Sự suy yếu dai dẳng của đồng nhân dân tệ đang bị xem là rào cản đối với sự phát triển của Trung Quốc

Ngày càng có nhiều nhà kinh tế học Trung Quốc và các quan chức ngân hàng trung ương trước đây tranh luận rằng cần thiết phải có một đồng tiền mạnh hơn nếu đất nước muốn tái cân bằng nền kinh tế khỏi việc xuất khẩu, tăng nhu cầu tiêu dùng yếu ớt và giảm bớt các tranh chấp thương mại.

Những cuộc thảo luận công khai về một chủ đề nhạy cảm như quản lý tiền tệ là điều đáng chú ý tại Trung Quốc dưới thời Chủ tịch Tập Cận Bình, nơi các quyết định chính sách thường không rõ ràng. Những lời kêu gọi này đang làm dấy lên đồn đoán rằng các nhà làm chính sách sẽ cho phép đồng tiền được phép tăng giá rộng hơn trong phạm vi quản lý, mà Goldman Sachs Group Inc. ước tính đang bị định giá thấp khoảng một phần tư so với các cơ sở kinh tế, mặc dù ít người kỳ vọng sự tăng trưởng đáng kể.

“Việc có một cuộc tranh luận nội bộ về chi phí và lợi ích của việc duy trì chính sách nhân dân tệ yếu là điều quan trọng,” Brad Setser, một thành viên cấp cao tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại và cũng là cựu quan chức Bộ Tài chính Hoa Kỳ, nói. “Một đồng nhân dân tệ yếu có những chi phí thực sự đối với người tiêu dùng Trung Quốc và nền kinh tế rộng lớn hơn.”

Đồng tiền Trung Quốc đã mất giá 13% so với đồng Đô la Mỹ trong ba năm tính đến năm 2024 khi sự sụt giảm kéo dài của thị trường bất động sản và sự cạnh tranh ngày càng gay gắt từ Mỹ tác động tiêu cực lên nền kinh tế và làm giảm lượng vốn đầu tư nước ngoài. Trong khi đồng nhân dân tệ đã tăng gần 4% trong năm nay, nhưng điều đó diễn ra trong bối cảnh giảm giá với hầu hết các đồng tiền chính khác, bao gồm giảm 9% so với đồng euro.

Gần đây, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc được cho là đã hành động để hạn chế sự mạnh lên của đồng nhân dân tệ, khi đồng tiền này được phép giao dịch trong phạm vi 2% ở mỗi bên so với tỷ giá tham chiếu hàng ngày. Kể từ cuối tháng 11, ngân hàng trung ương chủ yếu đặt tỷ giá tham chiếu ở mức yếu hơn so với dự kiến, trong khi các ngân hàng quốc doanh mua vào đô la, theo các nhà giao dịch.

Tuần trước, các nhà hoạch định chính sách kinh tế của nước này đã tái khẳng định cam kết duy trì sự ổn định cơ bản của đồng nhân dân tệ trên cơ sở cân bằng hợp lý. PBoC không trả lời ngay lập tức các yêu cầu bình luận qua fax.

Sự suy giảm rộng rãi của đồng nhân dân tệ diễn ra trong bối cảnh xuất khẩu tăng vọt năm nay, giúp cứu vãn nền kinh tế chịu tác động bởi tiêu dùng yếu ớt và chiến tranh giá gay gắt đang tạo ra áp lực giảm phát. Một minh chứng rõ nét về sự mất cân đối trong nhu cầu mà Trung Quốc đang đối mặt là nước này ghi nhận thặng dư thương mại hàng hóa lên tới 1 nghìn tỷ đô la trong 11 tháng đầu năm.

Đồng nhân dân tệ mạnh hơn được xem là một phần giải pháp để khắc phục sự chênh lệch đó, điều đang khiến cộng đồng quốc tế ngày càng quan ngại. Trong những ngày gần đây, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron gọi thặng dư của Trung Quốc là "không bền vững", Quỹ Tiền tệ Quốc tế cho biết sự giảm giá của đồng nhân dân tệ đang làm trầm trọng thêm sự mất cân bằng thương mại, và Mexico đã chấp thuận áp thuế quan lên hàng hóa Trung Quốc.

Tỷ giá hối đoái thực hiệu quả của Trung Quốc, giá trị đồng tiền được điều chỉnh theo giá cả, đang gần mức thấp nhất kể từ năm 2011, theo dữ liệu từ Ngân hàng Thanh toán Quốc tế.

“Chiến lược thương mại ngoại thương của Trung Quốc đòi hỏi phải có sự điều chỉnh lớn trong vòng năm năm tới,” Liu Shijin, thành viên trước đây của Ủy ban chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc, nói trong một bài phát biểu tại Bắc Kinh tháng này. “Cần thiết phải đạt được cân bằng cơ bản giữa nhập khẩu và xuất khẩu.”

Một sự tăng giá “hợp lý” của đồng tiền sẽ tăng sức mua ở nước ngoài và thúc đẩy tiêu dùng, cũng như giúp mở rộng việc sử dụng toàn cầu đồng nhân dân tệ, Liu cho biết.

