Thị trường vàng năm nay chứng kiến một làn sóng tăng giá chưa từng có khi các định chế đầu tư lớn từ phương Tây cùng với các ngân hàng trung ương phương Đông đồng loạt đổ xô mua vào. Diễn biến này được dự báo sẽ còn tiếp diễn do tác động kép từ các đợt cắt giảm lãi suất và những căng thẳng địa chính trị đang leo thang.

Dòng chảy vàng từ Anh sang Trung Quốc: Dấu hiệu cho hoạt động thu mua của PBoC

Trong một phân tích công bố hồi tháng 7 năm ngoái, tôi đã chứng minh được cách thức PBoC âm thầm thu mua vàng tại thị trường Vàng London thông qua mạng lưới các ngân hàng vàng. Tại Trung Quốc, mọi giao dịch vàng "phi tiền tệ" (vàng thuộc sở hữu tư nhân) đều phải thực hiện qua Sàn Giao dịch Vàng Thượng Hải (SGE). Tuy nhiên, kể từ khi xung đột Nga - Ukraine nổ ra, lượng vàng cung ứng vào thị trường Trung Quốc vượt xa con số giao dịch được ghi nhận tại SGE. Phần chênh lệch đáng kể này chính là bằng chứng cho hoạt động mua vào của PBoC.

Đi sâu vào chi tiết, gần như toàn bộ lượng vàng xuất khẩu từ Anh đều ở dạng thỏi chuẩn 400 ounce - định dạng đặc trưng của thị trường Vàng London. Trong khi thị trường bán lẻ vàng tại Anh khá khiêm tốn, thị trường bán buôn với các "thỏi vàng lớn" (400 ounce) lại sôi động đáng kể. Điều thú vị là tại SGE, các giao dịch thỏi vàng lớn lại cực kỳ hiếm hoi, bởi khu vực tư nhân Trung Quốc có xu hướng ưa chuộng thỏi vàng 1 kg. Qua nghiên cứu chuyên sâu, tôi đã xác định được rằng những lô hàng vàng xuất khẩu trực tiếp từ Anh sang Trung Quốc thực chất là các giao dịch mua vào của PBoC. Các giao dịch này được ghi nhận trong thống kê thương mại quốc tế bởi PBoC thực hiện mua vàng thông qua các ngân hàng vàng - những đơn vị chịu trách nhiệm về vận chuyển và bảo hiểm, do đó buộc phải làm việc với cơ quan hải quan.

Những phát hiện nêu trên hoàn toàn phù hợp với chuỗi bằng chứng về chiến lược thu mua vàng một cách kín đáo của PBoC. Đến thời điểm hiện tại, giới đầu tư vàng đã nhận thức rõ một thực tế rằng chênh lệch đáng kể giữa ước tính của Hội đồng Vàng Thế giới (WGC) về tổng lượng vàng các ngân hàng trung ương mua vào (căn cứ trên nghiên cứu thực địa) và con số chính thức mà các ngân hàng này báo cáo cho IMF chủ yếu xuất phát từ hoạt động của PBoC.

Xu hướng mua vàng bí mật của các ngân hàng trung ương đã gia tăng mạnh mẽ kể từ thời điểm bùng nổ xung đột Nga - Ukraine đầu năm 2022 - thời điểm phía phương Tây quyết định phong tỏa tài sản bằng USD của Nga. Song song với PBoC, Ngân hàng Trung ương Ả Rập Saudi (SAMA) cũng được ghi nhận đang thực hiện chiến lược thu mua vàng kín đáo, dù với quy mô khiêm tốn hơn.

Từ giữa năm 2022, lượng vàng thực tế các ngân hàng trung ương mua vào đã vượt xa con số được IMF công bố chính thức

Những minh chứng mới về hoạt động mua vàng của PBoC tại London

Đi sâu phân tích, những động thái của PBoC trong tháng 9 đã trở nên khá rõ ràng khi họ đã thu mua 60 tấn vàng thông qua mạng lưới các ngân hàng vàng hoạt động tại Thị trường Vàng London. Một diễn biến đáng chú ý đã xuất hiện vào giữa năm 2024: khi dòng cầu vàng tư nhân dịch chuyển từ phương Đông sang phương Tây khiến giá tăng vọt, mức phí phần bủ rủi ro tại SGE đã sụt giảm mạnh xuống vùng âm. Tuy nhiên, điều gây bất ngờ là theo số liệu hải quan Trung Quốc, tổng lượng vàng nhập khẩu trong tháng 9 vẫn đạt tới 95 tấn - một con số đáng kinh ngạc.

