Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung lan ra đại dương: Vận tải biển trở thành “chiến trường” mới

Mỹ và Trung Quốc sẽ bắt đầu áp dụng phí cảng vào thứ Ba đối với các công ty vận tải biển chở hàng hóa, từ đồ chơi lễ hội đến dầu thô, biến vùng biển quốc tế thành một mặt trận mới trong cuộc chiến thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Trung Quốc cho biết họ đã bắt đầu thu các khoản phí đặc biệt đối với các tàu thuộc sở hữu, vận hành, đóng hoặc treo cờ Mỹ, đồng thời làm rõ rằng các tàu do Trung Quốc đóng sẽ được miễn. Theo đài truyền hình nhà nước CCTV, các quy định miễn trừ cụ thể bao gồm các tàu do Trung Quốc đóng và những tàu rỗng vào các xưởng đóng tàu trong nước để sửa chữa.

Các khoản phí cảng do Trung Quốc áp đặt sẽ được thu tại cảng nhập cảnh đầu tiên trong một chuyến đi đơn lẻ hoặc đối với năm chuyến đi đầu tiên trong vòng một năm, tính theo chu kỳ thanh toán hàng năm bắt đầu từ ngày 17 tháng 4.

Đầu năm nay, chính quyền của Tổng thống Donald Trump đã công bố kế hoạch áp phí để giảm ảnh hưởng của Trung Quốc trong ngành hàng hải toàn cầu và thúc đẩy ngành đóng tàu của Mỹ. Một cuộc điều tra dưới thời chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden kết luận rằng Trung Quốc sử dụng các chính sách và hành vi không công bằng để thống trị lĩnh vực hàng hải, logistics và đóng tàu, mở đường cho các biện pháp trừng phạt mới.

Hoa Kỳ dự kiến cũng sẽ bắt đầu thu phí vào ngày 14 tháng 10. Các nhà phân tích cho rằng hãng vận tải container thuộc sở hữu Trung Quốc COSCO sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, phải gánh gần một nửa chi phí dự kiến từ các khoản phí này trong năm 2026.

Trung Quốc tuyên bố tuần trước rằng họ sẽ áp đặt phí cảng tương tự đối với các tàu liên quan đến Mỹ từ cùng ngày. Theo nhà phân tích Omar Nokta của Jefferies, khoảng 13% tàu chở dầu thô và 11% tàu container trong đội tàu toàn cầu sẽ bị ảnh hưởng.

“Sự đối xứng ăn miếng trả miếng này đang khóa chặt hai nền kinh tế vào một vòng xoáy thuế hàng hải, có nguy cơ làm méo mó dòng chảy hàng hóa toàn cầu,” công ty môi giới tàu Xclusiv Shipbrokers Inc, có trụ sở tại Athens, nhận định trong một báo cáo nghiên cứu.

Đáp trả việc Trung Quốc hạn chế xuất khẩu khoáng sản chiến lược, Tổng thống Trump vào thứ Sáu đe dọa áp thêm thuế 100% đối với hàng hóa Trung Quốc và hạn chế “bất kỳ và tất cả phần mềm quan trọng” trước ngày 1 tháng 11.

Chỉ vài giờ sau đó, các quan chức Mỹ cảnh báo rằng những quốc gia ủng hộ kế hoạch của Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) thuộc Liên Hợp Quốc nhằm giảm phát thải khí nhà kính từ vận tải biển trong tuần này có thể đối mặt với biện pháp trừng phạt, cấm cảng hoặc các khoản phạt đối với tàu thuyền. Trung Quốc đã công khai phản đối kế hoạch này của IMO.

“Việc vũ khí hóa cả chính sách thương mại và môi trường cho thấy vận tải biển đã chuyển từ vai trò là kênh trung lập của thương mại toàn cầu sang công cụ trực tiếp phục vụ chính sách quốc gia,” Xclusiv nhận định.