BoJ chuẩn bị đợt tăng lãi suất tiếp theo khi ông Ueda bắt đầu năm thứ hai trong nhiệm kỳ Thống đốc

Khi ông Ueda bắt đầu nhiệm kỳ 5 năm của mình vào ngày 9 tháng 4 năm ngoái, các nhà phân tích đã cảnh báo về những rủi ro nghiêm trọng đối với thị trường tài chính nếu Thống đốc mới không tuân thủ đúng giới hạn. Vào thời điểm đó, BoJ là một ngoại lệ toàn cầu về chính sách, với lãi suất âm, chương trình mua tài sản khổng lồ và chính sách kiểm soát lợi suất.

Người tiền nhiệm của ông Ueda, Haruhiko Kuroda, đã chứng minh rằng ngân hàng này có thể gây chấn động thị trường toàn cầu chỉ bằng điều chính nhỏ đối với cơ chế kiểm soát đường cong lợi suất.

Với động thái tinh tế phù hợp với nhiệm vụ quan trọng trước mắt, ông Ueda bắt đầu thực hiện những thay đổi ngay từ đầu nhiệm kỳ của mình, bắt đầu bằng việc điều chỉnh cơ chế kiểm soát đường cong lợi suất vào tháng 7 và tháng 10. Sau đó, ông kết thúc chương trình nới lỏng tiền tệ mạnh mẽ nhất trong lịch sử hiện đại, với một hành động cuối cùng vào tháng trước, khôi phục lãi suất thành công cụ chính sách chính của BoJ với lần tăng lãi suất đầu tiên sau 17 năm.

Shinichiro Kobayashi, nhà kinh tế trưởng tại Mitsubishi UFJ Research & Consulting cho biết: “Tôi đánh giá ông ấy ở mức điểm 70/100. Ông ấy xứng đáng được khen ngợi vì đã không gây ra bất kỳ cú sốc lớn nào cho thị trường.”

Nobuyasu Atago, nhà kinh tế trưởng tại Rakuten Securities, còn ca ngợi khả năng của ông Ueda trong việc cung cấp thông tin đầy đủ cho thị trường để tránh những cú sốc.

Lãi suất điều hành của BoJ thấp hơn nhiều so với các Ngân hàng Trung ương khác

Atago nói: “Tôi đánh giá ông ý 100 điểm. Khả năng giao tiếp của ông ấy rất tốt và rất dễ hiểu. Ta nên nghe những gì ông ý nói mà không nên suy diễn nhiều.”

BoJ dưới sự điều hành của ông Ueda đã cho thấy họ sẽ nắm bắt cơ hội để hành động. Mặc dù ban đầu ông Ueda có vẻ kế thừa chủ trương ôn hòa của Kuroda, nhưng cuối cùng ông lại thay đổi định hướng chính sách, hoặc thậm chí thay đổi chính sách tiền tệ ở 4 trong số 8 cuộc họp chính sách mà ông giám sát.

“Khi đảm nhận vai trò này, tôi cảm thấy khuôn khổ chính sách của BoJ có vướng mắc vì nhiều lý do”, ông Ueda nói trước quốc hội hôm thứ Hai. “Tôi hy vọng có thể đơn giản hóa nó càng nhiều càng tốt, nếu điều kiện kinh tế cho phép. May mắn thay, tình hình kinh tế năm ngoái khá tốt nên hy vọng của tôi đã phần nào được đáp ứng”.

Những bước đi đầu tiên của ông Ueda đã đặt nền móng cho những gì xảy ra sau này. Khi điều chỉnh cơ chế kiểm soát đường cong lợi suất vào tháng 7 và tháng 10, ông đã biến chương trình này thành một hình thức bảo hiểm linh hoạt trước tình trạng lợi suất tăng mạnh. Điều này giúp BoJ có thể kết thúc chính sách này mà không gây ra tình trạng hỗn loạn thị trường, giống như lúc Ngân hàng Dự trữ Úc ngừng mục tiêu về lợi suất trái phiếu kỳ hạn 3 năm vào năm 2021.

Vài ngày trước cuộc họp chính sách tháng 3, hội đồng quản trị không đạt đồng thuận về việc nên chấm dứt lãi suất âm ngay hay tiếp tục trì hoãn. Sau đó, cơ quan bảo trợ công đoàn lớn nhất Nhật Bản đã công bố kết quả đàm phán tiền lương hàng năm vượt xa mong đợi, và ông Ueda đã không ngần ngại chấm dứt chính sách lãi suất âm.

Choáng ngợp trước lịch trình bận rộn của mình, ông Ueda nói rằng ông mong muốn có thêm thời gian để suy nghĩ kỹ lưỡng mọi việc, và ông ấy sẵn sàng làm việc hàng giờ liên tục. Một chuyến bay xuyên Thái Bình Dương là thời gian tốt để suy nghĩ hơn là dành thời gian đi xem một bộ phim.

