doanh nghiệp Mỹ thận trọng giữa bất ổn thương mại, đầu tư giảm tốc

Đơn đặt hàng mới đối với các tư liệu sản xuất chủ chốt do Mỹ sản xuất đã ghi nhận mức giảm mạnh nhất trong sáu tháng vào tháng tư, giữa bối cảnh bất ổn gia tăng liên quan đến chính sách thuế quan, cho thấy chi tiêu của doanh nghiệp cho thiết bị đang suy yếu ngay từ đầu quý II.

Theo báo cáo công bố hôm thứ Ba từ Bộ Thương mại Mỹ, lượng hàng xuất xưởng thuộc nhóm mặt hàng này cũng giảm trong tháng trước. Nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng sự thay đổi lập trường liên tục của chính quyền Tổng thống Donald Trump về thuế nhập khẩu đang khiến các doanh nghiệp khó xây dựng kế hoạch kinh doanh dài hạn, dẫn đến sự sụt giảm rõ rệt trong tâm lý kinh doanh.

“Trong nhiều tháng qua, tôi đã dự báo rằng đầu tư kinh doanh sẽ là yếu tố chính kéo giảm tăng trưởng kinh tế năm nay, khi các giám đốc doanh nghiệp trì hoãn kế hoạch đầu tư cho đến khi có thêm thông tin rõ ràng về chính sách,” ông Stephen Stanley, Kinh tế trưởng phụ trách thị trường Mỹ tại Santander U.S. Capital Markets, nhận định. “Những dữ liệu lần này là bằng chứng đầu tiên xác nhận giả thuyết đó.”

Cụ thể, đơn đặt hàng đối với tư liệu sản xuất phi quốc phòng, không bao gồm máy bay — chỉ số theo dõi sát chi tiêu đầu tư của doanh nghiệp — đã giảm 1.3% trong tháng tư, mức giảm mạnh nhất kể từ tháng 10 năm ngoái. Trước đó, con số này đã được điều chỉnh tăng 0.3% trong tháng ba. Theo cuộc khảo sát của Reuters, giới chuyên gia kinh tế dự đoán mức giảm chỉ khoảng 0.1%, sau mức giảm 0.2% được báo cáo ban đầu trong tháng ba.

Lượng hàng xuất xưởng thuộc nhóm tư liệu sản xuất cốt lõi cũng giảm 0.1% trong tháng tư sau khi tăng 0.5% tháng trước. Trong khi đó, đơn đặt hàng tư liệu sản xuất phi quốc phòng đã lao dốc tới 19.1%, dù lượng hàng xuất xưởng thuộc nhóm này tăng 3.5% sau khi sụt giảm 1.1% trong tháng ba.

Việc các doanh nghiệp tăng tốc mua sắm trước khi mức thuế quan mới có hiệu lực đã thúc đẩy chi tiêu cho thiết bị, đặc biệt là thiết bị xử lý thông tin, tăng vọt trong quý I — ghi nhận tốc độ nhanh nhất trong vòng bốn năm rưỡi. Điều này giúp làm dịu tác động tiêu cực lên GDP từ làn sóng nhập khẩu mạnh mẽ.

Tổng thống Trump đã hoãn áp dụng mức thuế mới đối với phần lớn các quốc gia đến tháng bảy. Trong tháng này, Nhà Trắng công bố một thỏa thuận với Trung Quốc nhằm cắt giảm thuế nhập khẩu xuống còn 30%, từ mức 145%, trong vòng 90 ngày.

Thỏa thuận đình chiến tạm thời giữa Washington và Bắc Kinh đã phần nào cải thiện tâm lý người tiêu dùng trong tháng 5, sau năm tháng suy giảm liên tiếp. Tuy nhiên, người tiêu dùng vẫn lo ngại rằng thuế quan có thể đẩy giá cả tăng cao và gây tổn hại đến nền kinh tế Mỹ.

Chỉ số niềm tin tăng mạnh nhưng bất ổn vẫn bao trùm

Chỉ số niềm tin tiêu dùng do Conference Board công bố đã tăng vọt 12.3 điểm lên mức 98.0 trong tháng này, vượt xa kỳ vọng 87.0 của giới kinh tế. Tuy nhiên, bất chấp tâm lý tích cực hơn, người tiêu dùng vẫn lo ngại về thị trường lao động, trong khi vẫn lên kế hoạch chi tiêu nhiều hơn trong sáu tháng tới cho các khoản lớn như ô tô, thiết bị gia dụng, du lịch và nhà ở.

