Von der Leyen vạch ưu tiên mới cho EU giữa bão chỉ trích về thỏa thuận thương mại với Trump

Người đứng đầu cơ quan hành pháp của Liên minh châu Âu (EU), bà Ursula von der Leyen, sẽ công bố các ưu tiên cho năm tới vào thứ Tư, sau một mùa hè đầy sóng gió với thỏa thuận thương mại gây nhiều tranh cãi cùng Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Bà von der Leyen, Chủ tịch Ủy ban châu Âu, sẽ phát biểu Thông điệp Liên minh tại Nghị viện châu Âu ở Strasbourg – bài phát biểu thường niên nhằm định hình chương trình chính trị cho khối 27 quốc gia.

Cựu Bộ trưởng Quốc phòng Đức đã đảm bảo nhiệm kỳ 5 năm thứ hai vào năm ngoái và cam kết tập trung vào việc củng cố quốc phòng châu Âu trước những lo ngại ngày càng gia tăng về Nga, đồng thời thúc đẩy khả năng cạnh tranh kinh tế của lục địa. Bà cũng nhấn mạnh sự ủng hộ mạnh mẽ đối với Ukraine thông qua viện trợ tài chính liên tục và các biện pháp trừng phạt bổ sung của EU nhằm vào Moscow.

Tuy nhiên, bà đã vấp phải nhiều chỉ trích về thỏa thuận thương mại đạt được với Trump tại khu nghỉ dưỡng Turnberry ở Scotland hồi tháng 7. Theo thỏa thuận này, EU đồng ý xóa bỏ thuế quan đối với hàng công nghiệp Mỹ, nới lỏng tiếp cận cho sản phẩm nông nghiệp Mỹ, và chấp nhận mức thuế 15% của Mỹ đối với hầu hết hàng xuất khẩu của EU – cao hơn nhiều so với mức thuế thấp hoặc bằng 0 trước khi Trump bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai.

Nhiều chính trị gia và nhà bình luận châu Âu chỉ trích thỏa thuận là bất cân xứng, thiên về lợi ích của Mỹ, thậm chí Thủ tướng Pháp khi đó, Francois Bayrou, gọi đây là hành động “khuất phục”. Tuy nhiên, các quan chức EU cho rằng đây là thỏa thuận tốt nhất có thể đạt được, giúp tránh một cuộc chiến thương mại và mang lại sự chắc chắn quan trọng cho các doanh nghiệp châu Âu. Thỏa thuận cũng phản ánh sự miễn cưỡng của các nhà lãnh đạo EU trong việc leo thang căng thẳng với Trump, đặc biệt khi Washington vẫn giữ vai trò then chốt trong an ninh châu Âu.

Alberto Alemanno, giáo sư luật EU tại Trường Kinh doanh HEC Paris, nhận định rằng các nhà lãnh đạo EU khác đang “đổ lỗi” cho von der Leyen để che giấu những yếu kém của chính họ. Ông viết trên X: “Đúng là von der Leyen là hiện thân của những điểm yếu của EU, nhưng đó không phải do bà ấy tạo ra. Một mình bà ấy không thể trả đũa Mỹ, hành động dứt khoát về Gaza hay làm trung gian cho các cuộc đàm phán về Ukraine”.

Cuộc chiến về thủ tục hành chính

Ủy ban của bà von der Leyen đã đề xuất hàng loạt chính sách trong năm nay nhằm cắt giảm thủ tục cho các ngành công nghiệp đang gặp khó khăn và hỗ trợ doanh nghiệp châu Âu cạnh tranh với đối thủ từ Trung Quốc và Mỹ. Một số ngành công nghiệp hoan nghênh các động thái này, nhưng nhiều bên cho rằng Ủy ban đã làm quá ít để triển khai kế hoạch tăng cường năng lực cạnh tranh do cựu Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu Mario Draghi xây dựng, nhằm cải thiện năng suất và đầu tư ở châu Âu.

Simone Tagliapietra, chuyên gia cấp cao tại viện nghiên cứu Bruegel, cho biết: “Tôi không nghĩ chúng ta đã chứng kiến bước ngoặt mà ông Draghi kêu gọi, và tôi cũng không chắc rằng lỗi hoàn toàn thuộc về Ủy ban. Chính phủ các quốc gia thành viên cũng phải chịu trách nhiệm”.

Tuy nhiên, nỗ lực đơn giản hóa bộ máy hành chính EU của bà von der Leyen lại bị các nghị sĩ cánh tả và các nhà vận động chỉ trích là làm suy yếu luật bảo vệ môi trường và trách nhiệm doanh nghiệp. Một nhóm gồm 470 tổ chức phi chính phủ đã ra tuyên bố trước bài phát biểu, chỉ trích “chiến dịch bãi bỏ quy định” của Ủy ban do bà lãnh đạo.