Mỹ "vượt ngàn chông gai" hướng tới vị thế trung tâm sản xuất toàn cầu!

Tuần trước, CEO của Nvidia - tập đoàn bán dẫn hàng đầu thế giới - đã ám chỉ về khoản đầu tư "hàng trăm tỷ USD" vào Hoa Kỳ trong bốn năm tới. Song song với đó, nhiều tập đoàn đa quốc gia như Stellantis, hãng bia Asahi của Nhật Bản và nhà sản xuất ô tô Hyundai của Hàn Quốc cũng đã công bố các kế hoạch xây dựng cơ sở sản xuất mới tại Hoa Kỳ. Nhà Trắng đã không giấu được niềm tự hào khi tuyên bố rằng "danh sách các thành tựu trong lĩnh vực sản xuất là vô tận".

Tuy nhiên, sự lạc quan này có vẻ quá sớm. Chính quyền Trump sẽ sớm đối mặt với những giới hạn về khả năng thu hút đầu tư, đặc biệt nếu họ tiếp tục áp dụng chiến lược cốt lõi là sử dụng thuế quan làm đòn bẩy để thúc đẩy doanh nghiệp đầu tư vào Hoa Kỳ.

Trước hết, chu kỳ xây dựng một nhà máy sản xuất thường kéo dài nhiều năm. Điều này đồng nghĩa với việc quyết định đầu tư tốn kém để chuyển dịch sản xuất sang Hoa Kỳ phụ thuộc phần lớn vào dự đoán của doanh nghiệp về tính bền vững của các chính sách bảo hộ hiện tại. Tuy nhiên, các doanh nghiệp hiện không có bất kỳ thông tin rõ ràng nào về kế hoạch áp dụng thuế quan đối ứng mà Trump dự kiến triển khai vào tuần tới, chứ chưa nói đến các chính sách dài hạn của Hoa Kỳ trong những năm tới. Với thuế nhập khẩu của Trump ảnh hưởng đến nhiều nguyên liệu thô thiết yếu như nhôm và thép, các nhà sản xuất không khỏi lo ngại liệu chuỗi cung ứng nội địa có đủ năng lực để đáp ứng nhu cầu sản xuất hay không.

Ngoài yếu tố thuế quan, các nhà đầu tư còn phải cân nhắc nhiều yếu tố khác. Làn sóng đầu tư mạnh mẽ gần đây vào lĩnh vực xây dựng nhà máy tại Hoa Kỳ, đạt mức cao nhất trong nửa thế kỷ vào năm 2024, chủ yếu được thúc đẩy bởi các chương trình ưu đãi tài chính do chính quyền Biden ban hành. Ví dụ, các cam kết đầu tư quy mô lớn từ các công ty bán dẫn đã được hỗ trợ đáng kể bởi các khoản trợ cấp từ Đạo luật Chips. Tuy nhiên, cả đạo luật này và Đạo luật Giảm lạm phát - vốn cung cấp các ưu đãi thuế cho đầu tư vào công nghệ tái tạo - đều đang trong tình trạng bấp bênh dưới thời Trump, người đã thể hiện thái độ chỉ trích gay gắt đối với cả hai đạo luật này.

Nguồn nhân lực là một yếu tố quan trọng khác cần xem xét. Hiện tại, ngày càng có nhiều cảnh báo từ các ngành công nghiệp rằng kế hoạch trục xuất quy mô lớn của Nhà Trắng đối với lao động không có giấy tờ hợp pháp sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt lao động, đặc biệt trong các lĩnh vực sản xuất và xây dựng. Điều này có thể dẫn đến sự chậm trễ trong tiến độ xây dựng các nhà máy mới. Trong bối cảnh hiện tại, nhiều doanh nghiệp đã phàn nàn về quy trình cấp phép phức tạp và rườm rà. Những dấu hiệu suy giảm trong nền kinh tế Hoa Kỳ cũng là yếu tố tác động đến quyết định của các nhà đầu tư. Người tiêu dùng, doanh nghiệp và thị trường chứng khoán đều đang tỏ ra lo ngại trước viễn cảnh các biện pháp thuế quan gây lạm phát của Trump và tình trạng bất ổn định lan rộng.

Chính quyền Trump có thể dễ dàng xem các cam kết gần đây từ các nhà sản xuất là minh chứng cho thấy nguy cơ mất khả năng tiếp cận cạnh tranh với thị trường tiêu dùng giàu có nhất thế giới đã đủ để thu hút đầu tư. Yếu tố này chắc chắn đã đóng vai trò quan trọng trong quyết định của một số doanh nghiệp. Tuy nhiên, còn nhiều yếu tố vĩ mô khác cũng có tác động không kém phần quan trọng. Chẳng hạn, khoản cam kết 100 tỷ USD gần đây của TSMC bao gồm cả nguồn vốn để thúc đẩy hoạt động nghiên cứu và phát triển. Với chu kỳ xây dựng nhà máy kéo dài, các doanh nghiệp đang đưa ra những quyết định chiến lược dài hạn trong nhiều thập kỷ về việc mở rộng hiện diện tại Hoa Kỳ, bất kể chính sách thuế quan hiện tại.

Tuy nhiên, đối với đa số các doanh nghiệp nước ngoài, chiến lược thận trọng nhất và hợp lý nhất vẫn là chờ đợi và quan sát diễn biến của các kế hoạch thuế quan của Hoa Kỳ. Một số doanh nghiệp thậm chí có thể gia tăng đầu tư vào các dự án ở những thị trường khác, nơi có môi trường chính sách ổn định và dễ dự đoán hơn. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ, với bảng cân đối kế toán kém linh hoạt hơn, có thể buộc phải cân nhắc giảm thiểu sự hiện diện tại thị trường Hoa Kỳ. Với mức chi phí nhân công tương đối cao của Hoa Kỳ, việc không thể tiếp cận nguồn hàng nhập khẩu giá rẻ từ nước ngoài có thể làm giảm tính khả thi của nhiều hoạt động kinh doanh trong nước.

Ngoài ra còn có những câu hỏi sâu sắc hơn về lý do tại sao Trump tin rằng tập trung vào lĩnh vực sản xuất là con đường tối ưu để thúc đẩy sự thịnh vượng của Hoa Kỳ. Tuy nhiên, nếu mục tiêu thực sự là xây dựng nhiều cơ sở sản xuất hơn trong nước, Trump nên tập trung vào việc loại bỏ các rào cản đối với doanh nghiệp, thay vì tạo ra thêm nhiều rào cản mới.