Cựu Bộ trưởng Tài chính Mỹ Lawrence Summers: Đồng USD đối mặt nguy cơ mất đi vị thế thống trị dưới các chính sách của Trump

Phát biểu trong cuộc phỏng vấn trên Bloomberg Television hôm thứ Tư, Summers nhận định: “Cách tiếp cận của chúng ta đối với phần còn lại của thế giới hiện nay là mối đe dọa lớn nhất đối với vai trò trung tâm của đồng USD trong nền kinh tế toàn cầu mà chúng ta từng chứng kiến trong suốt 50 năm qua.”

Lời cảnh báo này được đưa ra trong bối cảnh chính quyền Trump đang đẩy mạnh các chính sách thương mại cứng rắn, liên tục gia tăng thuế quan đối với hàng hóa nhập khẩu từ các đối tác kinh tế quan trọng như Mexico, Canada và Trung Quốc. Đồng thời, Nhà Trắng đang chuẩn bị triển khai một loạt biện pháp mới nhằm điều chỉnh cán cân thương mại, hỗ trợ ngành sản xuất trong nước và tăng nguồn thu ngân sách liên bang.

Tuy nhiên, những động thái này đang tạo ra những phản ứng tiêu cực từ thị trường tài chính. Summers chỉ ra rằng đợt bán tháo cổ phiếu mạnh mẽ trên thị trường chứng khoán Mỹ hồi đầu tuần là một dấu hiệu rõ ràng cho thấy nhà đầu tư đang lo lắng về triển vọng kinh tế. Bất ổn gia tăng có thể làm suy yếu niềm tin vào đồng USD và hệ thống tài chính Mỹ, khiến dòng vốn tìm đến những kênh đầu tư an toàn hơn, đặc biệt là ở châu Âu và Trung Quốc.

Bên cạnh đó, Summers cũng bày tỏ quan ngại về kế hoạch cắt giảm chi tiêu của chính phủ, trong đó bao gồm việc thu hẹp quy mô của Sở Thuế vụ Mỹ (IRS). Ông cảnh báo rằng việc cắt giảm nhân sự và nguồn lực của IRS có thể làm suy yếu khả năng thu ngân sách, từ đó làm trầm trọng thêm tình trạng thâm hụt tài chính vốn đã ở mức cao. Khi nguồn thu giảm mà chi tiêu chính phủ vẫn tiếp tục gia tăng, áp lực lên hệ thống tài chính Mỹ sẽ càng lớn, có thể đẩy nhanh quá trình dịch chuyển dòng vốn khỏi Mỹ và khiến đồng USD mất dần vị thế độc tôn.

“Tôi sẽ rất lo sợ nếu vẫn ở Bộ Tài chính” - Summers, người từng giữ chức Bộ trưởng Tài chính dưới thời Tổng thống Bill Clinton, bày tỏ quan ngại sâu sắc về những phát ngôn và chính sách đối ngoại của Trump.

“Nếu tôi vẫn còn làm việc tại Bộ Tài chính, tôi sẽ cảm thấy vô cùng lo ngại về hậu quả từ những phát ngôn của Tổng thống đối với các quốc gia khác. Tôi sẽ đặc biệt quan tâm đến việc Trung Quốc và châu Âu đang trở thành nam châm thu hút dòng vốn toàn cầu trong khi đồng USD đang bị rút dần khỏi thị trường quốc tế.”

Dù không chỉ rõ những phát ngôn cụ thể, Summers nhắc đến vụ căng thẳng ngoại giao giữa Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy hồi tuần trước. Ngoài ra, ông cũng đề cập đến việc Trump từng kêu gọi Canada sáp nhập vào Mỹ, đồng thời đề xuất Đan Mạch bán lại Greenland cho Washington. Bên cạnh đó, nội các của Trump đã nhiều lần công khai chỉ trích các nước châu Âu vì chính sách đối nội cũng như mức chi tiêu quốc phòng được cho là quá thấp.

Những động thái này, theo Summers, đang khiến các đồng minh truyền thống xa rời Mỹ và xích lại gần nhau hơn.

Một trong những rủi ro nghiêm trọng nhất mà Lawrence Summers cảnh báo chính là sự dịch chuyển của dòng vốn quốc tế ra khỏi Mỹ – một dấu hiệu rõ ràng cho thấy niềm tin của giới đầu tư vào sự ổn định của nền kinh tế số một thế giới đang lung lay. Khi các nhà đầu tư cảm thấy bất an trước các chính sách thương mại thất thường và những phát ngôn cứng rắn của chính quyền Trump, họ có xu hướng tìm đến các kênh trú ẩn an toàn hơn. Hiện tại, Trung Quốc và châu Âu đang nổi lên như những điểm đến hấp dẫn, không chỉ nhờ quy mô kinh tế mà còn bởi nỗ lực tăng cường hợp tác tài chính nhằm giảm thiểu sự phụ thuộc vào đồng USD.

