Các thị trường tài chính luôn phản ánh sự bất định và rủi ro, nhưng trong những tuần gần đây, nhiệm vụ đó trở nên khó khăn hơn nhiều sau khi Mỹ bất ngờ thay đổi lập trường lâu dài về thương mại. Một đợt biến động mới có thể sẽ xảy ra trong những ngày tới khi nhà đầu tư đối mặt với hàng loạt ẩn số quan trọng.

Dự báo mới nhất về nền kinh tế toàn cầu — một dấu hiệu ban đầu về tác động của cuộc chiến thương mại — sẽ được Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF). Giám đốc điều hành IMF, Kristalina Georgieva, đã hé lộ trước:

“Dự báo tăng trưởng mới của chúng tôi sẽ ghi nhận mức điều chỉnh giảm đáng kể, nhưng không rơi vào suy thoái,” bà cho biết hôm thứ năm. “Một số quốc gia sẽ chứng kiến dự báo lạm phát bị điều chỉnh tăng. Chúng tôi cũng sẽ cảnh báo rằng sự bất định kéo dài có thể làm gia tăng rủi ro căng thẳng tài chính.”

Theo Bloomberg Economics, IMF thường có xu hướng lạc quan quá mức trong các giai đoạn khủng hoảng nghiêm trọng. “Trong bốn cuộc khủng hoảng lớn mà chúng tôi phân tích, ước tính ban đầu của IMF về tác động tới tăng trưởng toàn cầu thường thấp hơn thực tế khoảng 0.5 điểm phần trăm. Dù IMF có hạ dự báo tăng trưởng lần này đến mức nào, lịch sử cho thấy thực tế sẽ còn tồi tệ hơn.”

Một yếu tố rủi ro khác đang phủ bóng lên môi trường vốn đã đầy biến động là khả năng Tổng thống Trump sa thải Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Jerome Powell.

“Thị trường vốn đã căng thẳng bởi căng thẳng địa chính trị leo thang và giờ lại lo ngại về khả năng Trump can thiệp vào Fed — điều có thể làm suy yếu tính độc lập của chính sách tiền tệ và khiến triển vọng lãi suất trở nên phức tạp đúng lúc nhà đầu tư đang cần sự ổn định,” theo Charu Chanana, chiến lược gia trưởng tại Saxo (Singapore).

Bên cạnh đó, những hệ quả gián tiếp từ thay đổi chính sách thương mại của Mỹ cũng đang khiến thị trường lo ngại. Trung Quốc vừa tuyên bố sẽ đáp trả bất kỳ quốc gia nào ký kết thỏa thuận với Mỹ làm phương hại đến lợi ích của Bắc Kinh.

“Nhượng bộ không thể mang lại hòa bình và thỏa hiệp không thể đem lại sự tôn trọng,” đại diện Bộ Thương mại Trung Quốc tuyên bố. “Trung Quốc kiên quyết phản đối mọi thỏa thuận được thực hiện với cái giá là lợi ích của Trung Quốc. Nếu điều đó xảy ra, Trung Quốc sẽ không bao giờ chấp nhận và sẽ có biện pháp đối phó mạnh mẽ.”

Một số liệu quan trọng có thể gây biến động thị trường tuần này là báo cáo sơ bộ PMI tháng 4 của Mỹ. Dự báo cho thấy hoạt động sản xuất tiếp tục suy yếu sau khi co lại nhẹ trong tháng 3, trong khi khu vực dịch vụ dù vẫn tăng trưởng nhưng với tốc độ chậm lại rõ rệt.

Một câu hỏi lớn mà thị trường đặt ra là liệu tỷ lệ ủng hộ sụt giảm của Trump có khiến ông phải điều chỉnh chính sách. Theo khảo sát mới của CNBC, người dân ngày càng bất mãn với cách ông xử lý các vấn đề thuế quan, lạm phát và chi tiêu công.

Khảo sát trên 1,000 người cho thấy 44% ủng hộ tổng thể cách Trump điều hành nhiệm kỳ, trong khi 51% không đồng tình. Riêng về kinh tế, ông ghi nhận 43% ủng hộ và 55% phản đối — lần đầu tiên ông nhận đánh giá âm về kinh tế kể từ khi còn đương chức.

Một hướng phân tích khác cho rằng thị trường trái phiếu Mỹ có thể gây áp lực buộc Trump phải thay đổi chính sách thuế. Thị trường trái phiếu chính phủ Mỹ — một chỉ số nhạy cảm với tâm lý toàn cầu — đóng vai trò then chốt trong việc tài trợ cho thâm hụt ngân sách Mỹ, trong đó nhà đầu tư nước ngoài hiện nắm giữ khoảng 30% lượng trái phiếu đang lưu hành.

Nguy cơ là nếu dòng vốn ngoại rút khỏi trái phiếu Mỹ, lợi suất sẽ tăng mạnh, khiến chi phí trả lãi vốn đã cao càng trở nên gánh nặng, làm xấu thêm tình trạng tài khóa.

Hiện thị trường đang dõi theo diễn biến lợi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm — vốn được xem là chỉ báo then chốt. Tuần trước, lợi suất này kết thúc ở mức trung bình 4.33%. Các nhà đầu tư đang chờ xem liệu xu hướng rõ ràng sẽ xuất hiện trong những ngày tới.

“Chưa bao giờ bất định lại cao như hiện tại, nhưng thị trường trái phiếu và đồng USD sẽ là bảng điểm cuối cùng cho chính sách thuế của Mỹ,” theo David Folkerts-Landau, kinh tế trưởng tại Deutsche Bank. “Nếu cả hai tiếp tục suy yếu, áp lực sẽ buộc chính quyền Mỹ phải đảo chiều đáng kể. Nhưng nếu tình hình ổn định, chính sách quyết liệt hiện tại có thể sẽ được duy trì.”