Ueda: Nhật Bản thoát vòng xoáy giảm phát, kỳ vọng lãi suất cao hơn đang hình thành

Thống đốc Ngân hàng Nhật Bản (BoJ) Kazuo Ueda cho biết, đà tăng lương hiện nay đang lan rộng ra ngoài phạm vi các tập đoàn lớn và nhiều khả năng sẽ tiếp tục tăng tốc trong bối cảnh thị trường lao động ngày càng thắt chặt. Điều này phản ánh sự lạc quan của ông rằng các điều kiện cho một đợt tăng lãi suất mới đang dần hình thành.

Những nhận định trên có thể củng cố thêm kỳ vọng của thị trường rằng BoJ sẽ sớm nối lại chu kỳ tăng lãi suất, vốn bị tạm dừng trước đó do lo ngại các tác động từ chính sách thuế quan của Mỹ đối với nền kinh tế phụ thuộc xuất khẩu của Nhật Bản, có thể diễn ra vào cuối năm nay.

Ueda phát biểu tại một hội thảo trong khuôn khổ hội nghị thường niên của Cục Dự trữ Liên bang tại Jackson Hole (Wyoming) hôm thứ Bảy, rằng mặc dù dân số trong độ tuổi lao động ở Nhật đang giảm dần, song tăng trưởng tiền lương đã bị đình trệ suốt nhiều thập kỷ. Nguyên nhân là do “kỳ vọng giảm phát ăn sâu” khiến doanh nghiệp không muốn tăng giá bán cũng như tiền lương. Tuy nhiên, cục diện này đang thay đổi.

Theo ông, tiền lương hiện đang tăng, trong khi tình trạng thiếu hụt nhân công đã trở thành “một trong những thách thức kinh tế cấp bách nhất”. Lạm phát toàn cầu sau đại dịch COVID-19 cũng đóng vai trò như một cú sốc bên ngoài, phá vỡ trạng thái cân bằng giảm phát vốn kéo dài nhiều năm tại Nhật Bản.

“Đáng chú ý là đà tăng lương đang lan rộng từ các doanh nghiệp lớn sang cả các doanh nghiệp nhỏ và vừa,” Ueda nói. Ông nhấn mạnh, trừ khi xuất hiện một cú sốc cầu tiêu cực lớn, thị trường lao động Nhật Bản sẽ tiếp tục thắt chặt, duy trì áp lực gia tăng tiền lương.

Bài phát biểu của Ueda nằm trong một hội thảo có sự tham gia của Thống đốc Ngân hàng Anh Andrew Bailey và Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu Christine Lagarde, tập trung thảo luận về những thách thức của thị trường lao động tại các nền kinh tế phát triển.

Nhật Bản đã ghi nhận ba năm liên tiếp tăng lương mạnh trong các cuộc thương lượng định kỳ giữa công đoàn và doanh nghiệp vào mùa xuân hằng năm. Đồng thời, tính di động lao động – vốn từng ở mức thấp kỷ lục – cũng đã tăng lên, đặc biệt trong giới trẻ, khi họ tìm kiếm các công việc có mức thu nhập cao hơn. Điều này buộc các công ty phải cạnh tranh gay gắt hơn trong việc tuyển dụng và giữ chân lao động bằng cách tăng lương.

“Tóm lại, những thay đổi nhân khẩu học bắt đầu từ thập niên 1980 giờ đây đang dẫn tới tình trạng thiếu hụt lao động trầm trọng, đồng thời tạo áp lực gia tăng lương một cách bền vững,” Ueda cho biết. “Những thay đổi này cũng thúc đẩy điều chỉnh đáng kể từ phía cung của nền kinh tế – thông qua sự tham gia lao động cao hơn, tính di động lớn hơn, cũng như sự thay thế giữa vốn và lao động.”

Ông lưu ý rằng những yếu tố đó sẽ làm phức tạp thêm mối quan hệ giữa thị trường lao động, tiền lương và giá cả. BoJ vì thế sẽ tiếp tục theo dõi sát sao các diễn biến này và tích hợp vào việc hoạch định chính sách tiền tệ.

Sau khi chấm dứt chương trình kích thích khổng lồ kéo dài cả thập kỷ vào năm ngoái, BoJ đã nâng lãi suất lên 0.5% vào tháng Một, cho rằng Nhật Bản đang tiến gần hơn tới mục tiêu lạm phát bền vững 2%. Trong cuộc họp tháng Bảy, BoJ giữ nguyên lãi suất nhưng nâng dự báo lạm phát và đưa ra đánh giá tích cực hơn về triển vọng kinh tế, củng cố kỳ vọng thị trường rằng sẽ có thêm một đợt tăng lãi suất trong năm nay.

Dù lạm phát tiêu dùng đã vượt mục tiêu 2% suốt hơn ba năm qua, Ueda cho biết BoJ sẽ tiến hành tăng lãi suất một cách thận trọng, bởi lạm phát cơ bản – tức lạm phát xuất phát từ nhu cầu nội địa – vẫn chưa đạt được mức mục tiêu. Tuy vậy, áp lực giá lương thực vẫn ở mức cao, trong khi triển vọng tăng lương bền vững đang nổi lên, khiến một số thành viên trong hội đồng BoJ cảnh báo nguy cơ xuất hiện “hiệu ứng vòng hai”, có thể biện minh cho một đợt tăng lãi suất khác.

Theo khảo sát tháng Tám, gần hai phần ba các nhà kinh tế dự báo BoJ sẽ nâng lãi suất chính thêm ít nhất 25 bps vào cuối năm nay, tăng từ mức chỉ hơn một nửa số nhà kinh tế dự báo trong tháng trước.