“Cách sử dụng thời gian yêu thích của tôi là suy nghĩ. Tôi đã rất bận rộn sau khi đảm nhận vị trí Thống đốc. Tôi luôn ước một ngày có 36 giờ.” ông Ueda phát biểu trong một cuộc phỏng vấn.

Sau những thành tựu quan trọng trong 12 tháng qua, lễ kỷ niệm một năm trong nhiệm kỳ của ông Ueda đặt ra câu hỏi: Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?

Trong bốn năm tới, ông Ueda có rất nhiều việc phải làm. BoJ có bảng cân đối kế toán lớn nhất so với quy mô nền kinh tế trong số các Ngân hàng Trung ương. Ngân hàng này là chủ sở hữu lớn nhất của cổ phiếu Nhật Bản và sở hữu một nửa thị trường trái phiếu chính phủ. Ông Ueda sẽ cần tìm ra chiến lược thu hẹp bảng cân đối kế toán mà không gây bất ổn thị trường tài chính.

BoJ có bảng cân đối kế toán lớn nhất so với quy mô nền kinh tế so với các Ngân hàng Trung ương khác

Đồng yên suy yếu đang là một thách thức mới nổi lên. Đồng tiền này chạm mức thấp nhất trong gần 34 năm vào cuối tháng trước. Một nửa số người theo dõi BoJ nhận thấy khả năng ngân hàng này buộc phải tăng lãi suất để đặt mức sàn cho đồng tiền Nhật Bản, bằng cách hỗ trợ thu hẹp chênh lệch lãi suất Mỹ-Nhật.

Trong năm đầu tiên của ông Ueda, chỉ số chứng khoán Nikkei tăng khoảng 43% và đồng yên suy yếu khoảng 12%.

“Đồng yên là một yếu tố khó đoán,” Kobayashi nói. “Đồng yên suy yếu có thể khiến BoJ phải cân nhắc việc tăng lãi suất, mặc dù họ muốn dành thời gian để lựa chọn thời điểm phù hợp, trong bối cảnh nền kinh tế đang phục hồi yếu ớt.”

Đồng Yên suy yếu nhiều nhất trong các đồng tiền lớn dưới thời gian điều hành của ông Ueda

Nhiều nhà kinh tế ước tính rằng nền kinh tế đã suy giảm trong quý trước, do chi tiêu tiêu dùng tiếp tục sụt giảm vì lạm phát kéo dài dai dẳng. Dữ liệu hôm thứ Hai cho thấy tiền lương thực tế của Nhật Bản đã giảm tháng thứ 23 liên tiếp trong tháng Hai.

Tsutomu Watanabe, giáo sư kinh tế từng nằm trong danh sách ứng cử viên trở thành thống đốc BoJ năm ngoái, cho biết ngân hàng này đã lấy lại được khả năng ứng phó với nền kinh tế. Điều đó hoàn toàn trái ngược với những nỗ lực tích cực của Kuroda nhằm thay đổi động lực kinh tế thông qua các hành động quyết liệt của BoJ.

“Kuroda đã cống hiến cả cuộc đời mình nhằm thúc đẩy nền kinh tế,” Watanabe nói. “BoJ dưới sự điều hành của ông Ueda sẽ không làm điều đó. Thay vào đó, họ sẽ phản ứng theo nền kinh tế. Điều này rất khác so với thời Kuroda.”

Ông Ueda, 72 tuổi, cho biết ông đang cố gắng duy trì sức khỏe bằng cách ăn “một núi rau”. Để cải thiện bản thân , ông ấy tập thể dục sức bền vào buổi sáng và buổi chiều. Ông ấy cũng giãn cơ trong 15 phút sau khi tắm vào buổi tối. Sức khỏe và sức bền của ông ấy là điều quan trọng khi ông ấy điều hành những năm còn lại trong nhiệm kỳ thống đốc của mình.

Để chấm dứt lãi suất âm, BoJ đã tăng lãi suất lên từ 0% đến 0.1%. Theo Hideo Kumano, nhà kinh tế điều hành tại Viện nghiên cứu Dai-Ichi Life, việc nâng lãi suất chính sách hơn nữa có thể bị phản đối, vì làm như vậy có thể gây hại cho nền kinh tế.

Kumano, cũng là cựu quan chức BoJ, cho biết: “Công việc của ông ấy mới hoàn thành được một nửa. Có thể sẽ có làn sóng chỉ trích mạnh mẽ đối với quá trình bình thường hóa khi nền kinh tế trở nên tồi tệ hơn. Sau đó ông ấy sẽ phải đối mặt với thử thách thực sự.”