Trong bối cảnh chính quyền Trump II tiếp tục theo đuổi chính sách thương mại cứng rắn và khó đoán, thị trường vẫn đang tìm cách đánh giá liệu các mức thuế này chỉ mang tính tạm thời để gây sức ép hay sẽ được duy trì lâu dài. Tổng thống Trump từng ám chỉ rằng nếu Canada và Mexico có động thái nhượng bộ, chẳng hạn như tăng cường hợp tác trong vấn đề nhập cư và kiểm soát buôn lậu ma túy, thì các mức thuế có thể được điều chỉnh. Tuy nhiên, ông cũng đã đưa ra một tuyên bố gây tranh cãi rằng giải pháp lý tưởng là… Canada trở thành một bang của Mỹ, đồng thời cảnh báo rằng nếu các nước láng giềng có hành động trả đũa – điều đã bắt đầu xảy ra – thì Mỹ sẽ tiếp tục nâng thuế lên mức cao hơn nữa.

Trước mắt, thị trường chứng khoán và trái phiếu Mỹ vẫn đang giữ tâm lý thận trọng, chưa có phản ứng quá mạnh mẽ đối với quyết định này. Tuy nhiên, khi các mức thuế chính thức có hiệu lực, liệu hôm nay có phải là thời điểm mà sự bình tĩnh đó bị phá vỡ?

Nếu chính quyền Trump duy trì chính sách thuế quan này trong dài hạn, giới phân tích nhận định rằng tác động đối với nền kinh tế Mỹ sẽ không nhỏ. Tăng trưởng kinh tế có thể chậm lại, lạm phát có xu hướng gia tăng, khả năng Cục Dự trữ Liên bang (Fed) cắt giảm lãi suất trong năm nay bị thu hẹp, trong khi nguồn thu ngân sách Mỹ có thể tăng lên nhờ thuế nhập khẩu. Những yếu tố này nhiều khả năng sẽ khiến đồng USD tiếp tục mạnh lên, gây áp lực lên thị trường chứng khoán và đẩy lãi suất ngắn hạn lên cao hơn.

Đây là một kịch bản hợp lý mà nhiều chuyên gia đã dự báo, và các tín hiệu giao dịch sớm trong ngày hôm nay dường như đang phản ánh chính xác xu hướng đó. Nhà đầu tư hiện đang theo dõi sát sao các nhóm ngành bị ảnh hưởng trực tiếp, đặc biệt là ngành xây dựng nhà ở (do giá gỗ nhập khẩu từ Canada tăng cao) và ngành sản xuất ô tô (do chuỗi cung ứng linh kiện từ Mexico bị gián đoạn).

Trong thời điểm nhạy cảm này, câu hỏi đặt ra là: Liệu thị trường có còn tiếp tục phớt lờ căng thẳng thương mại, hay đây sẽ là bước ngoặt đánh dấu sự thay đổi trong xu hướng giao dịch?

Một trong những tác động đáng lo ngại nhất từ quyết định áp thuế mới đây của chính quyền Trump chính là ảnh hưởng đến nguồn cung dầu nhập khẩu từ Canada – yếu tố có thể tác động sâu rộng đến nền kinh tế Mỹ theo cách mà thị trường chưa lường hết được.

Năm 2024, Canada cung cấp tới 55% tổng lượng dầu nhập khẩu của Mỹ, chiếm khoảng 23% tổng mức tiêu thụ dầu nội địa. Trước đây, nhiều chuyên gia cho rằng dầu mỏ, với vai trò là một mặt hàng giao dịch toàn cầu, sẽ không chịu tác động lớn từ thuế quan vì thị trường có thể tự điều chỉnh. Tuy nhiên, khi đi sâu vào phân tích, quan điểm này dường như không còn vững chắc.

Mặc dù dầu là một hàng hóa toàn cầu, nhưng cơ sở hạ tầng phục vụ ngành này lại có tính địa phương hóa cao. Bài học từ châu Âu sau khi cắt giảm dầu Nga đã chứng minh rõ điều này: ngay cả khi các tuyến vận chuyển đường biển mới được thiết lập, giá dầu vẫn duy trì ở mức cao trong nhiều tháng, và giá dầu Brent ở châu Âu còn bị ảnh hưởng mạnh hơn so với dầu WTI ở Mỹ.

Riêng trong trường hợp Mỹ - Canada, sự phụ thuộc còn lớn hơn rất nhiều. Không chỉ là đối tác thương mại, hai nước còn có mạng lưới đường ống khổng lồ kết nối trực tiếp, kéo dài hàng nghìn dặm. Bên cạnh đó, các nhà máy lọc dầu của Mỹ đã đầu tư hàng chục năm để tối ưu hóa quy trình xử lý dầu thô nặng từ Canada – loại dầu có giá rẻ hơn đáng kể so với dầu nhẹ từ các nguồn khác.

