Các cơ sở sản xuất năng lượng của Iran bị nhắm vào khi xung đột vũ trang ngày càng leo thang

Tổng quan

Mặc dù Israel liên tục tiến hành các cuộc tấn công vào Iran và phía Iran cũng đáp trả, điều đáng lưu ý là hoạt động xuất khẩu dầu của Iran vẫn chưa bị gián đoạn. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã khẳng định rằng cuộc chiến không nhằm vào người dân Iran mà nhắm đến chế độ cầm quyền tại Tehran. Ông cũng nhấn mạnh rằng mục tiêu của Israel không phải là cản trở ngành dầu mỏ của Iran, mà là nhằm ngăn chặn tham vọng hạt nhân của nước này. Trong cuộc phỏng vấn với Fox News, ông Netanyahu tuyên bố rằng một sự thay đổi chế độ tại Iran hoàn toàn có thể là kết quả của các hành động quân sự từ phía Israel. Ông khẳng định Israel sẽ làm mọi điều cần thiết để đối phó với "mối đe dọa hiện hữu" do Tehran gây ra.

Một điểm chung rõ ràng giữa cả Israel và Iran là nỗ lực tránh nhắm vào các cơ sở hạ tầng năng lượng quan trọng, đặc biệt là trong lĩnh vực dầu mỏ. Việc tấn công các cơ sở này có thể gây ra cú sốc lớn đối với thị trường toàn cầu và làm trật bánh nền kinh tế thế giới. Hiện tại, cả hai bên đều có động lực để không phá hoại các tài sản dầu mỏ: Iran cần nguồn thu từ dầu để duy trì nền kinh tế và tái thiết đất nước trong tương lai, kể cả khi có sự thay đổi chính trị; trong khi đó, Israel hiểu rằng việc gây gián đoạn nguồn cung dầu có thể dẫn đến sự bất mãn từ phía Mỹ, đặc biệt là dưới thời chính quyền Trump vốn muốn duy trì giá dầu ở mức thấp. Đây là lý do khiến giá dầu sau khi tăng vọt vào đầu phiên, đã nhanh chóng hạ nhiệt trong đêm.

Iran hiện đang ở thế khó khi nhận được ít sự ủng hộ từ cộng đồng quốc tế, kể cả trong thế giới Ả Rập. Tuy nhiên, một điểm đáng chú ý là sự hỗ trợ mà họ nhận được từ Syria. Tổng thống Trump từng bị chỉ trích vì tiếp cận Tổng thống Syria Ahmed al-Sharaa và gỡ bỏ lệnh trừng phạt nhằm thúc đẩy quá trình bình thường hóa quan hệ. Giờ đây, động thái này đang cho thấy hiệu quả. Có thông tin cho rằng Tổng thống al-Sharaa đã cho phép không phận Syria được sử dụng để ngăn chặn các máy bay không người lái và tên lửa từ Iran – một chiến thắng đáng kể cho chiến lược ngoại giao của ông Trump.

Báo cáo từ Israel cho biết một phần ba hệ thống phóng tên lửa của Iran đã bị vô hiệu hóa. Tuy nhiên, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) vẫn ghi nhận các cơ sở làm giàu uranium tại Natanz và Fordow vẫn hoạt động. Israel tuyên bố đang nắm ưu thế trên không và khả năng tiếp tục tấn công các mục tiêu hạt nhân, bao gồm cả trụ sở chương trình đặt trong các tòa nhà cao tầng, là hoàn toàn có thể xảy ra.

Thiệt hại đối với cơ sở hạ tầng năng lượng Iran tính đến hiện tại:

Cơ sở khí tự nhiên:

Mỏ khí South Pars (Tỉnh Bushehr)

• Mô tả: Đây là mỏ khí tự nhiên lớn nhất thế giới, được Iran và Qatar cùng khai thác (phía Qatar gọi là North Field). Mỏ này chiếm tới 2/3 sản lượng khí đốt tự nhiên của Iran, chủ yếu phục vụ thị trường nội địa.
• Chi tiết vụ tấn công: Ngày 14/6/2025, máy bay không người lái Israel đã tấn công cơ sở chế biến khí tại Giai đoạn 14, nằm tại Kangan (Bushehr), gây ra hỏa hoạn lớn và buộc giàn khoan ngoài khơi tạm dừng sản xuất khoảng 12 triệu m³ khí/ngày.
• Tác động: Vụ việc khiến nguồn cung khí đốt trong nước bị gián đoạn đáng kể, làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu năng lượng. Bộ Dầu mỏ Iran xác nhận vụ tấn công và đã cử đội cứu hỏa khẩn cấp tới hiện trường.

