Thị trường mới nổi bấp bênh trước động thái thuế quan mạnh tay của ông Trump

Các mức thuế dự kiến có hiệu lực vào ngày 2/4, cùng với triển vọng kinh tế Mỹ xấu đi và dấu hiệu phục hồi ở Trung Quốc và châu Âu, đang thúc đẩy các nhà đầu tư tìm kiếm cơ hội mới, đồng thời cảnh giác trước nguy cơ thua lỗ bất ngờ.

Tâm lý lo ngại gia tăng

Dữ liệu cho thấy các nhà giao dịch ngày càng lo lắng khi nhu cầu về các công cụ phòng ngừa rủi ro đối với tỷ giá hối đoái EM giảm so với đồng USD đang tăng lên. Theo chỉ số của JPMorgan, chênh lệch giữa quyền chọn mua (call) và quyền chọn bán (put) kỳ hạn ba tháng của đồng USD so với các đồng tiền EM đã đạt mức cao nhất kể từ tháng 10/2023. Đồng thời, chỉ số đo lường rủi ro tín dụng của các thị trường mới nổi đang ở gần mức cao nhất trong bốn tháng.

Tâm lý bất an này được thể hiện rõ rệt tại Jakarta, Bogotá và Istanbul trong tuần qua, khi cổ phiếu, tiền tệ và trái phiếu đồng loạt lao dốc do các nhà đầu tư nước ngoài ồ ạt rút vốn.

“Các biến động này có thể liên quan đến các vấn đề nội tại, nhưng mức độ của chúng cho thấy các nhà đầu tư đang thận trọng hơn với các thị trường mới nổi,” Prashant Newnaha, chuyên gia chiến lược lãi suất cao cấp tại TD Securities, nhận định. “Chúng tôi cho rằng các nhà đầu tư sẽ cắt giảm các rủi ro tiềm ẩn trước khi các mức thuế đáp trả có hiệu lực.”

Biến động rủi ro trong ba tháng của đồng USD so với tiền tệ các thị trường mới nổi

Lo ngại tác động kép từ thuế quan 

Sự lo ngại gia tăng bắt nguồn từ những câu hỏi xoay quanh việc liệu các mức thuế của Donald Trump có làm gia tăng lạm phát và giữ đồng USD ở mức cao hay đẩy nền kinh tế Mỹ vào suy thoái và kéo theo các nền kinh tế khác. Theo dữ liệu do Bloomberg tổng hợp, phần lợi suất bổ sung mà nhà đầu tư yêu cầu để nắm giữ trái phiếu EM so với trái phiếu Kho bạc Mỹ đã đạt mức cao nhất trong bốn tháng vào tháng 3.

Một yếu tố khác khiến tâm lý thị trường căng thẳng là sự thiếu rõ ràng về phạm vi và đối tượng bị áp thuế. Trump gọi tuyên bố sắp tới của mình là “đòn quyết định”, hứa hẹn áp thuế đối ứng dựa trên mức thuế mà các nước khác áp lên hàng hóa Mỹ, cùng với thuế đối với ô tô, chất bán dẫn và dược phẩm. Tuy nhiên, chính quyền của ông vẫn chưa công bố cụ thể đối tượng áp thuế và mức thuế suất.

“Chính sự bất định này, dù chỉ một phần nhỏ trong số đó được thực thi, cũng đang làm giảm tâm lý lạc quan của nhà đầu tư,” Manik Narain, trưởng bộ phận chiến lược EM tại UBS ở London, nhận xét. “Hiện tại, niềm tin vào các thị trường mới nổi đang suy giảm đáng kể”.

Áp lực với các nền kinh tế đang phát triển 

Với việc Trung Quốc và châu Âu đang cung cấp các cơ hội đầu tư thay thế cho Mỹ, áp lực thoát khỏi các tài sản EM có lợi suất cao – chẳng hạn như đồng lira của Thổ Nhĩ Kỳ – đang tăng lên.

