Cú sốc 2.5 nghìn tỷ USD: Phố Wall chao đảo vì thuế quan của Trump

Donald Trump đã lên tiếng bảo vệ quyết định áp thuế mạnh tay của mình, dù động thái này khiến Phố Wall bốc hơi khoảng 2.5 nghìn tỷ USD giá trị vốn hóa.

Phát biểu tối thứ Năm, tổng thống Mỹ cho biết ông đã "dự đoán trước" sự xáo trộn trên thị trường tài chính khi công bố kế hoạch nâng thuế lên mức cao nhất trong hơn một thế kỷ. Trump nhấn mạnh nền kinh tế vốn đã gặp nhiều vấn đề, ví von rằng nền kinh tế "giống như một bệnh nhân ốm yếu".

Dù tuyên bố các mức thuế này sẽ tạo ra "một nền kinh tế bùng nổ", nhưng thực tế, thông báo tăng thuế phổ quát 10% và mức cao hơn cho nhiều quốc gia đã khiến niềm tin nhà đầu tư lao dốc.

Hậu quả là chỉ số S&P 500 giảm 4.8% trong ngày thứ Năm, thổi bay 2.48 nghìn tỷ USD vốn hóa. Nasdaq Composite lao dốc 6%, đánh dấu phiên tồi tệ nhất kể từ đỉnh điểm của khủng hoảng COVID-19 năm 2020. Đồng USD cũng giảm 1.6% giá trị so với các đồng tiền chủ chốt khác.

"Sự sụt giảm này thể hiện niềm tin vào tài sản định giá bằng USD đang lung lay," Francesco Pesole, chiến lược gia tiền tệ tại ING, nhận định. "Đây chẳng khác nào một lá phiếu bất tín nhiệm dành cho 100 ngày của Trump."

Bà Kristalina Georgieva, Giám đốc điều hành IMF, cảnh báo rằng các mức thuế mới từ chính quyền Trump là "rủi ro nghiêm trọng" đối với nền kinh tế toàn cầu, nhất là trong bối cảnh tăng trưởng đang trì trệ.

Các ngân hàng Mỹ lao dốc do lo ngại suy thoái, với chỉ số KBW giảm gần 10%. Apple cũng chịu tổn thất nặng nề, mất hơn 300 tỷ USD vốn hóa khi cổ phiếu giảm 9.3% – mức giảm tồi tệ nhất trong lịch sử của tập đoàn này. Giới đầu tư lo ngại thuế quan mới sẽ giáng đòn mạnh vào chuỗi cung ứng châu Á của Apple.

Thị trường dầu mỏ không nằm ngoài vòng xoáy: Giá dầu Brent giảm 6.7%, xuống mức 69.94 USD/thùng.

"Trước đây, thị trường khá chủ quan. Giờ thì họ đang cuốn vào một vòng xoáy giao dịch theo hướng suy thoái, trừ khi có lý do hợp lý để dừng lại," Robert Tipp, chuyên gia tại PGIM, nhận xét.

Dòng tiền đổ mạnh vào trái phiếu chính phủ Mỹ – kênh trú ẩn an toàn. Trái phiếu ngắn hạn tăng mạnh nhất, với lợi suất hai và ba năm biến động ở mức chưa từng thấy kể từ tháng 8 năm 2024. Điều này cho thấy thị trường đang đặt cược vào khả năng Cục Dự trữ Liên bang (Fed) sẽ tiếp tục cắt giảm lãi suất.

Leo thang căng thẳng với Trung Quốc

Tuyên bố của Trump được đưa ra sau khi ông công bố mức thuế 10% áp dụng từ ngày 5 tháng 4 đối với gần như toàn bộ hàng nhập khẩu vào Mỹ, kèm theo mức thuế đối ứng lên tới 50% từ ngày 9 tháng 4 đối với hàng hóa từ hàng chục quốc gia.

Riêng với Trung Quốc, thuế suất có thể vượt 60% sau khi Trump bổ sung mức thuế 34% vào các mức đã áp trước đó.

Các nhà phân tích dự báo, chính sách này có thể làm giảm đáng kể tăng trưởng GDP của Trung Quốc trong năm nay và buộc nước này phải chuyển hướng từ xuất khẩu sang tiêu dùng nội địa.

Bộ Thương mại Trung Quốc tuyên bố Bắc Kinh sẽ "kiên quyết có biện pháp đáp trả để bảo vệ lợi ích của mình". Bộ Ngoại giao Trung Quốc cũng cảnh báo rằng "ngày càng nhiều quốc gia đang chống lại chính sách thuế đơn phương của Mỹ".

Trump vẫn khẳng định rằng thuế quan của ông sẽ giúp khôi phục sản xuất trong nước, thu hút đầu tư, bảo vệ Mỹ khỏi bị "bóc lột" và mang lại hàng nghìn tỷ USD để tài trợ cho các đợt cắt giảm thuế.

Doanh nghiệp và đồng minh Mỹ phản ứng mạnh

Tuy nhiên, nhiều dấu hiệu cho thấy nền kinh tế Mỹ đang chịu sức ép. Hãng xe Stellantis thông báo sẽ tạm thời cho 900 công nhân tại năm nhà máy ở Mỹ nghỉ việc, do phải tạm dừng sản xuất tại Canada và Mexico – hậu quả từ mức thuế 25% mà Trump áp lên ô tô nhập khẩu.

Các doanh nghiệp tiêu dùng lớn như Nike hay Best Buy cũng nằm trong số những đơn vị chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Giới đầu tư lo ngại chuỗi cung ứng bị gián đoạn, trong khi người tiêu dùng Mỹ có thể thắt chặt chi tiêu.

Trước động thái của Washington, các đồng minh truyền thống của Mỹ tỏ ra giận dữ. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron kêu gọi doanh nghiệp châu Âu ngừng đầu tư vào Mỹ.

“Làm sao có thể biện minh cho việc các tập đoàn châu Âu đổ hàng tỷ euro vào nền kinh tế Mỹ trong khi họ lại áp thuế lên chúng ta?” Macron đặt câu hỏi, đồng thời nhấn mạnh rằng châu Âu sẽ không loại trừ bất kỳ biện pháp trả đũa nào.

Trong khi đó, Thủ tướng Anh Keir Starmer lại có phản ứng khác. Ông tuyên bố sẽ nỗ lực thúc đẩy đàm phán thương mại với Mỹ, sau khi các cuộc thảo luận trước đó không thể ngăn Trump áp thuế 10% lên hàng xuất khẩu của Anh.

Thủ tướng Pháp François Bayrou thì thẳng thừng chỉ trích: “Quyết định của Trump là một thảm họa không chỉ với kinh tế thế giới mà còn với chính nước Mỹ và người dân Mỹ.”