Tổng kết thị trường Mỹ: Động lực tăng giá chuyển thành áp lực giảm giá

Kết thúc phiên New York, Nasdaq 100 giảm gần 2% khi lo ngại về định giá trong lĩnh vực AI bắt đầu bộc lộ rõ. Cổ phiếu Palantir giảm mạnh sau báo cáo lợi nhuận, kéo theo nhiều cổ phiếu cùng nhóm giảm. S&P 500 cũng đi theo xu hướng tương tự. Không có một tin tức tiêu cực cụ thể nào; thay vào đó là nhiều yếu tố tiêu cực cộng dồn khiến thị trường yếu đi. Các cổ phiếu tăng mạnh trước đó mất lực, thị trường crypto giảm sâu và bình luận mang tính hawkish từ Fed càng khiến tâm lý thận trọng tăng lên.

Phiên giao dịch bắt đầu như một nhịp điều chỉnh bình thường, nhưng kết thúc như một tín hiệu rõ ràng rằng nhà đầu tư không còn sẵn sàng mua vào ở mức giá cao. Palantir — một biểu tượng của làn sóng AI — báo cáo kết quả vượt kỳ vọng, nâng dự báo nhưng vẫn bị bán tháo. Dù cổ phiếu đã tăng hơn 170% trong năm, thị trường không chấp nhận định giá quá cao nữa. Tình trạng này cũng diễn ra với nhóm MAG7 và cổ phiếu bán dẫn, giảm 1%–3%, trong khi nhóm cổ phiếu phòng thủ tăng nhẹ. Đây là thời điểm mà dòng tiền đầu cơ không còn hỗ trợ, và giá cổ phiếu phản ánh sức nặng của chính nó.

Tâm lý chung chuyển sang giảm rủi ro. Trái phiếu và USD được mua vào, hàng hóa và crypto bị bán tháo. Bitcoin rơi dưới 104,000 USD, xóa toàn bộ mức tăng của tháng trước. Không có dấu hiệu hoảng loạn, chỉ là các nhà giao dịch rút lui khỏi các tài sản rủi ro cao để quay về tài sản ít biến động như tiền mặt. Đây là sự điều chỉnh của kỳ vọng định giá, không phải do lợi nhuận doanh nghiệp xấu đi.

Nhiều CEO lớn lên tiếng cảnh báo rằng định giá đã tăng quá nhanh so với thực tế, đúng lúc nhà đầu tư bắt đầu đánh giá lại các cổ phiếu như Palantir. Họ không nói theo kiểu bi quan, nhưng thể hiện rõ rằng mức định giá hiện tại quá cao và việc giảm 10–15% là điều hoàn toàn bình thường, thậm chí có lợi cho thị trường. Ý họ: thị trường đang định giá quá lý tưởng trong khi vẫn tồn tại rủi ro chính sách và căng thẳng địa chính trị. Những bình luận này không phải nguyên nhân gây bán tháo, nhưng tăng thêm sự tỉnh táo trong một thị trường vốn đã căng về định giá.

Đây là một trong những mùa báo cáo lợi nhuận kỳ lạ nhất trong nhiều năm. AI thống trị câu chuyện thị trường, nhưng câu hỏi mới xuất hiện: liệu dòng tiền tiếp theo sẽ chuyển sang trái phiếu?

Khoảng hai phần ba S&P 500 đã báo cáo lợi nhuận, và kết quả rất mạnh: 64% công ty vượt dự báo EPS hơn một độ lệch chuẩn — mức chỉ từng xuất hiện trong giai đoạn kích thích tiền tệ thời COVID. Nhưng thị trường phản ứng yếu. Cổ phiếu công bố kết quả vượt kỳ vọng chỉ tăng hơn thị trường khoảng 0.32% — chỉ bằng 1/3 mức phản ứng thông thường. Tức là: kết quả rất tốt, nhưng thị trường không còn phản ứng tích cực.

Điều này cho thấy: thị trường đã định giá mức “hoàn hảo” vào trước đó, nên tin tốt không còn tạo hiệu ứng. Khi mọi thứ đã được kỳ vọng ở mức cao nhất, ngay cả tin tốt hơn cũng trở nên không có tác dụng.

S&P 500 đang giao dịch ở mức gần 23 lần lợi nhuận kỳ vọng, cao hơn mức trung bình 5 năm. Nasdaq 100 ở mức khoảng 28 lần, cao hơn nhiều so với giai đoạn năm 2022 khi giao dịch dưới 20 lần. Đây không chỉ là vấn đề về chỉ số P/E, mà là tâm lý nhà đầu tư ưu tiên câu chuyện hơn là số liệu thực tế.

Cuối phiên, thanh khoản giảm, đà bán tự khuếch đại. Không có tin xấu bất ngờ — nhưng có quá nhiều rủi ro tích tụ trong khi giá đã tăng quá nhanh. Các cổ phiếu công nghệ đang bị thị trường định giá lại gần với mức hợp lý hơn. Crypto giảm, cổ phiếu liên quan đến AI cũng giảm theo. Đợt tăng giá dựa trên niềm tin không giới hạn và thiếu kiểm chứng đã gặp phải hiện thực.

Đến đây, một câu hỏi tự nhiên xuất hiện: liệu chúng ta đang ở trong một bong bóng?

Thị trường thể hiện nhiều dấu hiệu của giai đoạn cuối chu kỳ tăng. Nhà đầu tư tin rằng “lần này khác biệt” nhờ AI. Gần 25 năm đã trôi qua từ bong bóng dot-com, đủ lâu để thế hệ mới tin rằng quy tắc cũ không còn đúng. Tăng trưởng lợi nhuận tập trung vào một nhóm nhỏ công ty. Tiền của nhà đầu tư cá nhân tham gia mạnh. Điều kiện tài chính vẫn nới lỏng dù Fed nói về thắt chặt.

Một số nơi đã thể hiện định giá quá cao. Nhóm công nghệ giao dịch ở mức 35 lần lợi nhuận quá khứ — cao, dù chưa cực đoan như bong bóng dot-com (45–70 lần). Biên độ rủi ro cổ phiếu chưa giảm về mức 1%, nhưng các mô hình định giá đang dựa vào kỳ vọng phi thực tế về tăng trưởng và biên lợi nhuận.

Một số tín hiệu cảnh báo vẫn chưa bật đỏ hoàn toàn: đầu tư ICT chưa quá mức, doanh nghiệp lớn vẫn có khả năng đầu tư không cần vay nợ, độ rộng thị trường thu hẹp nhưng chưa đổ vỡ, Nasdaq chưa giảm liên tiếp 10%, tín dụng chưa quá căng.

Nhưng tổng thể, đây là đặc trưng của giai đoạn cuối chu kỳ: kỳ vọng cao đối đầu với thực tế định giá. Câu chuyện tăng trưởng vẫn hấp dẫn, nhưng các phép tính rủi ro bắt đầu cho thấy khoảng trống.

Lịch sử từng chứng minh: trong thời bong bóng TMT, công nghệ đúng nhưng giá cổ phiếu sai. Nguy cơ hiện tại cũng tương tự với AI: công nghệ có thể thay đổi tương lai, nhưng không phải mọi cổ phiếu đều xứng với mức định giá đó. Thị trường có thể tiếp tục tăng, nhưng cái giá phải trả sẽ hiện ra.

Có thể đây là nhịp điều chỉnh khỏe mạnh đầu tiên sau nhiều tháng tăng liên tục. Nếu đây là bong bóng, thì nó chưa vỡ — mà chỉ vừa bắt đầu xì hơi.