Tại Indonesia, một quốc gia xuất khẩu hàng hóa lớn sang Trung Quốc, lo ngại về tình hình tài khóa và khả năng tại vị của Bộ trưởng Tài chính Sri Mulyani Indrawati đã gây ra đợt bán tháo cổ phiếu trong tuần qua. Vào thứ Năm, các cuộc biểu tình phản đối dự luật mở rộng vai trò của quân đội càng làm tăng thêm căng thẳng.

Tại Thổ Nhĩ Kỳ, nỗi sợ hãi về sự suy giảm của đảng dân chủ cũng góp phần vào sự sụt giảm gần đây của thị trường. Việc chính quyền bắt giữ đối thủ chính trị lâu năm của Tổng thống Recep Tayyip Erdogan với cáo buộc tham nhũng vào thứ Tư đã gây ra đợt bán tháo mạnh cổ phiếu và đồng lira.

Quỹ trái phiếu USD thị trường mới nổi của JP Morgan ghi nhận dòng tiền rút ra liên tục

“Rủi ro gia tăng đã dẫn đến những biến động mạnh hơn,” Guillaume Tresca, chuyên gia chiến lược EM tại Generali Investments, cho biết. “Sự bất ổn liên quan đến thuế quan và biến động thị trường cao hơn đã khiến các nhà đầu tư rút vốn khỏi đồng lira nhanh hơn.”

Ở Colombia, sự từ chức của Bộ trưởng Tài chính Diego Guevara sau ba tháng tại nhiệm đã làm dấy lên lo ngại về việc mất đi một tiếng nói ủng hộ chính sách tài khóa thận trọng, khiến trái phiếu và đồng peso giảm mạnh.

Tại Nam Phi, các nhà đầu tư đang nhanh chóng cắt giảm khoản đầu tư vào nợ trong nước khi Trump nhắm vào quốc gia này, trước tiên là ngừng viện trợ và sau đó trục xuất đại sứ của Nam Phi tại Washington, với cáo buộc vô căn cứ rằng chính phủ nước này tiếp tay cho việc tịch thu đất của nông dân da trắng.

“Các cuộc thảo luận về thuế quan của Trump không chỉ ảnh hưởng đến thương mại mà còn tác động lớn đến dòng vốn toàn cầu,” Kristof Kruger, nhà giao dịch chứng khoán có thu nhập cố định tại Prescient Securities, cho biết. “Với biến động thị trường gia tăng, đồng rand và trái phiếu nội địa rất dễ bị rút vốn đột ngột.”

Không có nơi "ẩn nấp" an toàn 

Các mối đe dọa thuế quan từ Nhà Trắng cũng gây ra sự xáo trộn thị trường ngay cả ở những nơi dường như không bị ảnh hưởng. Đồng zloty của Ba Lan – đồng tiền được giao dịch nhiều nhất ở Đông Âu – đã giảm mạnh nhất trong ba tháng so với đồng euro vào ngày 3/2 sau khi Trump áp đặt (và sau đó tạm dừng) thuế quan lên Mexico và Canada.

Chênh lệch lợi suất trái phiếu USD tại các thị trường mới nổi đạt mức cao nhất kể từ cuộc bầu cử Mỹ

Tương tự, đồng forint của Hungary cũng biến động mạnh do các bình luận của Trump về chính sách thương mại và nỗ lực ngoại giao của ông nhằm đạt được lệnh ngừng bắn ở Ukraine.

Mặc dù Đông Nam Á – cùng với Ấn Độ và các thị trường khu vực lân cận – từng được coi là nơi trú ẩn an toàn cho các nhà giao dịch đang đối phó với chính sách thương mại của Mỹ, nhưng các đợt bán tháo tuần qua cho thấy hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ và khó có nơi nào thực sự an toàn.

“Chúng ta sẽ còn nghe thêm những thông tin nhiễu về thuế quan sau ngày 2/4,” Johanna Chua, trưởng bộ phận kinh tế EM tại Citigroup Global Markets, cảnh báo. “Mức độ bất ổn vẫn rất cao.”