Làn sóng tiền điện tử "cuốn hút" các ông lớn phố Wall

Nhìn vào các đợt phát hành gần đây, có thể thấy rõ tư duy của họ đã có sự thay đổi mạnh mẽ. Trước đó không lâu, những ngân hàng lớn hàng đầu vẫn tỏ ra dè dặt với tiền điện tử. Lĩnh vực này thường bị cho là quá rủi ro và nhiều lãnh đạo ngân hàng công khai thể hiện thái độ không mấy thiện cảm. Điển hình như Jamie Dimon, Giám đốc điều hành JPMorgan đã từng thẳng thừng gọi Bitcoin là trò lừa đảo và mô hình đa cấp. Các lo ngại về mặt pháp lý càng khiến mối quan hệ thêm xa cách. Vì thế các giao dịch tiền điện tử lúc bấy giờ chỉ được thực hiện bởi những ngân hàng đầu tư quy mô nhỏ.

Nhưng rồi thời thế đã thay đổi hoàn toàn. Khi Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch (SEC) bật đèn xanh cho các quỹ ETF Bitcoin vào tháng 1/2024, một chương mới đã mở ra. Sự trở lại của Donald Trump được dự đoán sẽ tạo điều kiện cho một SEC thân thiện hơn với tiền điện tử, khác hẳn với cách tiếp cận thận trọng dưới thời Gary Gensler. Theo đà tăng trưởng của thị trường, số lượng các nhà bảo lãnh phát hành cũng gia tăng đáng kể. Barclays và Citigroup đã tiên phong trong nhiều đợt phát hành trái phiếu chuyển đổi cho MicroStrategy - một trong những nhà đầu tư Bitcoin lớn nhất. Goldman Sachs cũng không đứng ngoài cuộc khi giúp Applied Digital - công ty điều hành trung tâm dữ liệu cho hoạt động khai thác Bitcoin - huy động vốn thành công. Đáng chú ý, JPMorgan đã bảo lãnh phát hành các gói trái phiếu chuyển đổi quy mô lớn cho những tên tuổi hàng đầu trong lĩnh vực khai thác Bitcoin và phát triển hạ tầng như Core Scientific, Mara và Iren.

Giữa hai luồng quan điểm là tham gia tích cực hay thận trọng rút lui, giới ngân hàng đang phải đối mặt với một câu hỏi quan trọng. Liệu việc tăng cường đội ngũ pháp lý và đưa ra đầy đủ cảnh báo rủi ro trong bản cáo bạch đã đủ để bảo vệ họ? Hay việc tham gia vào một lĩnh vực được cho là đầy tính đầu cơ vẫn tiềm ẩn quá nhiều rủi ro? Vấn đề này không thể giải quyết bằng một câu trả lời đơn giản có hoặc không. Mỗi ngân hàng sẽ có quyết định riêng, dựa trên mức độ chấp nhận rủi ro và chiến lược phát triển của mình. Quan trọng hơn, không phải mọi doanh nghiệp trong ngành tiền điện tử đều mang cùng một mức độ rủi ro. Chẳng hạn như Coinbase, một sàn giao dịch có uy tín lâu năm, sẽ có mức độ rủi ro khác biệt so với các công ty khai thác tiền điện tử hay một quỹ đầu tư như MicroStrategy.

Thậm chí trong cùng một lĩnh vực, mức độ uy tín của các công ty cũng khác nhau đáng kể. Trường hợp của MicroStrategy và người đồng sáng lập Michael Saylor là một ví dụ điển hình. Mặc dù không nhận tội, cả công ty và ông Saylor đều phải chi trả những khoản tiền lớn để giải quyết các cáo buộc về gian lận kế toán từ SEC năm 2000, cũng như vụ kiện về gian lận thuế với công tố viên Quận Columbia vào tháng 6/2024. Thông thường, những tiền án như vậy sẽ khiến ban lãnh đạo ngân hàng phải cân nhắc kỹ lưỡng trước khi hợp tác. Tuy nhiên, Barclays và Citigroup dường như đã vượt qua được những lo ngại này.

Diễn biến này gợi nhớ đến một câu chuyện tương tự trong quá khứ. Đó là trường hợp của các công ty mua lại mục đích đặc biệt (SPAC). Ban đầu, các ngân hàng lớn từng xa lánh SPAC, coi đây là một công cụ tài chính thiếu tin cậy. Nhưng đến giai đoạn 2019-2021, Phố Wall lại nhiệt tình đón nhận chúng. Tuy nhiên, đến giữa năm 2022, khi các vấn đề về uy tín xuất hiện, các ngân hàng đã nhanh chóng rút lui. Thị trường tiền điện tử hiện đang cho thấy những dấu hiệu tương tự. Đây là một lĩnh vực đầy biến động, nơi các ngân hàng đang cố gắng cân bằng giữa việc theo đuổi lợi nhuận hấp dẫn và thị phần với nguy cơ tổn hại đến danh tiếng có thể xảy ra bất cứ lúc nào.

