Động thái này lập tức kích hoạt làn sóng “mua vào giải tỏa” (relief rally) lan rộng từ Phố Wall sang thị trường châu Á và châu Âu, trong bối cảnh nhà đầu tư đang khát khao một tín hiệu ổn định sau nhiều ngày biến động dữ dội.

Tại châu Á, các chỉ số chứng khoán đồng loạt tăng điểm mạnh trong phiên giao dịch ngày thứ Năm. Trước đó, tại Mỹ, chỉ số S&P 500 đã tăng vọt 9.5% trong phiên ngày thứ Tư – mức tăng trong một ngày mạnh nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008. Diễn biến tích cực này đã lan sang các hợp đồng tương lai của chứng khoán châu Âu, với mức tăng hơn 9% ngay trong đầu phiên. Đồng USD suy yếu phiên thứ ba liên tiếp, trong khi lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 10 năm giảm nhẹ trong phiên giao dịch sớm tại khu vực châu Á, phản ánh tâm lý nới lỏng rủi ro đang lan rộng.

Nguyên nhân của đợt hồi phục này chính là tuyên bố từ ông Trump về việc tạm hoãn 90 ngày các mức thuế đối ứng vốn dự kiến áp dụng sau nửa đêm đối với hàng hóa của nhiều đối tác thương mại lớn, trong khi mức thuế đối với hàng hóa Trung Quốc được nâng lên 125%. Quyết định này được đưa ra trong bối cảnh áp lực từ cộng đồng doanh nghiệp, giới tài chính và các đồng minh thân cận của ông ngày càng tăng, trong đó không ít tỷ phú công khai chỉ trích chính sách thuế quan đơn phương có thể đẩy nền kinh tế Mỹ vào suy thoái.

S&P 500 ghi nhận biến động trong ngày mạnh nhất kể từ khủng hoảng 2008

“Nhà đầu tư tại châu Á và toàn cầu đang có thể thở phào, dù chỉ là tạm thời,” ông Frederic Neumann, Kinh tế trưởng khu vực châu Á tại HSBC, nhận định. “Việc trì hoãn các mức thuế giúp kéo dài thêm thời gian đàm phán – một yếu tố sống còn đối với các nền kinh tế châu Á vốn phụ thuộc vào xuất khẩu. Nếu các mức thuế cao từ Mỹ được triển khai đầy đủ, hệ quả đối với tăng trưởng trong khu vực sẽ rất nghiêm trọng.”

Sự đảo chiều của ông Trump đã tạo ra những biến động dữ dội trên thị trường trái phiếu Mỹ – nơi vốn được xem là kênh trú ẩn an toàn trong thời kỳ bất ổn. Trong phiên ngày thứ Tư, lợi suất trái phiếu kỳ hạn hai năm của Mỹ tăng vọt tới 30 điểm cơ bản khi nhà đầu tư tháo chạy khỏi trái phiếu để đổ vào cổ phiếu trong nỗi lo “bỏ lỡ nhịp hồi phục” (fear of missing out). Trong khi đó, lợi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm kết phiên cao hơn 4 điểm cơ bản, sau khi có lúc tăng đến 22 điểm cơ bản trong phiên – phần lớn đến từ đợt bán tháo bắt đầu từ thị trường châu Á. Trái lại, lợi suất trái phiếu 30 năm chỉ tăng nhẹ, phản ánh mức độ phản ứng thận trọng hơn từ các nhà đầu tư dài hạn.

Ngay trước tuyên bố của ông Trump, Bộ Tài chính Mỹ đã tổ chức thành công đợt phát hành trái phiếu kỳ hạn 10 năm trị giá 39 tỷ USD, bất chấp lo ngại rằng các chính sách thương mại đơn phương có thể làm giảm sức hút của trái phiếu Mỹ với nhà đầu tư nước ngoài. Trái với đó, phiên đấu giá trái phiếu ba năm hôm thứ Ba ghi nhận phản ứng yếu ớt từ thị trường, cho thấy niềm tin của nhà đầu tư vẫn còn mong manh. Tuy nhiên, diễn biến tích cực này đã củng cố kỳ vọng cho phiên đấu giá trái phiếu kỳ hạn 30 năm vào ngày thứ Năm.

Đà hồi phục của thị trường cổ phiếu Mỹ được kích hoạt khoảng ba giờ sau khi Tổng thống Trump đăng tải trên mạng xã hội lời kêu gọi người dân giữ bình tĩnh và tiếp tục đầu tư, với thông điệp: “Đây là thời điểm tuyệt vời để mua vào.” Động thái này diễn ra sau nhiều ngày thị trường tài chính Mỹ rơi vào trạng thái căng thẳng nghiêm trọng, thể hiện rõ qua diễn biến tiêu cực trên thị trường tiền tệ, trái phiếu và chênh lệch tín dụng, khi giới đầu tư bị cuốn vào vòng xoáy lo ngại về nguy cơ suy thoái và bất ổn toàn cầu.

Tuy nhiên, một số chuyên gia vẫn khuyến nghị nhà đầu tư duy trì sự thận trọng trước khi đưa ra kết luận về sự thay đổi xu hướng. Theo họ, việc Tổng thống Trump liên tục tung ra những đe dọa thuế quan bất ngờ đã làm xói mòn khả năng lập kế hoạch chiến lược của các tập đoàn đa quốc gia, đồng thời gây tổn hại tới mối quan hệ kinh tế quốc tế. Do đó, ngay cả khi thị trường đang hồi phục, triển vọng tăng trưởng toàn cầu vẫn còn bị phủ bóng bởi bất định.

“Việc tạm hoãn 90 ngày là một tín hiệu đáng khích lệ, cho thấy các cuộc đàm phán đã có tiến triển nhất định,” ông Mark Hackett, Giám đốc chiến lược đầu tư tại Nationwide, nhận xét. “Đây cũng là yếu tố quan trọng giúp ổn định lại tâm lý nhà đầu tư sau giai đoạn bất ổn vừa qua. Tuy vậy, chúng ta vẫn chưa thể an tâm hoàn toàn. Việc chạy theo tâm lý thị trường lúc này là rất rủi ro – nhà đầu tư cần kiểm soát cảm xúc và tránh hành động bốc đồng.”

Ngay sau thông báo của ông Trump, các nhà kinh tế tại Goldman Sachs cũng nhanh chóng điều chỉnh lại dự báo vĩ mô. “Trước tuyên bố của Tổng thống, chúng tôi đã chuyển sang kịch bản cơ sở là kinh tế Mỹ bước vào suy thoái do tác động của các loại thuế áp riêng với từng quốc gia,” nhóm nghiên cứu do ông Jan Hatzius dẫn đầu cho biết. “Tuy nhiên, sau quyết định tạm hoãn, chúng tôi quay trở lại với kịch bản không suy thoái như ban đầu.”

Trên thị trường hàng hóa, giá dầu đã ổn định trở lại sau khi phục hồi từ đáy thấp nhất trong vòng bốn năm. Giá vàng cũng tiếp tục tăng nhẹ, sau khi vừa ghi nhận mức tăng mạnh nhất trong một ngày trong suốt 18 tháng qua – cho thấy tâm lý phòng ngừa rủi ro vẫn chưa hoàn toàn biến mất khỏi thị trường toàn cầu.