Theo quy định nghiêm ngặt của thị trường vàng Trung Quốc, mọi lô hàng vàng nhập khẩu vào thị trường nội địa đều phải được giao dịch qua SGE trước tiên. Điều này đặt ra một câu hỏi rằng trong bối cảnh SGE đang giao dịch ở mức chiết khấu, điều gì thúc đẩy các ngân hàng chấp nhận nhập khẩu vàng để bán lỗ? Câu trả lời hiển nhiên là họ không làm vậy. Khi SGE rơi vào tình trạng chiết khấu sâu, những lô vàng nhập khẩu vào thị trường nội địa không phải đến từ nhu cầu của khu vực tư nhân.

Đường màu xanh lá cây thể hiện lượng nhập khẩu lớn trong khi nhu cầu tư nhân tại SGE yếu, phản ánh qua mức chiết khấu so với giá vàng tại London. Lượng vàng nhập khẩu này được xác định là phục vụ PBoC, không phải khu vực tư nhân

Theo diễn biến đã được ghi nhận, 60 tấn vàng nhập khẩu từ Anh trong tháng 9 đã được chuyển giao nhanh chóng cho PBoC (được hưởng quy chế đặc biệt miễn trừ các quy định thông thường) ngay khi đến Bắc Kinh và được vận chuyển vào các kho dự trữ chiến lược của PBoC.

Mối tương quan giữa xuất khẩu vàng trực tiếp từ Anh sang Trung Quốc (giao dịch mua của PBoC) và lượng vàng được PBoC công bố

Thị trường vàng: Điểm bùng phát mới

Trong tháng 9/2024, PBoC đã triển khai chiến lược thu mua kín đáo với khối lượng ấn tượng - ít nhất 60 tấn vàng tại London, chưa kể khả năng họ còn mở rộng hoạt động mua vào tại các thị trường khác. Song song đó, làn sóng đầu tư từ phương Tây cũng góp phần tạo áp lực tăng giá mạnh mẽ, thể hiện qua việc các quỹ ETF gia tăng tích lũy và dòng vốn nhập khẩu ròng vàng vào London tăng vọt.

Nhập khẩu vàng vào Anh tăng mạnh trong năm 2024 lần đầu tiên sau nhiều năm

Trong một phân tích đầu năm 2024, tôi đã nhận định về tác động của PBoC đối với thị trường vàng: "Khi giá vàng liên tục thiết lập đỉnh cao lịch sử mới, chúng ta sẽ chứng kiến làn sóng đầu tư mạnh mẽ từ phương Tây thông qua các quỹ ETF và giao dịch trực tiếp, xuất phát từ nỗi lo mất giá tiền tệ - mối quan ngại tương đồng với PBoC. Đây sẽ là điều kiện hoàn hảo cho một cơn bão giá vàng." Dự báo này đã trở thành hiện thực khi giá vàng đã bứt phá 30% kể từ đầu năm. Trong khi đó, PBoC vẫn duy trì chiến lược tăng tốc không ngừng nghỉ trong hành trình tích lũy kim loại quý này.

Phân tích biểu đồ 2 cho thấy một hiện tượng đáng chú ý trong tháng 10: mặc dù SGE giao dịch ở mức chiết khấu, lượng nhập khẩu vẫn duy trì ở mức 95 tấn - ngang bằng với tháng trước. Điều này củng cố nhận định của tôi về việc PBoC tiếp tục âm thầm thu mua vàng tại London.

Hiện tượng đáng chú ý là các nhà đầu tư lớn ở cả hai bán cầu đang tích cực tích lũy vàng. Trong bối cảnh các cuộc xung đột vẫn tiếp diễn và tình trạng thâm hụt ngân sách chưa được cải thiện, vàng vẫn đang khẳng định vai trò là kênh trú ẩn an toàn được các định chế đầu tư ưu tiên lựa chọn.

Chúng ta đang chứng kiến một "cơn bão hoàn hảo" trên thị trường vàng, và xu hướng này được dự báo sẽ kéo dài trong nhiều năm tới, cho đến khi đạt được sự cân bằng mới về mức nợ toàn cầu và sự phân bổ lại quyền lực địa chính trị.

Trong một bài phân tích sắp công bố, tôi sẽ trình bày những tính toán chi tiết về khối lượng vàng thực tế mà PBoC đang nắm giữ. Con số này có thể sẽ khiến nhiều người phải bất ngờ.