Đặc biệt đáng lo ngại là những biến động gần đây trên thị trường trái phiếu và tiền tệ. Kể từ ngày 1 tháng 4, đồng USD đã suy giảm hơn 4% so với rổ tiền tệ chủ chốt, trong khi lợi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm đã tăng 0.3 điểm phần trăm.

Tại Nhật Bản, "tam yasu" là dấu hiệu của suy thoái quốc gia. Tuy nhiên, hiện tượng rút vốn khỏi tài sản Mỹ mang ý nghĩa nghiêm trọng hơn nhiều, bởi USD và trái phiếu chính phủ là tài sản trú ẩn an toàn toàn cầu - nền tảng mà hệ thống tài chính quốc tế được xây dựng trên giả định về sự ổn định tuyệt đối của chúng.

Trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ, lợi suất trái phiếu tăng thường đi kèm với đồng USD mạnh lên. Nhưng hiện tượng đồng USD suy yếu đang phản ánh mối lo ngại của nhà đầu tư về sự bất ổn kinh tế Mỹ - tương tự kịch bản đã xảy ra tại Anh sau "ngân sách mini" tai hại của Liz Truss năm 2022. Dù thuế quan của Trump có thể tạo nguồn thu cho ngân khố, doanh thu này sẽ bị áp đảo bởi chi phí trả lãi gia tăng do lợi suất trái phiếu leo thang.

Căn cơ tài khóa Mỹ đã ở trong tình trạng báo động. Nhu cầu toàn cầu đối với USD và trái phiếu đã tạo điều kiện cho Mỹ duy trì chính sách ngân sách phóng túng vượt xa ngưỡng đã kích hoạt khủng hoảng tại Anh - một lợi thế được gọi là "đặc quyền quá mức". Nợ ròng liên bang hiện chiếm khoảng 100% GDP. Trong 12 tháng qua, chính phủ Mỹ chi tiêu vượt 7% GDP so với nguồn thu, với chi phí trả lãi nợ vượt cả ngân sách quốc phòng. Năm tới, Mỹ phải tái cấu trúc khoản nợ lên đến gần 9 nghìn tỷ USD (tương đương 30% GDP).

Đặc quyền tài chính này đang bị đe dọa nghiêm trọng. Thuế quan của Trump có khả năng gây tổn hại sâu sắc hơn đối với nền kinh tế Mỹ so với các quốc gia khác, đồng thời phơi bày tính chất tùy tiện và thất thường trong hoạch định chính sách. Sự bất an vượt xa lĩnh vực kinh tế. Khuynh hướng của Trump trong việc cắt tài trợ cho các trường đại học có sinh viên chỉ trích ông, ngừng hợp tác với các công ty luật liên quan đến đối thủ pháp lý, và trục xuất người di cư mà không thông qua thủ tục tố tụng đang đe dọa các nền tảng thể chế của xã hội Mỹ.

Không khó để hình dung những kịch bản cực đoan: Tổng thống can thiệp vào số liệu kinh tế hoặc phá vỡ tính độc lập của Cục Dự trữ Liên bang. Thực tế, một vụ kiện đang được xét xử có thể tạo điều kiện cho Trump thực hiện ý đồ sau. Đây là thời điểm đặc biệt bấp bênh khi cơ quan chống lạm phát đang bị đặt dưới áp lực. Nền kinh tế vừa trải qua nhiều năm giá cả leo thang và đang đối diện với đợt tăng mới do thuế quan gây ra. Ngày 11/4, John Williams, Chủ tịch Fed New York, dự báo lạm phát năm nay đạt 3.5-4%; trong khi khảo sát của Đại học Michigan cho thấy người tiêu dùng dự đoán giá cả sẽ tăng 6.7% trong năm tới - mức cao nhất kể từ 1981.

Dễ hiểu vì sao nhà đầu tư hoang mang. Tuy nhiên, Đảng Cộng hòa vẫn đang tìm cách mở rộng và bổ sung các khoản cắt giảm thuế từ nhiệm kỳ đầu của Trump, như thể uy tín tín dụng của Mỹ là bất khả xâm phạm. Ngày 10/4, Hạ viện thông qua kế hoạch ngân sách của Thượng viện có thể làm tăng thêm 5.8 nghìn tỷ USD thâm hụt trong thập kỷ tới, theo Ủy ban Ngân sách Liên bang Có trách nhiệm (CRFB). Con số này, tính theo giá trị tuyệt đối, vượt tổng cộng các khoản cắt giảm thuế nhiệm kỳ đầu của Trump, gói cứu trợ COVID-19 năm 2020 và các dự luật kích thích cơ sở hạ tầng của Biden. Để vượt qua giới hạn thủ tục về thâm hụt, các thượng nghị sĩ Cộng hòa đang áp dụng phương pháp đánh giá dựa trên "chính sách hiện hành" - tức giả định rằng các khoản cắt giảm thuế trước đây của Trump đã được cố định. Hậu quả sẽ khiến tỷ lệ nợ/GDP của Mỹ, vốn đã ảm đạm, trở nên thảm hại. CRFB cảnh báo tốc độ tăng tỷ lệ này có thể tăng gấp đôi.

Biến động thị trường có thể buộc Trump hoặc Quốc hội phải điều chỉnh chính sách. Ngày 11/4, chính quyền đã miễn thuế đối với điện thoại thông minh và các thiết bị điện tử tiêu dùng từ Trung Quốc. Tuy nhiên, thiệt hại sâu sắc có thể đã hiện hữu. Các nhà kinh tế từng cảnh báo rằng "đặc quyền quá mức" - thông qua việc giảm chi phí vay mượn - có thể khiến Mỹ gánh vác quá nhiều nợ, làm suy yếu hệ thống tài chính USD trước nguy cơ khủng hoảng niềm tin. Theo lý thuyết này, hệ thống có thể sụp đổ tương tự như việc USD tách khỏi bản vị vàng năm 1971, khi cơ chế tỷ giá cố định Bretton Woods tan rã.

Chỉ hơn một tuần trước, vị thế thống trị của Mỹ vẫn được coi là bất khả xâm phạm và kịch bản thảm họa trên dường như xa vời. Mức độ hỗn loạn do chính sách của Trump tạo ra đã khiến viễn cảnh đó trở nên đáng ngại hơn bao giờ hết.