Khi "ánh hào quang" Mỹ mờ dần: Bức tranh rộng hơn cả yếu tố chính trị!

Tuy nhiên, bong bóng "vị thế đặc biệt Hoa Kỳ" đã hình thành từ lâu trước nhiệm kỳ thứ hai của Trump. Sau một chu kỳ tích lũy kéo dài trên thị trường quốc tế, hiện tượng này đã bộc lộ các dấu hiệu điển hình của đỉnh chu kỳ sau cuộc bầu cử, khi giới đầu tư tin tưởng mạnh mẽ rằng chính sách của tân tổng thống sẽ kích thích dòng vốn đổ vào Hoa Kỳ. Tuy nhiên, sự phấn khích thái quá như vậy tất yếu sẽ vỡ vụn trước tác động đủ mạnh. Dù không phải là những biến động trong giai đoạn đầu của chính quyền Trump, một cú sốc nào đó cũng sẽ buộc các nhà đầu tư phải đánh giá lại tỷ trọng phân bổ vốn vào tài sản Mỹ đang ở mức kỷ lục.

Ngay cả sau đợt suy giảm trong tháng qua, giá trị thực của USD vẫn neo ở vùng đỉnh xuất hiện kể từ thời điểm kết thúc cơ chế tỷ giá hối đoái cố định vào đầu thập niên 1970. Đồng thời, chỉ số S&P 500 chỉ điều chỉnh giảm chưa đến 10% so với đỉnh tháng 2 và vẫn đang giao dịch cao hơn 25% so với đường trendline tăng dài hạn trong 150 năm qua.

Bất chấp đà tăng vượt trội của cổ phiếu châu Âu và Trung Quốc trong năm nay, thị trường chứng khoán Mỹ vẫn được định giá với mức premium 50% so với thị trường quốc tế - tiệm cận mức chênh lệch lớn nhất từng được ghi nhận. Tỷ trọng của Mỹ trong chỉ số tham chiếu thị trường toàn cầu vẫn duy trì ở ngưỡng trên 60% mặc dù đóng góp vào GDP toàn cầu chỉ dưới 30%.

Tóm lại, quá trình tái cân bằng thị trường toàn cầu đã trễ hạn và mới chỉ bắt đầu, với khả năng sẽ kéo dài trong một giai đoạn đáng kể.

Từ các tiêu đề báo chí, người ta có thể cho rằng nhà đầu tư đang đặt câu hỏi về vị thế thống lĩnh của Mỹ hoàn toàn dựa trên chính sách thuế quan của Trump và sự bất định cao độ xung quanh các chủ trương của ông. Tuy nhiên, thực tế thì "vị thế đặc biệt Hoa Kỳ" được xây dựng trên nền tảng tăng trưởng kinh tế vượt trội, vốn được kích thích một cách nhân tạo bởi chính sách tài khóa mở rộng và làn sóng đầu tư vốn chưa từng có vào lĩnh vực trí tuệ nhân tạo. Nền kinh tế Mỹ chưa từng lệ thuộc vào khu vực công đến mức này trước đây, và việc duy trì thâm hụt ngân sách ở mức 6% GDP là không bền vững. Trong khi đó, những cải cách tài khóa gần đây tại Đức và sự ra đời của các mô hình AI chi phí thấp tại Trung Quốc đang minh chứng rằng phần còn lại của thế giới hoàn toàn có khả năng cạnh tranh với Mỹ.

Cho đến nay, làn sóng rút vốn khỏi thị trường cổ phiếu Mỹ chủ yếu do các nhà đầu tư "vốn nóng" (fast-money) dẫn dắt, bao gồm các quỹ đầu cơ. Nhiều nhóm đầu tư khác vẫn chưa tham gia vào xu hướng này. Ngay cả khi các chỉ báo về tâm lý người tiêu dùng và doanh nghiệp nhỏ phản ánh niềm tin suy giảm, nhà đầu tư cá nhân Mỹ vẫn duy trì chiến lược "bắt đáy". Họ liên tục rót vốn vào cổ phiếu Mỹ hầu như mỗi ngày kể từ khi thị trường lập đỉnh vào cuối tháng trước. Không hiếm trường hợp, họ sử dụng các công cụ đầu tư có độ rủi ro cao nhất sẵn có, như các quỹ ETF đòn bẩy (leveraged ETFs).

Các nhà đầu tư nước ngoài, từ quỹ hưu trí Úc đến các tập đoàn bảo hiểm Nhật Bản, cũng tiếp tục định hướng dòng vốn vào Mỹ. Trong những năm gần đây, hơn 80% lượng vốn đổ vào các quỹ đầu tư chứng khoán toàn cầu đã chảy vào thị trường Mỹ. Sau khi tăng gấp ba lần danh mục đầu tư cổ phiếu Mỹ lên 20 nghìn tỷ USD trong thập kỷ qua, các nhà đầu tư nước ngoài hiện nắm giữ 30% vốn hóa thị trường chứng khoán Mỹ - một tỷ lệ kỷ lục.

Với quan điểm lạc quan về USD, họ hầu như không thực hiện các chiến lược phòng hộ tỷ giá, khiến đồng bạc xanh dễ bị tác động như chưa từng thấy. Trong nhiều thập kỷ, Hoa Kỳ liên tục ghi nhận thâm hụt đầu tư quốc tế ở mức cao, nghĩa là giá trị tài sản người Mỹ sở hữu ở nước ngoài thấp hơn đáng kể so với giá trị tài sản người nước ngoài nắm giữ tại Mỹ. Vào đầu thập kỷ này, mức thâm hụt đó đã vượt ngưỡng 50% GDP - một chỉ báo thường gắn liền với sự suy yếu của đồng tiền trong quá khứ. Hiện nay, tỷ lệ thâm hụt còn ở mức cao hơn, lên tới 80% GDP, trong khi hầu hết các nền kinh tế phát triển khác đang duy trì vị thế thặng dư.

Trước đây, thị trường chứng khoán toàn cầu thường diễn biến cùng chiều với thị trường Mỹ - tăng khi Mỹ tăng và giảm khi Mỹ giảm. Mối tương quan này đã bị phá vỡ trong thời gian gần đây, khi sự phấn khích quá mức về tiềm năng Mỹ đã hút cạn dòng tiền và sinh khí từ các thị trường khác. Sự phi tương quan vẫn tiếp diễn, chỉ khác là hiện nay Mỹ đang suy yếu nhưng không kéo theo sự sụt giảm của nhiều thị trường khác.

Thị trường chứng khoán châu Âu vừa ghi nhận tháng có dòng vốn ngoại tốt nhất trong một thập kỷ. Nhật Bản cũng đang thu hút mạnh mẽ dòng vốn đầu tư. Các thị trường mới nổi không còn bị ảnh hưởng tiêu cực từ đà giảm của thị trường Mỹ. Và khi những nghi vấn về sự thống trị kinh tế và tài chính của Mỹ lan rộng đến đại đa số nhà đầu tư toàn cầu, thần thoại về "vị thế đặc biệt Hoa Kỳ" sẽ tiếp tục phai nhạt. Điều khó tin là nhiều động lực thị trường đang vận hành mang tầm vóc còn lớn hơn cả ảnh hưởng của Trump.