Chênh lệch thị trường lao động — một chỉ báo đo lường cảm nhận về cơ hội việc làm — đã thu hẹp xuống còn 13.2, giảm nhẹ so với mức 13.7 trong tháng trước. Đây là chỉ số thường gắn liền với tỷ lệ thất nghiệp trong báo cáo hàng tháng của Bộ Lao động.

Tuần trước, Tổng thống Trump đã làm căng thẳng thêm tình hình thương mại bằng cách đề xuất mức thuế 50% lên hàng hóa từ Liên minh châu Âu, có hiệu lực từ ngày 1 tháng 6, đồng thời đe dọa áp thuế 25% lên các mẫu iPhone sản xuất ngoài nước Mỹ. Tuy nhiên, cuối tuần qua, ông đã rút lại lời đe dọa đối với EU, lùi thời hạn áp thuế đến ngày 9 tháng 7.

Thị trường tài chính có phản ứng tích cực: cổ phiếu trên Phố Wall tăng điểm, đồng USD mạnh lên và lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ giảm.

Các nhà kinh tế nhận định giai đoạn sắp tới sẽ chứng kiến biến động trong chi tiêu kinh doanh, khi việc tạm hoãn thuế cao đối với hàng hóa từ Trung Quốc và EU có thể tạo ra một làn sóng mua trước mới. Tuy nhiên, triển vọng đầu tư dài hạn vẫn bị đánh giá là yếu.

Trump xem thuế quan như công cụ để khôi phục ngành công nghiệp Mỹ đã suy yếu, nhưng các nhà kinh tế cảnh báo rằng mục tiêu này khó đạt được trong ngắn hạn do các vấn đề cấu trúc như thiếu hụt lao động.

Trong tháng trước, đơn đặt hàng máy tính và sản phẩm điện tử tăng 1.0%, trong khi đơn hàng thiết bị truyền thông giảm 2.6%, thiết bị điện và linh kiện giảm 0.2%. Đơn hàng máy móc tăng 0.8%, tương tự với các sản phẩm kim loại chế tạo.

Đơn đặt hàng hàng hóa lâu bền — từ máy nướng bánh đến máy bay, có vòng đời từ ba năm trở lên — giảm mạnh 6.3% trong tháng trước, sau khi tăng 7.6% vào tháng Ba (mức tăng trước đó được điều chỉnh từ 7.5%).

Mức giảm này chủ yếu do lượng đơn hàng máy bay thương mại lao dốc và đà mua trước do thuế quan đang chững lại. Boeing chỉ nhận được tám đơn hàng trong tháng Tư, giảm mạnh so với 192 đơn trong tháng Ba. Đơn hàng xe cơ giới và phụ tùng cũng giảm 2.9%.

Tổng đơn hàng trong lĩnh vực vận tải giảm sâu 17.1%, sau khi tăng mạnh 23.5% vào tháng trước. Dựa trên dữ liệu mới, Cục Dự trữ Liên bang chi nhánh Atlanta đã hạ dự báo tăng trưởng GDP quý II xuống 2.2% từ mức 2.4%. Trong quý I, nền kinh tế đã giảm 0.3%.

Một số nhà kinh tế cho rằng chi tiêu cho thiết bị vẫn có thể giữ vững nếu các doanh nghiệp tiếp tục duy trì đà nhập khẩu mạnh như trong quý I.

“Chúng tôi chỉ kỳ vọng tăng trưởng đầu tư thiết bị sẽ chững lại rõ rệt khi đà nhập khẩu hiện tại yếu đi vào cuối năm nay,” Thomas Ryan, nhà kinh tế tại Capital Economics, nhận định. “Trong nửa cuối năm, chi tiêu cho thiết bị kinh doanh có khả năng đi ngang.”

Thị trường nhà ở gặp khó khăn

Sự bất ổn kinh tế do căng thẳng thương mại và lãi suất thế chấp cao đang tác động tiêu cực đến nhu cầu nhà ở. Nguồn cung tăng nhanh đang gây sức ép lên giá nhà. Tồn kho nhà mới hiện ở mức cao nhất kể từ năm 2007, trong khi nguồn cung nhà ở đã qua sử dụng đạt mức cao nhất trong hơn bốn năm.

Báo cáo từ Cơ quan Tài chính Nhà ở Liên bang cho thấy giá nhà trong tháng Ba tăng 3.7% so với cùng kỳ năm ngoái, giảm nhẹ so với mức tăng 3.9% vào tháng Hai.

“Triển vọng giá nhà hiện không mấy lạc quan,” Carl Weinberg, kinh tế trưởng tại High Frequency Economics, nhận định. “Xu hướng giảm tốc mới đang hình thành khi tăng trưởng kinh tế yếu đi và thu nhập thực tế suy giảm.”