Mỹ tăng gấp đôi thuế thép, nhôm giữa lúc siết đàm phán thương mại toàn cầu

Thuế nhập khẩu của Mỹ đối với hầu hết các mặt hàng thép và nhôm sẽ tăng gấp đôi từ thứ Tư, trong bối cảnh Tổng thống Trump đẩy mạnh chiến dịch gây áp lực thương mại toàn cầu. Động thái này diễn ra ngay thời điểm Nhà Trắng mong đợi các đối tác thương mại nộp “đề xuất tốt nhất” nhằm tránh các mức thuế trừng phạt bổ sung có hiệu lực vào đầu tháng 7.

Tối thứ Ba, Tổng thống Trump đã ký tuyên bố hành pháp nâng mức thuế từ 25% lên 50% – mức mới sẽ có hiệu lực từ sáng thứ Tư. Quyết định này được đưa ra chỉ vài ngày sau khi ông bất ngờ tuyên bố về đợt tăng thuế mới, áp dụng đối với hầu hết các nước, ngoại trừ Vương quốc Anh – quốc gia duy nhất hiện đã đạt được một thỏa thuận sơ bộ trong thời gian tạm hoãn 90 ngày đối với loạt thuế quan mới của Mỹ.

Cố vấn kinh tế Nhà Trắng Kevin Hassett lý giải: “Chúng tôi bắt đầu với mức 25%. Sau khi phân tích thêm dữ liệu, thấy rằng mức thuế này có tác dụng nhưng chưa đủ. Do đó, mức 50% sẽ chính thức áp dụng từ ngày mai.”

Các số liệu của Cục Điều tra Dân số Mỹ cho thấy mức thuế mới sẽ đặc biệt ảnh hưởng đến các đối tác gần gũi như Canada và Mexico – lần lượt là nước xuất khẩu thép lớn nhất và lớn thứ ba sang Mỹ. Riêng với nhôm, Canada bị tác động nặng nề nhất khi là nhà cung cấp lớn nhất, chiếm gần một nửa tổng lượng nhôm nhập khẩu của Mỹ – gấp đôi tổng lượng từ 10 nước xuất khẩu lớn tiếp theo cộng lại.

Văn phòng Thủ tướng Canada cho biết nước này đang tiến hành “các cuộc đàm phán chuyên sâu và trực tiếp” để dỡ bỏ những loại thuế mới. Trong khi đó, Bộ trưởng Ngoại giao Mexico Marcelo Ebrard chỉ trích mức thuế là “phi lý và không công bằng,” đặc biệt trong bối cảnh Mexico nhập khẩu nhiều thép từ Mỹ hơn là xuất khẩu sang đó. Ông nói thêm rằng Mexico sẽ đề xuất được miễn trừ vào thứ Sáu tới.

Thông tin về việc tăng thuế đã khiến thị trường cả hai kim loại chao đảo, đặc biệt là nhôm – mặt hàng đã chứng kiến phí bảo hiểm giá tăng hơn gấp đôi từ đầu năm đến nay. Trong bối cảnh năng lực sản xuất trong nước có rất ít dư địa để mở rộng, nguồn cung nhập khẩu vẫn là thiết yếu, trừ khi giá tăng quá mạnh làm giảm nhu cầu.

Thứ Tư cũng là thời điểm chính quyền Mỹ mong muốn các đối tác thương mại đệ trình các thỏa thuận cụ thể nhằm tránh đợt áp thuế bổ sung dự kiến có hiệu lực sau khoảng năm tuần nữa – thời điểm được gọi là “Ngày Giải phóng” trong nội bộ Nhà Trắng.

Kể từ khi Tổng thống Trump công bố tạm hoãn loạt thuế mới vào ngày 9 tháng 4, các cuộc đàm phán đã được tiến hành với nhiều quốc gia. Tuy nhiên, đến nay chỉ có Anh đạt được một thỏa thuận sơ bộ – đủ để được miễn trừ khỏi đợt tăng thuế kim loại sắp tới, dù vẫn còn phải đàm phán thêm.

Trong khi thời gian không còn nhiều, nhóm của Trump đang tích cực thúc đẩy tiến trình ký thêm nhiều thỏa thuận. Theo Reuters, Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) đã gửi thư yêu cầu các nước đệ trình đề xuất cuối cùng về nhiều lĩnh vực then chốt, bao gồm thuế, hạn ngạch nhập khẩu các sản phẩm công nghiệp – nông nghiệp của Mỹ, cũng như các kế hoạch xóa bỏ rào cản phi thuế quan.

Đổi lại, Mỹ hứa sẽ phản hồi “trong vòng vài ngày” với các thông tin về “vùng hạ cánh” – tức các mức thuế cụ thể mà từng quốc gia có thể phải đối mặt sau khi thời gian tạm hoãn kết thúc vào ngày 8 tháng 7. Câu hỏi lớn nhất với các đối tác hiện nay là liệu họ có thể duy trì mức thuế cơ bản 10% với các mặt hàng xuất khẩu sang Mỹ, hay sẽ phải chấp nhận các mức cao hơn.

Người phát ngôn Nhà Trắng Karoline Leavitt xác nhận bức thư, nhấn mạnh rằng: “USTR đã gửi thư cho tất cả các đối tác thương mại của chúng ta như một lời nhắc nhở thân thiện rằng thời hạn đang đến gần.”

Ngoài ra, chính quyền Mỹ cũng yêu cầu các cam kết cụ thể về thương mại kỹ thuật số, an ninh kinh tế và các vấn đề đặc thù theo từng quốc gia – theo nội dung trong bức thư gửi các đối tác.