Trong phần lớn thời gian giao dịch, thị trường dường như đã thoát khỏi tâm lý hoảng loạn do cuộc chiến thương mại của Tổng thống Donald Trump gây ra, khi chứng khoán Mỹ tiếp nối đà tăng mạnh từ châu Á và châu Âu.

Tuy nhiên, sự lạc quan ban đầu nhanh chóng tan biến. Những biến động dữ dội lại trở lại, cuốn phăng hy vọng phục hồi và khiến thiệt hại trên thị trường chứng khoán toàn cầu vượt quá 10,000 tỷ USD chỉ trong ba ngày.

Các nhà đầu tư trên khắp các thị trường — từ cổ phiếu, trái phiếu đến tiền tệ — lại quay về với câu hỏi đầy bất an: Liệu Tổng thống Mỹ có thực sự sẵn sàng đẩy thế giới vào suy thoái chỉ để tái thiết lại hệ thống thương mại toàn cầu?

Sự căng thẳng hiện rõ nhất trên thị trường chứng khoán Mỹ. Chỉ số S&P 500 từng tăng tới 4% trong phiên, đánh dấu mức tăng mạnh nhất kể từ năm 2022, khi xuất hiện tín hiệu cho thấy Trump sẵn sàng đàm phán. Nhưng đến cuối phiên, chỉ số này quay đầu giảm 1.6% sau khi Nhà Trắng khẳng định vẫn sẽ tiếp tục các biện pháp trả đũa Trung Quốc. Chỉ số VIX — thước đo mức độ lo sợ của thị trường — sau khi hạ nhiệt cũng bật tăng mạnh, lên mức cao nhất kể từ đại dịch.

Thị trường trái phiếu Mỹ cũng biến động mạnh. Lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 30 năm bất ngờ tăng vọt vào cuối phiên, hoàn tất đợt tăng hai ngày lớn nhất trong năm năm, do kết quả đấu giá trái phiếu yếu kém làm dấy lên lo ngại rằng nhà đầu tư nước ngoài có thể rút lui. Trên thị trường ngoại hối, giới đầu cơ đổ tiền vào các tài sản trú ẩn như đồng yên Nhật và franc Thụy Sĩ.

“Con đường phía trước ngày càng trở nên mù mờ,” Andrea DiCenso, đồng quản lý danh mục tại Loomis, Sayles & Company, chia sẻ tại một sự kiện. “Cả thị trường hiện đang phụ thuộc vào quyết định của một cá nhân.”

Chứng khoán biến động mạnh vì căng thẳng Mỹ - Trung

Thực tế này đã xóa tan khoảng thời gian yên ả hiếm hoi trong ngày, giữa làn sóng bán tháo và hỗn loạn đã bao trùm thị trường kể từ khi kế hoạch áp thuế của Trump đảo lộn triển vọng tăng trưởng toàn cầu chỉ trong vài ngày ngắn ngủi.

Ngay cả khi S&P 500 bật tăng và thị trường trái phiếu tạm ổn định, nỗi nghi ngờ đã sớm quay trở lại. Nhiều nhà đầu tư cho rằng đà phục hồi phần lớn đến từ việc các quỹ đầu cơ mua bù vị thế bán khống, trong khi xu hướng thị trường vẫn dễ tổn thương nếu Trump tiếp tục leo thang chiến tranh thương mại.

“Khi biến động tăng mạnh như vậy, thanh khoản thường cạn kiệt và thị trường dễ phản ứng bất thường, phi lý,” Matt Miskin, đồng giám đốc chiến lược đầu tư tại Manulife John Hancock Investments, nhận định.

Dù những tuyên bố từ Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent và Tổng thống Trump đã làm dấy lên hy vọng về khả năng giảm nhẹ các mức thuế, nhưng cách triển khai thiếu kiểm soát, dù kết thúc thế nào, chắc chắn sẽ để lại hậu quả kinh tế:

Phá vỡ chuỗi cung ứng, gia tăng bất ổn cho doanh nghiệp và làm người tiêu dùng hoang mang.

Chỉ số đo lường mức độ rủi ro trong thị trường trái phiếu doanh nghiệp hạng đầu tư tại Mỹ đã tăng vọt

Lo ngại suy thoái ngày càng rõ rệt khi thị trường liên tục phát tín hiệu cảnh báo. Giá dầu tiếp tục giảm trong ngày thứ Ba, về gần 58 USD/thùng. Điều kiện tài chính trở nên thắt chặt hơn khi lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ — vốn thường là nơi trú ẩn — lại tăng trở lại. Lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ kỳ hạn 10 năm vọt lên gần 4.3%, cao hơn cuối tháng 3, kéo theo chi phí vay mua nhà và các khoản vay khác gia tăng. Trái phiếu chính phủ kỳ hạn 30 năm kết thúc phiên với lợi suất 4.76%, cao hơn gần nửa điểm phần trăm so với mức thấp nhất hôm thứ Hai.

Áp lực lên chi phí vay của chính phủ Mỹ có thể tiếp tục gia tăng khi các mức thuế mới đẩy lạm phát đi lên và thâm hụt ngân sách xấu đi nếu tăng trưởng kinh tế suy yếu kéo theo nguồn thu thuế giảm sút.

“Kế hoạch áp thuế mới của Mỹ và các phản ứng đáp trả từ các nước khác càng củng cố thực tế rằng thế giới sẽ phải sống chung với lãi suất và lợi suất trái phiếu chính phủ dài hạn cao hơn thời kỳ trước đại dịch,” Jean Boivin, Giám đốc Viện Đầu tư BlackRock, nhận định.

Chính mối lo về làn sóng thuế quan mới đã kích hoạt đợt đảo chiều mạnh vào cuối phiên, khi Trump tỏ ra không có ý định lùi bước. Dù ông đã liên hệ với một số đồng minh chủ chốt để chuẩn bị đàm phán trước thời điểm thuế chính thức có hiệu lực, việc ông kiên quyết theo đuổi mức thuế 104% với nhiều mặt hàng Trung Quốc đã đẩy căng thẳng lên một nấc thang mới.

“Hiện tại giống như một ván bài liều lĩnh giữa thị trường và chính quyền,” Que Nguyen, Giám đốc đầu tư chiến lược cổ phiếu tại Research Affiliates, nhận xét.