Chính phủ Mỹ tê liệt vì bế tắc ngân sách: Nhà Trắng cảnh báo nguy cơ sa thải hàng loạt

Nhà Trắng hôm thứ Hai đã rút lại tuyên bố của Tổng thống rằng nhân viên chính phủ đã bị sa thải do việc chính phủ đóng cửa, nhưng cảnh báo rằng việc mất việc làm có thể xảy ra khi tình trạng bế tắc dường như sẽ kéo dài thêm.

Thượng viện do Đảng Cộng hòa kiểm soát đã lần thứ năm bác bỏ các biện pháp của phe đối lập nhằm tài trợ cho các cơ quan liên bang, với cả hai đề xuất — của Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ — đều không đạt đủ sự ủng hộ. Đề xuất của Đảng Cộng hòa nhằm kéo dài ngân sách đến ngày 21/11, trong khi kế hoạch của Đảng Dân chủ cũng bao gồm việc gia hạn các khoản trợ cấp y tế sắp hết hạn vào cuối năm nay.

Tổng thống Trump nói với các phóng viên tại Nhà Trắng rằng ông sẵn sàng thỏa thuận về trợ cấp y tế để hỗ trợ 24 triệu người mua bảo hiểm thông qua Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Giá cả Phải chăng — đạo luật mà Đảng Cộng hòa đã phản đối trong nhiều năm. Việc gia hạn trợ cấp y tế này là yêu cầu then chốt của Đảng Dân chủ và là nguyên nhân chính khiến họ bỏ phiếu chống lại kế hoạch của phe Cộng hòa.

Tuy nhiên, đến ngày thứ sáu của đợt đóng cửa, Tổng thống Đảng Cộng hòa và lãnh đạo phe Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer vẫn chưa thống nhất liệu hai bên có đang đàm phán hay không. Trump nói rằng các cuộc đàm phán vẫn đang diễn ra, trong khi Schumer khẳng định không có cuộc thương lượng nào.

Hạ viện do Đảng Cộng hòa lãnh đạo vẫn chưa nhóm họp, và Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson tuyên bố ông không có kế hoạch triệu tập lại cho đến khi chính phủ được cấp ngân sách.

Tình trạng bế tắc đã khiến khoảng 1.7 nghìn tỷ USD ngân sách hoạt động của các cơ quan bị đóng băng, chiếm gần một phần tư chi tiêu liên bang hàng năm. Phần lớn ngân sách còn lại được dành cho các chương trình y tế, hưu trí và trả lãi cho khoản nợ quốc gia hiện ở mức 37.88 nghìn tỷ USD.

Trong tuần đầu tiên của việc chính phủ đóng cửa, chính quyền Trump đã cắt giảm một số khoản tài trợ liên bang cho các bang và thành phố do Đảng Dân chủ lãnh đạo, đồng thời nêu lên khả năng sa thải hàng loạt nhân viên, dù chưa có dấu hiệu nào cho thấy điều đó sắp xảy ra. Các đợt đóng cửa trước đây chưa từng dẫn đến việc sa thải nhân viên, dù hàng trăm nghìn người thường bị buộc phải nghỉ việc tạm thời.

Trump nói tối Chủ nhật rằng việc “sa thải đang diễn ra ngay bây giờ,” nhưng Thư ký Báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt hôm thứ Hai làm rõ rằng ông đang đề cập đến những người bị cho nghỉ phép kể từ khi Quốc hội để hết hạn tài trợ vào ngày 1/10.

Bà cho biết Văn phòng Ngân sách Nhà Trắng “vẫn đang làm việc với các cơ quan để xác định những người, đáng tiếc, có thể phải bị sa thải nếu tình trạng đóng cửa tiếp tục kéo dài.”

Các công đoàn đại diện cho nhân viên liên bang đã đệ đơn kiện nhằm ngăn chặn việc sa thải, lập luận rằng hành động này sẽ vi phạm luật pháp và có thể bị xử lý hình sự.

Chính quyền đã đóng băng ít nhất 28 tỷ USD trong các quỹ cơ sở hạ tầng cho các bang như New York, California và Illinois — những nơi có đông cử tri Dân chủ và thường chỉ trích Tổng thống.

Tuy nhiên, lãnh đạo Đảng Dân chủ không cho thấy dấu hiệu nhượng bộ trước chiến lược cứng rắn của Nhà Trắng, điều mà một số người lo ngại có thể khiến bế tắc càng khó giải quyết.

Đây là lần đóng cửa chính phủ một phần thứ 15 kể từ năm 1981 và đang trên đà vượt qua kỷ lục sáu ngày của năm 1995 vào thứ Ba tới. Đợt đóng cửa dài nhất từng kéo dài 35 ngày trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump (2018–2019).

Mặc dù các nhân viên “thiết yếu” như lính biên phòng, nhân viên an ninh sân bay và một số nhân viên chính phủ vẫn làm việc không lương, nhiều hoạt động khác đã bị đình trệ. Sổ Đăng ký Liên bang — thường đăng hơn 100 quy định và thông báo mỗi ngày — chỉ còn bốn mục vào sáng thứ Hai.

Áp lực chấm dứt bế tắc có thể gia tăng vào tuần tới, khi 1.3 triệu quân nhân và nhân viên quốc phòng sẽ không được nhận lương lần đầu tiên kể từ khi chính phủ đóng cửa.

Du lịch hàng không cũng có nguy cơ bị ảnh hưởng. Bộ trưởng Giao thông Sean Duffy cho biết số lượng kiểm soát viên không lưu báo bệnh đã tăng kể từ khi chính phủ đóng cửa, điều này có thể dẫn đến tình trạng chậm trễ các chuyến bay. Đợt đóng cửa năm 2019 cũng chỉ kết thúc khi sự vắng mặt của nhân viên sân bay và kiểm soát viên đạt mức cao kỷ lục.

Đảng Cộng hòa hiện nắm đa số 53–47 tại Thượng viện, nhưng cần ít nhất tám phiếu từ Đảng Dân chủ để vượt qua ngưỡng 60 phiếu cần thiết cho hầu hết các dự luật, do Thượng nghị sĩ Cộng hòa Rand Paul phản đối biện pháp tài trợ tạm thời. Đến nay, chỉ có hai Thượng nghị sĩ Dân chủ và một người độc lập ủng hộ.

Một số thành viên Đảng Dân chủ khẳng định cần đạt được thỏa thuận về trợ cấp y tế trước khi giai đoạn đăng ký bảo hiểm mới bắt đầu vào ngày 1/11.

Chủ tịch Hạ viện Johnson nói rằng giải pháp sẽ không thể đạt được nhanh chóng: “Chúng tôi có thể có hàng trăm đề xuất cải cách trên bàn, nhưng tôi không thể chỉ búng tay và khiến điều này xảy ra trong hôm nay,” ông nói trong một cuộc phỏng vấn trên chương trình radio Hugh Hewitt.