Rory Johnston, chuyên gia phân tích tại Crude Chronicles, giải thích:

"Canada chiếm phần lớn lượng dầu nhập khẩu của Mỹ vì thứ nhất dầu nặng của Canada có giá thấp hơn, thứ hai các nhà máy lọc dầu Mỹ đã tối ưu hóa công nghệ để xử lý loại dầu này suốt nhiều thập kỷ, và cuối cùng hệ thống đường ống dẫn dầu đã được xây dựng và rất khó thay thế trong ngắn hạn."

Chính quyền Trump dường như cũng nhận thức rõ rủi ro chính trị khi giá dầu tăng cao, do đó đã quyết định áp thuế dầu Canada ở mức 10%, thấp hơn nhiều so với các mặt hàng khác. Tuy nhiên, ngay cả mức thuế này cũng có thể tạo áp lực lớn lên tăng trưởng kinh tế Mỹ và khiến chi phí sản xuất trong nước tăng cao.

Todd Fredin, cựu giám đốc tại Motiva Enterprises (một trong những nhà phân phối nhiên liệu lớn thuộc sở hữu của Saudi Aramco và Shell), cảnh báo rằng:

"Thuế quan đối với dầu Canada sẽ làm suy yếu chính sách công nghiệp của Mỹ. Khi giá dầu tại Mỹ tăng trong khi giá dầu toàn cầu lại có thể giảm nhẹ, nền kinh tế Mỹ sẽ mất lợi thế cạnh tranh. Cộng với sự khó đoán định trong chính sách tài khóa và lao động, điều này có thể khiến các tập đoàn ngần ngại mở rộng đầu tư sản xuất."

Điều này có nghĩa là, trong khi chính quyền Trump áp thuế để bảo vệ nền kinh tế trong nước, chính sách này có thể tạo ra tác động ngược, khiến chi phí năng lượng cao hơn, làm giảm sức hấp dẫn của Mỹ trong mắt các nhà đầu tư và có nguy cơ làm suy yếu động lực tăng trưởng.Các mức thuế này sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày mai.

Báo cáo GDP sơ bộ quý IV/2024 cho thấy nền kinh tế Mỹ tăng trưởng 2.3%, một con số tích cực, với động lực chủ yếu đến từ tiêu dùng cá nhân – yếu tố được xem là xương sống của nền kinh tế. Đáng chú ý, chi tiêu cho hàng hóa lâu bền, vốn khá biến động sau đại dịch, đã tăng mạnh trong quý IV, với mức tăng 12% (theo năm hóa) so với quý III và 3.3% trong cả năm.

Tuy nhiên, khi đi sâu vào từng phân khúc, một nghịch lý đáng lưu tâm xuất hiện: dù doanh số xe hơi tăng trưởng tốt (tăng gần 3% trong năm 2024), nhiều mặt hàng xa xỉ khác lại suy giảm đáng kể. Dữ liệu từ các doanh nghiệp lớn cho thấy:

• Harley-Davidson: Doanh số mô tô tại Bắc Mỹ giảm 10%.
• MasterCraft: Doanh số du thuyền giảm 31%.
• MarineMax: Doanh số bán lẻ thuyền giảm 11%.
• Williams-Sonoma: Doanh số đồ gia dụng cao cấp giảm 3%.
• Pool Corporation: Doanh số bể bơi giảm 3%.
• Tempur Sealy: Doanh số nệm giảm 1%.
• Whirlpool: Doanh số máy giặt giảm 2%.

Hiện tượng này đặt ra câu hỏi: điều gì đang thực sự xảy ra với xu hướng tiêu dùng tại Mỹ?

Một số giả thuyết đã được đưa ra để giải thích sự suy giảm trong chi tiêu đối với hàng xa xỉ. Thứ nhất, hiệu ứng bão hòa sau đại dịch có thể đang diễn ra, khi trong những năm trước, người tiêu dùng đã chi tiêu mạnh tay cho các mặt hàng đắt đỏ, đặc biệt là những sản phẩm phục vụ giải trí tại nhà. Giờ đây, khi nhu cầu đã đạt đỉnh, chi tiêu bắt đầu chững lại. Thứ hai, sự chuyển dịch sang mua sắm trực tuyến (Amazon effect) đang thay đổi hành vi tiêu dùng một cách đáng kể. Các nền tảng thương mại điện tử ngày càng chiếm ưu thế, khiến nhiều thương hiệu truyền thống gặp khó khăn trong việc duy trì doanh số. Thứ ba, thị trường bất động sản trì trệ cũng có thể là nguyên nhân quan trọng. Khi hoạt động mua bán nhà giảm tốc, nhu cầu đối với các mặt hàng liên quan đến nhà cửa như nội thất, thiết bị gia dụng hay bể bơi cũng suy yếu theo. Những yếu tố này kết hợp lại có thể giải thích cho sự sụt giảm trong chi tiêu hàng xa xỉ, đồng thời đặt ra những lo ngại về triển vọng tiêu dùng trong thời gian tới.