Trump và Tập Cận Bình hạ nhiệt cuộc chiến thương mại vô nghĩa

Mỹ và Trung Quốc đang tuyên bố đình chiến 90 ngày trong cuộc chiến thương mại của họ, tạm thời hạ mức thuế quan áp đặt lên nhau từ các mức cực kỳ cao.

Việc hạ nhiệt đột ngột này vượt xa kỳ vọng của thị trường, khiến các nhà đầu tư đổ xô quay lại cổ phiếu niêm yết tại Hồng Kông và New York. Thuế của Mỹ đối với hầu hết hàng nhập khẩu từ Trung Quốc sẽ giảm xuống 30% từ mức 145%, trong khi thuế 125% của Trung Quốc đối với hàng hóa Mỹ sẽ giảm xuống 10%. Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent cho biết vào thứ Hai sau cuộc đàm phán cuối tuần tại Geneva: “Không bên nào muốn ngừng hợp tác làm ăn”.

Đây là một sự giải tỏa lớn cho các doanh nghiệp nhỏ và hàng triệu công nhân ở cả hai bờ Thái Bình Dương. Nhưng đây cũng là dấu hiệu cho thấy dù có phòng cách lãnh đạo quyết liệt, Tổng thống Donald Trump và người đồng cấp Tập Cận Bình vẫn không thiếu sự tỉnh táo. Với các mức thuế cấm đoán về cơ bản sẽ dẫn đến lệnh cấm vận hoàn toàn, hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang bị tổn thương.

Tại Trung Quốc, trong khi người dân ủng hộ lập trường cứng rắn của ông Tập là “chiến đấu đến cùng” về thương mại, nhiều người thực sự lo ngại về sinh kế trong một nền kinh tế vốn đã suy yếu. Chẳng hạn, hàng may mặc là mặt hàng nhập khẩu lớn thứ ba của Mỹ từ Trung Quốc, sau thiết bị liên lạc và thiết bị điện tử. Ngành này lại là ngành thâm dụng lao động. Khoảng 16 triệu việc làm có thể gặp rủi ro do thuế quan của ông Trump, theo ước tính của Goldman Sachs Group Inc.

Làm thế nào để hỗ trợ những người có thể bị mất việc đang trở thành một vấn đề lớn về tài chính và xã hội. Bảo hiểm thất nghiệp của chính phủ chi trả cho khoảng 244 triệu người. Trong quý đầu tiên — ngay cả trước khi ông Trump châm ngòi cho cuộc chiến thương mại thứ hai của mình — khoản trợ cấp cho người thất nghiệp đã tăng vọt 22.4% lên 46.5 tỷ nhân dân tệ (6.4 tỷ USD). Dấu hiệu của những rắc rối sắp tới là chỉ số PMI tháng 4 về đơn đặt hàng xuất khẩu mới đã giảm xuống mức thấp nhất trong ba năm.

Việc chuyển đổi những công nhân sản xuất tay nghề thấp này sang lĩnh vực dịch vụ sẽ không dễ dàng. Một số công việc phổ biến đã trở nên quá tải. Năm ngoái, số lượng tài xế gọi xe đã tăng 27% lên 38 triệu người, trong khi thu nhập của họ lại giảm. Nói cách khác, toàn bộ tầng lớp lao động cổ xanh gồm 425 triệu người của Trung Quốc sẽ cảm nhận được sức nóng bất kể công việc của họ có trực tiếp chịu ảnh hưởng từ chiến tranh thương mại hay không.

Tương lai cho nhiều công nhân Mỹ cũng có vẻ ảm đạm. Trái lại với hình ảnh tổng thống tự hào về việc tạo ra hàng triệu việc làm, ông Trump đang dần hủy hoại thị trường lao động bằng cách tối đa hóa thuế quan. Tại Mỹ, các doanh nghiệp nhỏ chiếm gần 80% số lượng việc làm trống. Không giống như các tập đoàn lớn như Apple Inc., họ có ít đòn bẩy hoạt động hơn, thường phụ thuộc vào một vài nhà cung cấp ở nước ngoài. Đối với họ, việc chuyển sản xuất sang các quốc gia khác như Ấn Độ là một thử thách bất khả thi. Do đó, nếu mức thuế 145% của ông Trump kéo dài, họ sẽ phải sa thải công nhân.

Tất nhiên, không có gì đảm bảo rằng giai đoạn đình chiến 90 ngày này sẽ kéo dài. Ông Trump thất thường có thể thay đổi giọng điệu bất cứ lúc nào, để thể hiện hình ảnh cực kỳ cứng rắn với Trung Quốc mà ông đã xây dựng trong chiến dịch tranh cử. Trong khi đó, một ông Tập bướng bỉnh có thể giữ vững lập trường, sau khi đã thề “không bao giờ quỳ gối”.

Nhưng thực tế là đã có một thỏa thuận quy mô như vậy chỉ sau một cuối tuần đàm phán trực tiếp cho thấy cả hai bên đều muốn có lối thoát. Ông Trump dường như chú ý đến các cuộc thăm dò ý kiến tiêu cực của công chúng, mặc dù ông gọi chúng là tin giả. Và ông Tập có lẽ không muốn nhắc nhở người dân về lần cuối cùng ông không chịu nhượng bộ: Hậu quả là những đợt phong tỏa cứng rắng trên các thành phố của Trung Quốc bất chấp sự phản đối của công chúng đối với chính sách Zero-Covid phi khoa học của chính phủ.

Giai đoạn đình chiến 90 ngày này là một khởi đầu tốt.