Các quyết định trong lĩnh vực này được định hình bởi nhiều khía cạnh phức tạp. Rủi ro pháp lý luôn là nỗi ám ảnh lớn nhất. Đội ngũ cố vấn pháp lý thường trằn trọc với câu hỏi "Nếu dự án thất bại, liệu chúng ta có đối mặt với kiện tụng?" Sức ép từ giới truyền thông cũng không kém phần gay gắt - chẳng doanh nghiệp nào muốn tên tuổi mình xuất hiện trong những tít báo tiêu cực. Tuy vậy, không đơn thuần chỉ có rủi ro định đoạt mọi việc. Khoản phí giao dịch cũng là một yếu tố then chốt. Và trong thị trường vốn Bitcoin, những khoản phí này đã trở nên vô cùng hấp dẫn. Theo số liệu từ IFR, tổng giá trị trái phiếu chuyển đổi liên quan đến tiền điện tử được phát hành trong năm 2024 đã vượt mốc 13 tỷ USD, phần lớn tập trung trong quý gần đây. Theo ước tính của tôi, con số này tương đương với tổng phí giao dịch không dưới 200 triệu USD. Đáng chú ý, đợt phát hành cổ phiếu trị giá 21 tỷ USD của MicroStrategy đang chi trả mức phí 2% cho các ngân hàng điều phối bán hàng. Trước những khoản doanh thu tiềm năng như vậy, những băn khoăn về danh tiếng dường như trở nên xa xỉ.

Trong ngành ngân hàng tồn tại những quy tắc bất thành văn về việc lựa chọn đối tác kinh doanh. Nhiều lĩnh vực dù hoàn toàn hợp pháp nhưng vẫn bị các ngân hàng từ chối hợp tác, điển hình như ngành giải trí người lớn. Ngay cả các công ty kinh doanh cần sa cũng gặp khó khăn trong việc tìm kiếm sự hậu thuẫn từ những ngân hàng lớn cho các đợt phát hành chứng khoán của mình. Sự né tránh này không liên quan đến vấn đề đạo đức mà chủ yếu do các ngân hàng lo ngại về hình ảnh của mình.

Giới ngân hàng hiểu rõ rằng việc liên kết với một số lĩnh vực kinh doanh có thể gây ra những phản ứng tiêu cực từ công chúng, và thiệt hại về uy tín có thể lớn hơn nhiều so với lợi ích tài chính thu được. Tuy nhiên, khi một số ngân hàng tiên phong phá bỏ những rào cản này, các tổ chức khác cũng chịu áp lực phải nối gót. Họ nhận ra rằng hành động theo nhóm sẽ an toàn hơn và nếu có sự cố xảy ra, không ai phải một mình gánh chịu hậu quả.

Yếu tố cạnh tranh đóng vai trò quan trọng trong việc định hình chiến lược của các ngân hàng. Không một nhà quản lý ngân hàng nào muốn phải giải trình trước cấp trên về việc không hoàn thành mục tiêu doanh thu hoặc để vị thế của mình tụt hạng so với các đối thủ. Thực tế, việc tham gia vào thị trường tiền điện tử không hẳn thể hiện niềm tin của các ngân hàng vào loại tài sản này, mà là kết quả của việc cân nhắc kỹ lưỡng ba yếu tố then chốt trong mọi quyết định kinh doanh: rủi ro có thể gặp phải, lợi nhuận tiềm năng và uy tín thương hiệu.

Các nhà lãnh đạo cấp cao liên tục phải đánh giá và cân đối nhiều khía cạnh khác nhau: từ những rủi ro về mặt pháp lý, phản ứng của công chúng và truyền thông, những thay đổi trong quy định của cơ quan quản lý, cho đến sức ép từ đối thủ cạnh tranh. Tất cả nhằm xác định đâu là giới hạn an toàn để duy trì được uy tín trong kinh doanh. Khi tiền điện tử ngày càng được chấp nhận rộng rãi và trở thành một phần của hệ thống tài chính truyền thống, các ngân hàng lớn cũng đang dần mở rộng sự tham gia của mình, từng bước thận trọng thông qua từng thương vụ cụ thể.