Nhà máy khí Fajr Jam (Tỉnh Bushehr)

• Mô tả: Một trong những nhà máy xử lý khí lớn nhất Iran, tiếp nhận nhiên liệu từ mỏ South Pars.
• Chi tiết vụ tấn công: Ngày 14/6/2025, nhà máy này bị Israel không kích, gây cháy nổ lớn.
• Tác động: Hoạt động chế biến khí bị gián đoạn, tiếp tục tạo áp lực lên khả năng đáp ứng nhu cầu nội địa.

Cơ sở dầu mỏ:

Kho nhiên liệu và khí Shahran (Tehran)

• Mô tả: Là trung tâm lưu trữ và phân phối nhiên liệu chủ chốt của Tehran, có thể đáp ứng nhu cầu của thủ đô trong 3 ngày (khoảng 8 triệu lít xăng/ngày).
• Chi tiết vụ tấn công: Ngày 14/6/2025, kho này bị Israel tấn công, dẫn đến các đám cháy lớn.
• Tác động: Gây lo ngại về khả năng thiếu hụt nhiên liệu nghiêm trọng tại Tehran, khi người dân đổ xô đi mua xăng, dẫn tới các hàng dài tại trạm tiếp nhiên liệu.

Bất chấp xung đột leo thang, hiện không có dấu hiệu cho thấy Iran sẽ phong tỏa Eo biển Hormuz.

Xuất khẩu dầu từ đảo Kharg – vốn chiếm tới 90% tổng xuất khẩu dầu của Iran – vẫn đang tiếp tục diễn ra như thường lệ. Điều này góp phần lý giải vì sao sau cú tăng mạnh ban đầu, giá dầu đã nhanh chóng điều chỉnh giảm.

Các lo ngại tồi tệ nhất về nguồn cung năng lượng đã không thành hiện thực.

Mặc dù các tiêu đề tin tức vẫn tác động đến tâm lý thị trường và điều chỉnh mức phí bảo hiểm rủi ro, nhưng kịch bản giá dầu vượt ngưỡng 90-100 USD/thùng dường như không còn hợp lý vào thời điểm này. Giá dầu hiện đã giảm khoảng 5 USD từ mức cao nhất kể từ lúc thị trường mở cửa trở lại vào tối Chủ Nhật. Biến động vẫn còn, và các cơ hội giao dịch ngắn hạn vẫn hiện diện rõ nét.

Hiện tại, sự quan tâm lớn nhất đang chuyển hướng sang thị trường diesel.
Các nhà máy lọc dầu được cho là đang ưu tiên sản xuất xăng, điều này có thể làm giảm nguồn cung diesel. Dự trữ dầu diesel hiện ở mức dưới trung bình, trong khi nhu cầu từ ngành vận tải vẫn cao. Người tiêu dùng cuối cùng, như các doanh nghiệp vận tải, sẽ chịu tác động mạnh nhất từ đợt tăng giá ngắn hạn này.

Theo AAA, giá xăng trung bình tại Mỹ hiện đạt 3.14 USD/gallon, tăng khoảng 2 cent so với tuần trước. Giá diesel đã tăng lên 3.524 USD/gallon từ mức 3.494 USD chỉ một tuần trước.

Tại châu Âu, giá khí tự nhiên đã tăng mạnh do các cuộc tấn công gần đây. Trong phiên giao dịch mới nhất, giá đã vượt 455 USD/1.000 m³, với hợp đồng kỳ hạn tháng 7 trên chỉ số TTF tại Hà Lan đạt mức 460 USD – tăng 1.8% chỉ trong một phiên.

Tại Hoa Kỳ, giá khí đốt cũng đang được hỗ trợ bởi nền nhiệt cao và nhu cầu gia tăng. Fox Weather đưa tin lũ quét nghiêm trọng tại Tây Virginia đã khiến 5 người thiệt mạng, trong đó có một trẻ em 3 tuổi. Mưa lớn lên đến 4 inch trong một giờ đã khiến nhiều khu vực ở Ohio bị ảnh hưởng nặng, dẫn đến tình trạng khẩn cấp tại hạt Marion.

Theo EBW Analytics, nhu cầu sử dụng năng lượng do thời tiết nóng đã tăng thêm 4 CDD (Cooling Degree Days) trong phần còn lại của tháng 6. Sản lượng và hoạt động xuất khẩu LNG đều gia tăng. Cùng với tình hình địa chính trị căng thẳng tại Trung Đông, các yếu tố này đang góp phần đẩy giá khí tự nhiên đi lên từ ngày thứ Năm.

Trong dài hạn, nhiệt độ cao và nhu cầu điện năng tăng – đặc biệt từ các trung tâm dữ liệu và hoạt động AI – dự kiến sẽ đưa tiêu thụ điện lên mức kỷ lục vào tháng 6 và 7. Điều này tạo thêm động lực cho đà tăng giá của hợp đồng tương lai khí tự nhiên trong thời gian tới.