Sheng Songcheng, cựu giám đốc bộ phận thống kê và phân tích của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc, tháng trước đã nhấn mạnh sự mâu thuẫn trong giá trị đồng nhân dân tệ dựa trên sức mua tương đương, hay giá cả của các hàng hóa và dịch vụ tương tự ở các quốc gia khác nhau. Đồng nhân dân tệ gần đây giao dịch ở mức 7,05 mỗi đô la.

“Theo góc độ sức mua tương đương, tỷ giá hối đoái sẽ không phải 1 đổi 7 — nó có thể là 1 đổi 5 hoặc thậm chí 1 đổi 4,” Sheng nói trong bài phát biểu tại một hội nghị ở Thượng Hải. “Điều đó cho thấy bị định giá thấp và đồng nhân dân tệ có nhiều dư địa để tăng giá hơn.”

Mức độ tăng giá của đồng nhân dân tệ là vấn đề còn tranh luận.

Một mức tăng 50% trong năm năm sẽ thúc đẩy việc chuyển đổi sang phát triển chất lượng cao và thu hút nhiều đầu tư nước ngoài hơn, Weijian Shan, chủ tịch điều hành của công ty đầu tư tư nhân PAG, viết trong bài báo trên Financial Times ngày 28 tháng 11.

Cho phép đồng tiền tăng giá 10-30% trong trung và dài hạn là một lựa chọn để thu hẹp thặng dư thương mại và tăng giá trị các ngành công nghiệp không thuộc thương mại của Trung Quốc chẳng hạn như dịch vụ, Zhang Jun, trưởng khoa Kinh tế tại Đại học Fudan, nói trong bài phát biểu tại diễn đàn ở Thượng Hải ngày 23 tháng 11.

Zhang Ming, phó giám đốc Viện Tài chính & Ngân hàng tại Học viện Khoa học Xã hội Trung Quốc, đề nghị tăng 4% tỷ giá hối đoái thực để giúp đất nước tránh bẫy thu nhập trung bình mà các nước đang phát triển phải đối mặt, theo một ghi chú ngày 7 tháng 12.

Thực tế, một số người nhìn nhận đồng nhân dân tệ mạnh hơn là công cụ chính trị hơn là giải pháp để giải quyết thặng dư thương mại ngày càng tăng của đất nước. Họ cho rằng vấn đề thực sự phía sau sự bùng nổ xuất khẩu là sự sụt giảm giá cả trong nước, điều này cho phép các công ty Trung Quốc cạnh tranh gay gắt với các đối thủ nước ngoài.

Giá nhà máy giảm phát đã kéo dài đến tháng thứ 38 trong tháng 11 khi tình trạng sản xuất dư thừa vẫn tồn tại và tiêu dùng yếu. Doanh số bán lẻ chỉ tăng 1.3%, mức tăng chậm nhất từng ghi nhận ngoại trừ đại dịch, trong khi đầu tư tài sản cố định tiếp tục giảm.

“Việc tăng giá trị đồng nhân dân tệ có thể giúp làm dịu căng thẳng thương mại, nhưng tôi không nghĩ điều đó sẽ có tác động lớn đến sự mất cân bằng thương mại, vốn bắt nguồn từ tiêu dùng yếu ớt của Trung Quốc so với sản lượng công nghiệp,” Duncan Wrigley, kinh tế trưởng Trung Quốc tại Pantheon Macroeconomics, nói.

Những nhà lãnh đạo cấp cao của Trung Quốc đã đặt việc tăng cường nhu cầu trong nước là ưu tiên kinh tế hàng đầu cho năm 2026, như Bộ Chính trị Đảng Cộng sản đã cam kết tháng này.

Trừ khi Bắc Kinh có các biện pháp đi kèm để ổn định hiệu quả thị trường bất động sản và tiêu dùng, sức cản từ đồng nhân dân tệ mạnh hơn có thể làm chậm tăng trưởng xuất khẩu và làm trầm trọng thêm tình trạng giảm phát, theo Ting Lu, kinh tế trưởng tại Nomura Holdings Inc. Điều này, thật trớ trêu, có thể làm gia tăng áp lực giảm giá trở lại đối với đồng tiền, Lu viết trong báo cáo tuần trước.

“Việc sử dụng tăng giá đồng nhân dân tệ để giảm thặng dư thương mại có thể không phải là chiến lược tốt nhất cho Bắc Kinh,” Lu nói. “Thay vào đó, chúng tôi nghĩ Bắc Kinh nên nâng tỷ giá hối đoái nhân dân tệ thực bằng cách chấm dứt giảm phát.”

Trong khi đó, sức ép ngày càng tăng từ nhiều phía trong và ngoài nước đang thúc đẩy các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc thay đổi chiến lược.

Ít người kỳ vọng đồng nhân dân tệ sẽ tăng giá đột ngột. Một số người so sánh với sự tăng giá nhanh của đồng yên Nhật sau Hiệp định Plaza năm 1985 — điều đã góp phần tạo ra bong bóng tài sản và sự bất ổn tài chính. Trong khi đó, việc giảm giá một lần sốc của đồng nhân dân tệ vào năm 2015 đã gây ra biến động trên thị trường và làm giảm niềm tin vào cách chính phủ xử lý tỷ giá hối đoái.