Donald Trump cảnh báo Nhật Bản và Trung Quốc không thể tiếp tục phá giá tiền tệ, đẩy căng thẳng thương mại toàn cầu lên cao

Những phát biểu này ngay lập tức gây tác động mạnh lên thị trường, trong bối cảnh Mỹ vừa chính thức áp thuế 25% đối với hàng nhập khẩu từ Mexico và Canada vào thứ Ba, đồng thời tăng gấp đôi thuế đối với hàng hóa Trung Quốc lên 20%. Sự leo thang căng thẳng thương mại càng làm dấy lên lo ngại về tác động tiêu cực đối với tăng trưởng kinh tế toàn cầu.

Phản ứng trước những tuyên bố của Trump, thị trường tài chính Nhật Bản biến động mạnh. Tỷ giá USD/JPY giảm đáng kể từ mức 150 vào thứ Hai xuống 148.60 vào thứ Ba, do nhà đầu tư đặt cược vào khả năng can thiệp chính sách. Chỉ số Nikkei 225 – thước đo quan trọng của thị trường chứng khoán Nhật Bản – giảm gần 2%, phản ánh tâm lý lo ngại về sự bất ổn trong chính sách thương mại và tiền tệ của Mỹ.

Tại cuộc họp báo tại Nhà Trắng, Tổng thống Trump nhấn mạnh lập trường cứng rắn của ông đối với các đối tác thương mại lớn. "Tôi đã gọi điện cho Chủ tịch Tập Cận Bình, tôi cũng đã liên lạc với các nhà lãnh đạo Nhật Bản để nói rằng họ không thể tiếp tục phá giá đồng tiền của mình. Điều đó là không công bằng với nước Mỹ," Trump khẳng định. "Rất khó để sản xuất máy kéo hay thiết bị của Caterpillar tại Mỹ khi Trung Quốc, Nhật Bản và các nước khác đang cố tình làm suy yếu đồng tiền của họ."

Trump cũng đề xuất rằng, thay vì tiếp tục phàn nàn về chính sách tiền tệ của các nước khác, Mỹ có thể áp thuế để bù đắp những bất lợi mà các nhà sản xuất trong nước phải gánh chịu. "Tất cả những yếu tố này cộng lại. Và cách giải quyết rất đơn giản là áp thuế," ông tuyên bố.

Trước những lời chỉ trích từ Trump, các quan chức Nhật Bản nhanh chóng lên tiếng phản bác. Bộ trưởng Tài chính Nhật Bản, ông Katsunobu Kato, khẳng định rằng Tokyo không theo đuổi chính sách làm suy yếu đồng yên, đồng thời nhấn mạnh rằng Nhật Bản luôn tuân thủ các nguyên tắc đã được thống nhất trong nhóm G7 và G20 về ổn định thị trường tiền tệ. Ông cũng nhắc lại rằng trong cuộc họp song phương với Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent vào ngày 29/1, Nhật Bản đã tái khẳng định cam kết này.

Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba cũng phủ nhận cáo buộc phá giá tiền tệ. "Chính phủ Nhật Bản không có chính sách giảm giá đồng yên để tạo lợi thế cạnh tranh. Tôi cũng chưa nhận được bất kỳ cuộc điện thoại nào từ Tổng thống Trump về vấn đề này," ông Ishiba tuyên bố trước Quốc hội.

Việc Trump công khai chỉ trích Nhật Bản về tỷ giá hối đoái không chỉ tác động đến thị trường tài chính mà còn khiến Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) rơi vào thế khó. Trong nhiều năm qua, BoJ đã duy trì chính sách tiền tệ siêu nới lỏng nhằm kích thích tăng trưởng kinh tế, nhưng với tình hình hiện tại, các nhà hoạch định chính sách có thể buộc phải điều chỉnh chiến lược.

Một số chuyên gia nhận định rằng những phát ngôn của Trump có thể trở thành yếu tố thúc đẩy BoJ đẩy nhanh quá trình nâng lãi suất. Ông Hiroyuki Machida, Giám đốc mảng kinh doanh ngoại hối và hàng hóa tại ANZ, cho rằng Nhật Bản không thể trực tiếp can thiệp bằng cách mua yên – bán USD ở mức tỷ giá hiện tại, do đó, "áp lực sẽ dồn lên BoJ để tăng lãi suất." Ông cũng nhấn mạnh rằng, phát ngôn của Trump có thể khiến các nhà đầu tư đặt cược vào kịch bản BOJ sẽ nâng lãi suất hai lần trong năm nay.

Sau hơn một thập kỷ áp dụng chính sách kích thích kinh tế mạnh mẽ, BoJ đã bắt đầu chuyển hướng bằng việc tăng lãi suất lên 0.5% vào tháng 1. Trong bối cảnh lạm phát của Nhật Bản duy trì trên 2% trong gần ba năm qua, phần lớn các nhà phân tích tham gia khảo sát của Reuters dự đoán BoJ sẽ tiếp tục nâng lãi suất thêm một lần nữa trong năm nay, có thể vào quý III, lên mức 0.75%.

Những căng thẳng mới trong chính sách thương mại và tiền tệ giữa Mỹ và Nhật Bản có thể gây ra nhiều tác động sâu rộng, không chỉ đối với thị trường tài chính mà còn ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế toàn cầu.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump, căng thẳng thương mại Mỹ - Trung đã khiến đồng nhân dân tệ giảm hơn 12% so với USD trong giai đoạn 2018-2020. Hiện tại, Trung Quốc đang thực hiện các biện pháp ổn định tỷ giá để tránh gây thêm xung đột với Washington. Đồng nhân dân tệ tăng nhẹ vào thứ Ba khi Ngân hàng Trung ương Trung Quốc điều chỉnh biên độ tỷ giá theo hướng tăng giá, một động thái mà nhiều chuyên gia nhận định nhằm xoa dịu Mỹ.

Về phần Nhật Bản, Tokyo trong nhiều năm qua đã vận động thành công để nhóm G7 và G20 thống nhất lập trường rằng sự biến động quá mức trên thị trường ngoại hối là không mong muốn. Quan điểm này đã giúp Nhật Bản có cơ sở để can thiệp vào thị trường tiền tệ khi cần thiết. Tuy nhiên, với sức ép ngày càng lớn từ Trump, khả năng Nhật Bản tiếp tục theo đuổi chính sách này sẽ trở nên khó khăn hơn.

Các diễn biến tiếp theo trong quan hệ Mỹ - Nhật và chính sách của BOJ sẽ là những yếu tố quan trọng tác động đến thị trường tài chính toàn cầu trong những tháng tới. Nhà đầu tư và giới phân tích sẽ theo dõi chặt chẽ các tuyên bố của Trump cũng như động thái của BOJ để có những điều chỉnh phù hợp với chiến lược đầu tư của mình.