Theo Summers, một trong những yếu tố thúc đẩy sự dịch chuyển này chính là việc các nền kinh tế lớn như Trung Quốc và châu Âu ngày càng siết chặt mối quan hệ hợp tác, phần lớn vì họ cảm thấy bị Mỹ cô lập và đối xử thiếu công bằng trong các vấn đề thương mại, đầu tư và địa chính trị. Khi hai trụ cột kinh tế lớn của thế giới bắt tay với nhau, họ có thể tạo ra một hệ sinh thái tài chính riêng biệt, giảm bớt vai trò chi phối của đồng USD và hình thành một mạng lưới thương mại độc lập với hệ thống tài chính Mỹ.

Hệ lụy của sự chuyển dịch này có thể đặc biệt nghiêm trọng đối với Mỹ, nhất là trong bối cảnh nền kinh tế nước này phụ thuộc rất lớn vào dòng vốn đầu tư nước ngoài, đặc biệt thông qua thị trường trái phiếu chính phủ. Hiện tại, các nhà đầu tư lớn, bao gồm Trung Quốc và nhiều quốc gia châu Âu, đang là những người mua chủ chốt của trái phiếu Mỹ, góp phần giữ cho lãi suất vay ở mức thấp và đảm bảo nguồn tài trợ ổn định cho thâm hụt ngân sách liên bang. Tuy nhiên, nếu các quốc gia này quyết định cắt giảm việc mua vào trái phiếu Mỹ để đa dạng hóa dự trữ ngoại hối hoặc phản ứng với chính sách của Washington, lãi suất trái phiếu có thể tăng vọt. Điều này đồng nghĩa với việc chi phí đi vay của chính phủ Mỹ sẽ trở nên đắt đỏ hơn, làm trầm trọng thêm tình trạng thâm hụt ngân sách vốn đã ở mức cao kỷ lục.

“Tôi sẽ vô cùng lo ngại về vai trò của đồng USD trong bối cảnh hiện nay, đặc biệt khi chính Tổng thống Mỹ lại liên tục công kích những quốc gia vốn là khách hàng trung thành của thị trường trái phiếu chính phủ Mỹ,” Summers nhấn mạnh.

Theo ông, một khi niềm tin vào đồng USD bị xói mòn, điều đó có thể kích hoạt một sự thay đổi mang tính hệ thống đối với vị thế của đồng tiền này trong nền kinh tế toàn cầu. Đồng USD từ lâu đã được coi là đồng tiền dự trữ chính của thế giới, mang lại cho Mỹ lợi thế tài chính to lớn nhờ khả năng phát hành nợ bằng đồng tiền của chính mình mà không phải lo ngại về áp lực ngoại hối. Tuy nhiên, nếu các nền kinh tế lớn bắt đầu tìm cách giảm sự phụ thuộc vào USD trong thương mại và tài chính, điều đó có thể làm lung lay vị thế thống trị mà Mỹ đã duy trì suốt nhiều thập kỷ qua. Trong một viễn cảnh xấu nhất, nước Mỹ có thể mất đi quyền lực tài chính toàn cầu, đồng thời đối diện với một trật tự kinh tế thế giới mới, nơi mà đồng USD không còn là đồng tiền trung tâm như trước đây.

Trước đây, USD luôn được coi là đồng tiền dự trữ hàng đầu thế giới, đóng vai trò trung tâm trong thương mại và tài chính toàn cầu. Vị thế này mang lại cho Mỹ nhiều lợi thế, bao gồm khả năng vay nợ với chi phí thấp và tác động mạnh mẽ đến hệ thống tài chính toàn cầu.

Tuy nhiên, với những biến động hiện tại trong chính sách của chính quyền Trump, viễn cảnh về một thế giới nơi đồng USD không còn giữ vị thế áp đảo đang trở nên rõ ràng hơn bao giờ hết. Nếu các nước tiếp tục tìm cách giảm sự phụ thuộc vào USD, hệ thống tài chính toàn cầu có thể chứng kiến những thay đổi mang tính bước ngoặt.

Lời cảnh báo từ Lawrence Summers không chỉ là một quan điểm cá nhân, mà còn phản ánh những lo ngại ngày càng gia tăng trong giới tài chính và chính sách về tương lai của đồng USD. Trong bối cảnh nền kinh tế thế giới đang có nhiều biến động, việc bảo vệ vị thế của đồng tiền này đòi hỏi một chính sách nhất quán và ổn định – điều mà chính quyền Trump hiện nay dường như chưa thể đảm bảo.