Kinh tế xứ Phù Tang suy yếu lần đầu trong 12 tháng, đứng trước thách thức từ thuế quan

GDP sau điều chỉnh lạm phát đã suy giảm 0.7% trong quý I/2025 tính theo tỷ lệ hóa niên, theo báo cáo từ Văn phòng Nội các công bố vào hôm thứ Sáu. Kết quả này thấp hơn so với dự báo trung vị của các nhà kinh tế học về mức giảm 0.3%, đồng thời làm gia tăng nguy cơ nền kinh tế rơi vào suy thoái kỹ thuật trong quý hiện tại, tùy thuộc vào mức độ ảnh hưởng từ các khoản thuế mới của Hoa Kỳ.

Nền kinh tế Nhật Bản giảm tốc ngay trước thuế quan Mỹ

Sự sụt giảm kim ngạch xuất khẩu song hành với sự gia tăng nhập khẩu đã khiến thương mại ròng tạo áp lực lên nền kinh tế trong quý đầu năm, ngược lại với đóng góp đáng kể trong quý trước đó. Chi tiêu tiêu dùng - chiếm khoảng một nửa quy mô nền kinh tế - gần như đi ngang. Mức tiêu dùng vẫn chưa phục hồi về ngưỡng trước đại dịch khi lạm phát liên tục bào mòn sức mua của người dân.

Sự suy giảm đầu tiên dưới thời Thủ tướng Shigeru Ishiba làm trầm trọng thêm mối lo ngại về khả năng chống chịu của nền kinh tế trước thời điểm phần lớn thuế quan của Trump có hiệu lực trong quý hiện tại. Tình trạng yếu kém của nền kinh tế càng củng cố luận điểm cho rằng Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) nên tạm dừng chu kỳ thắt chặt chính sách tiền tệ trong khi đánh giá tác động tiềm tàng của các biện pháp thuế quan, đặc biệt sau khi cơ quan này đã hạ một nửa dự báo tăng trưởng cho năm nay vào đầu tháng.

Đợt suy giảm này cũng có khả năng tiếp tục kích hoạt các cuộc tranh luận chính trị về nhu cầu giảm thuế hoặc trợ cấp tiền mặt trước thềm cuộc bầu cử Thượng viện vào mùa hè này. Tỷ lệ ủng hộ của Thủ tướng Ishiba đang chịu áp lực đáng kể trong các cuộc thăm dò dư luận địa phương, ghi nhận mức thấp nhất kể từ đầu nhiệm kỳ trong tháng này.

"Số liệu này cho thấy nền kinh tế Nhật Bản dễ rơi vào trạng thái suy giảm như thế nào do tiềm năng tăng trưởng thấp," Taro Saito, Trưởng bộ phận nghiên cứu kinh tế tại Viện Nghiên cứu NLI nhận định, đồng thời cảnh báo về nguy cơ cao nền kinh tế sẽ tiếp tục co lại trong quý này. "Mặc dù dữ liệu này chưa phản ánh tác động cụ thể từ thuế quan Hoa Kỳ, những ảnh hưởng đó sẽ bắt đầu xuất hiện từ quý này. Xuất khẩu sẽ suy giảm và đầu tư vốn sẽ chậm lại do lo ngại về triển vọng kinh tế."

Chi phí sinh hoạt đã tăng vượt xa ngưỡng mục tiêu 2% của BoJ trong năm nay, dẫn đầu bởi đà tăng mạnh của lạm phát thực phẩm. Giá gạo - lương thực thiết yếu của quốc gia - tiếp tục leo thang trong tháng Ba, tăng 92% so với cùng kỳ năm trước. Tình trạng này buộc nhiều trường công lập phải cắt giảm số bữa ăn trưa có gạo từ ba xuống còn hai bữa mỗi tuần, theo thông tin từ đài truyền hình công cộng NHK.

Trong khi các hộ gia đình chờ đợi lạm phát hạ nhiệt và tiền lương thực tế tăng, Honda Motor Co. vừa điều chỉnh giảm dự báo lợi nhuận cho năm tài khóa hiện tại do tác động từ thuế quan của Hoa Kỳ. Động thái này diễn ra sau quyết định tương tự của Toyota Motor Corp. Đây là những tín hiệu đáng báo động đối với các nhà hoạch định chính sách bởi các tập đoàn lớn nhất Nhật Bản đã đóng vai trò định hướng cho các cuộc đàm phán tiền lương, vốn đã dẫn đến mức tăng cao nhất trong ba thập kỷ trong hai năm qua.

Đợt áp dụng đầu tiên của các biện pháp thuế quan Hoa Kỳ diễn ra vào tháng Ba, khi Trump áp thuế 25% đối với mặt hàng thép và nhôm nhập khẩu. Mức thuế tương tự được áp dụng cho ngành ô tô vào tháng Tư, kèm theo thuế suất phổ quát 10% đối với toàn bộ hàng hóa Nhật Bản, dự kiến sẽ tăng lên 24% trong vài tháng tới nếu không đạt được thỏa thuận thương mại.

Nhật Bản cho thấy rất ít tiến triển trong các cuộc đàm phán thương mại, bất chấp tuyên bố của Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent vào tháng trước rằng đàm phán với quốc gia này sẽ được ưu tiên. Trong khi Washington đã đạt được thỏa thuận với Vương quốc Anh và thống nhất lệnh ngừng bắn tạm thời với Trung Quốc, Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick mới đây nhấn mạnh sẽ cần "một khoảng thời gian đáng kể" để đạt được thỏa thuận với Tokyo.

Nhật Bản theo sau Hoa Kỳ trong việc ghi nhận tăng trưởng âm trong quý đầu năm. Với tỷ lệ tăng trưởng tiềm năng ước tính chỉ khoảng 0.6% - thấp nhất trong số các quốc gia Nhóm G7 - nền kinh tế Nhật Bản đã trải qua ít nhất một quý suy giảm trong mỗi năm kể từ khi đại dịch bùng phát.