngành sản xuất như hiện nay. Chuỗi cung ứng toàn cầu giúp nâng cao khả năng cạnh tranh của hoạt động sản xuất trong nước. Thương mại cũng làm giảm giá thành hàng hóa (điều này đặc biệt có lợi cho người lao động thu nhập thấp) và thúc đẩy đổi mới sáng tạo, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống của đại đa số người Mỹ.
Đúng là thương mại gia tăng cùng thời điểm nền kinh tế trải qua một cuộc chuyển đổi cấu trúc lớn do công nghệ. Sự chuyển đổi đó tạo ra những xáo trộn, như vẫn thường xảy ra, nhưng phương án thay thế - hạn chế thương mại - sẽ không mang lại kết quả tốt đẹp hơn. Trên thực tế, về nhiều phương diện, nó còn có thể gây ra hậu quả tồi tệ hơn.
Thứ hai, sự thiếu hụt việc làm chất lượng cao không phải là vấn đề cốt lõi. Tỷ lệ tham gia lực lượng lao động đang giảm, nhưng tỷ lệ thất nghiệp cũng rất thấp. Không phải là không có đủ việc làm. Các công việc dịch vụ thay thế cho lĩnh vực sản xuất thường mang lại thu nhập tốt hơn, dù một số không phù hợp với kỹ năng mà nam giới thường sở hữu. Thị trường việc làm trong các lĩnh vực như xây dựng và nhiều ngành nghề khác cũng đang rất thuận lợi. Vấn đề là nhiều nam giới bị bỏ lại phía sau hoặc không sinh sống tại nơi có nhiều cơ hội việc làm, hoặc thiếu đào tạo cần thiết để phát triển trong một nền kinh tế đang chuyển đổi.
Giải pháp cho tình trạng này không phải là áp đặt thuế quan. Đó là loại bỏ vô số quy định đang gây khó khăn cho hoạt động xây dựng, di chuyển và chuyển đổi việc làm.
Tập trung hơn vào việc giảm thiểu quy định sẽ mang lại hiệu quả to lớn hơn trong việc giúp nam giới có được việc làm. Chính quyền Trump cũng có thể phối hợp với các đô thị và thành phố để nới lỏng quy định về quy hoạch, chẳng hạn, giúp giảm chi phí xây dựng và di chuyển, đồng thời hợp tác với chính quyền tiểu bang và địa phương để hệ thống giáo dục trung học đáp ứng tốt hơn nhu cầu và phong cách học tập của nam giới. Một nền giáo dục phù hợp đóng vai trò then chốt trong thị trường lao động nơi mà ngay cả các công việc thương mại cũng đòi hỏi sự am hiểu và khả năng thích nghi với công nghệ.
Thuế quan có vẻ bắt mắt và đòi hỏi ít nỗ lực hơn. Nhưng chúng hoàn toàn vô hiệu như một công cụ tạo việc làm trong các lĩnh vực cụ thể. Cuối cùng, tất cả mọi người - kể cả những đối tượng mà chính sách này nhắm đến - sẽ rơi vào tình cảnh tồi tệ hơn, và vấn đề sẽ không được cải thiện khi nền kinh tế tiếp tục biến chuyển.
Bloomberg