Giá vàng tăng mạnh: Khi thế giới vận hành bằng nợ

Đôi khi, hệ thống tài chính toàn cầu nhắc chúng ta rằng điều duy trì nó không phải là dầu mỏ, công nghệ hay năng suất – mà là các khoản nợ. Hàng nghìn tỷ USD nợ xếp chồng lên nhau tạo nên một cấu trúc dựa trên niềm tin, và dù mong manh, nó vẫn tồn tại. Hiện tổng nợ toàn cầu đã lên tới 337.7 nghìn tỷ USD – một con số khổng lồ đến mức ngay cả các ngân hàng trung ương lớn nhất cũng khó có thể che giấu các vấn đề bên trong.

Chỉ trong sáu tháng, nợ toàn cầu đã tăng thêm 21 nghìn tỷ USD – gần bằng quy mô của nền kinh tế Mỹ – như thể được tạo ra từ hư không. Nguyên nhân không phải là tăng trưởng hay đổi mới, mà là chính sách tiền tệ nới lỏng kéo dài từ đại dịch: tiền rẻ, lãi suất thấp và chi tiêu mở rộng. “Thí nghiệm” này chưa bao giờ dừng lại – chỉ ngày càng phình to hơn.

Các nhà hoạch định chính sách vẫn nói về “tính bền vững tài khóa” trong khi tiếp tục phê duyệt thêm chi tiêu. Thị trường trái phiếu tạm thời yên ổn nhờ các ngân hàng trung ương theo hướng dovish và đồng USD yếu hơn – giảm gần 10% trong năm nay. Nhưng bên dưới bề mặt, rủi ro đang tích tụ. Khi USD giảm, giá trị danh nghĩa của nợ toàn cầu lại tăng. Mỗi khi có tín hiệu cắt giảm lãi suất, nhu cầu vay nợ lại tăng mạnh.

Khi thế giới vận hành bằng nợ, vàng trở thành hàng rào bảo vệ cuối cùng.

Vàng không sinh lợi, không thể in thêm và không hứa hẹn điều gì. Nó chỉ đơn giản tồn tại, trong khi các chính phủ liên tục tái cấp vốn nợ để trì hoãn vấn đề. Khi bảng cân đối của các quốc gia ngày càng mất kiểm soát, giới đầu tư tìm lại vàng – tài sản duy nhất không nợ ai.

Hiện nay, nợ không còn là chu kỳ tạm thời, mà là một phần cố định của hệ thống toàn cầu. Các nền kinh tế lớn như Mỹ, Trung Quốc, Đức, Nhật Bản và Pháp đều đang duy trì mô hình nợ cao, liên tục vay mới để trả cũ và coi việc xoay vòng nợ ngắn hạn là chiến lược dài hạn.

Theo báo cáo của IIF, gần 20% nợ của chính phủ Mỹ hiện là ngắn hạn, trong đó các tín phiếu chiếm khoảng 80% lượng phát hành mới. Đây không phải dấu hiệu ổn định – mà là rủi ro lớn. Chính phủ Mỹ đang vay ngắn hạn để tài trợ cho các cam kết dài hạn. Mọi thứ vẫn vận hành – cho đến khi không còn vận hành được nữa. Khi điều đó xảy ra, áp lực lên Fed để hạ lãi suất hoặc chấp nhận rủi ro sẽ tăng mạnh.

Đó là cách mà sự độc lập tiền tệ có thể sụp đổ – không phải do ý thức hệ, mà vì toán học.

Ở các thị trường mới nổi, trái phiếu trị giá 3.2 nghìn tỷ USD sẽ đáo hạn vào cuối năm nay, tạo ra một thử thách thanh khoản lớn. Nếu tâm lý rủi ro chỉ giảm nhẹ, làn sóng bán tháo có thể xảy ra. Dù vậy, mối nguy lớn nhất lại nằm ở các nền kinh tế phát triển, nơi nhà đầu tư trái phiếu bắt đầu lo ngại. Lịch sử từng chứng kiến điều tương tự vào các năm 1994, 2011 và 2022 – và lần nào ngân hàng trung ương cũng là bên phải nhượng bộ trước.

Đây chính là môi trường thuận lợi cho vàng.

Vàng tăng giá trong bối cảnh bất ổn, chính sách thiếu rõ ràng và nợ tăng cao. Mỗi lần hạ lãi suất, mỗi tuyên bố rằng “lạm phát đã được kiểm soát,” hay mỗi dấu hiệu chính trị can thiệp vào chính sách tiền tệ – đều làm vàng mạnh hơn. Không phải lạm phát khiến vàng tăng, mà là nỗi lo mất kiểm soát – cảm giác rằng tiền giấy không còn giữ được giá trị nếu thiếu sự can thiệp.

Khi nợ tăng nhanh hơn tăng trưởng, khi tiền được “tạo ra” thay vì “kiếm được,” và khi kỷ luật tài khóa bị bỏ qua – vàng trở thành điểm cân bằng duy nhất.

Tỷ lệ nợ toàn cầu so với GDP đã vượt 324%, còn các thị trường mới nổi cũng lập kỷ lục 242%. Không có kịch bản “êm đẹp” nào trong xu hướng này. Các ngân hàng trung ương có thể nói về “bình thường hóa,” nhưng hệ thống hiện đã vay mượn quá mức để có thể chịu được thắt chặt thật sự. Việc quay lại chính sách nới lỏng giờ đây không còn là lựa chọn, mà là điều bắt buộc.

Nợ, vốn là công cụ, giờ đã trở thành nền tảng của hệ thống – và nó đang bắt đầu rạn nứt.

Vì thế, đầu tư vào vàng không chỉ là giao dịch ngắn hạn hay chiến thuật kỹ thuật, mà là lựa chọn phòng thủ. Vàng là tài sản không thể bị vỡ nợ, không thể bị phá giá, và không phụ thuộc vào niềm tin của bên thứ ba.

Mọi chu kỳ nợ trong lịch sử đều kết thúc theo cách tương tự: tiền được in thêm, tiền tệ mất giá, và nhà đầu tư tìm về “giá trị thật.” Lần này có thể giống trước đây, nhưng quy mô sẽ lớn hơn nhiều.

Và khi vòng quay nợ chậm lại, niềm tin lung lay, tài sản duy nhất còn vững vàng sẽ là thứ đã tồn tại hàng nghìn năm – vàng.

Vàng không cần phải chứng minh giá trị của mình.
Chính núi nợ toàn cầu đã làm điều đó thay nó.