Chế độ thuế quan mới của Donald Trump có thể làm trầm trọng thêm chiến tranh thương mại toàn cầu

Động thái leo thang này diễn ra bất chấp những nỗ lực vận động ráo riết từ các chính phủ nước ngoài nhằm tránh bị áp thuế, sau thời gian ân hạn kéo dài 7 ngày mà Trump tuyên bố khi công bố phiên bản mới nhất của chế độ thuế này vào tuần trước.

Tổng thống Thụy Sĩ, bà Karin Keller-Sutter, đã rời Washington vào thứ Tư sau khi không thành công trong nỗ lực cuối cùng nhằm tránh một số mức thuế khắc nghiệt nhất của Trump. Đài Loan, một nhà xuất khẩu chip quan trọng, cũng không thể đàm phán để giảm mức thuế.

Các điều khoản mới của Trump là kết quả của nhiều tháng đe dọa và thay đổi, bao gồm việc áp dụng các mức thuế gọi là “thuế đối ứng” lên hầu như tất cả các quốc gia nước ngoài, trong bối cảnh ông tìm cách tái định hình hệ thống thương mại quốc tế được phát triển qua nhiều thập kỷ.

“Đây là một vấn đề lớn, bởi vì đây là các mức thuế chính thức mới,” luật sư thương mại Ted Murphy từ công ty Sidley Austin tại Washington nhận định. “Nó quan trọng vì các mức thuế này đã làm đảo lộn trật tự cũ. Đây là bình minh của một trật tự thương mại mới.”

Một số chuyên gia thương mại khác cũng lưu ý về loạt mức thuế mới mà các đối tác thương mại của Mỹ phải đối mặt.

“Chúng ta đang bước vào một thế giới mới. Ngay cả với những người đam mê thương mại, sự phức tạp lần này thật sự điên rồ,” Chad Bown, chuyên gia cao cấp tại Viện Peterson về Kinh tế Quốc tế, nói.

Các mức thuế đối ứng sẽ được áp dụng ngay cả với các nền kinh tế có hiệp định thương mại mới với Mỹ, bao gồm cả Liên minh châu Âu và Nhật Bản. Trung Quốc – nước xuất khẩu lớn nhất thế giới – là một trường hợp riêng biệt: thỏa thuận đình chiến thương mại giữa nước này và Washington sẽ kết thúc vào ngày 12 tháng 8.

Trong khi Mexico đã đồng ý tạm dừng mọi mức thuế mới trong vòng 90 ngày, thì các mức thuế cao mới đã có hiệu lực với Canada – đối tác còn lại của Mỹ trong khối thương mại Bắc Mỹ – khiến Ottawa phản đối dữ dội.

Trump cũng cho biết ông sẽ sớm công bố các mức thuế khác đối với dược phẩm, chip và hàng điện tử tiêu dùng – những mặt hàng hiện được miễn trừ khỏi chế độ thuế đối ứng.

Hôm thứ Tư, ông cho biết sẽ áp mức thuế 100% đối với chip nhập khẩu, dù chưa nói rõ thời điểm áp dụng, đồng thời để ngỏ khả năng miễn trừ cho các công ty đầu tư vào Mỹ.

Chế độ thuế đối ứng này có hiệu lực chỉ vài giờ sau khi Mỹ nâng mức thuế sắp tới với Ấn Độ để trừng phạt nước này vì mua dầu từ Nga – cho thấy Trump sẵn sàng sử dụng chiến tranh thương mại như một công cụ để theo đuổi các mục tiêu địa chính trị.

Chế độ thuế ngày 7 tháng 8 đánh dấu lần thứ hai Trump chỉ đạo hải quan Mỹ áp dụng các mức thuế đối ứng toàn diện. Hồi đầu tháng 4, ông từng triển khai một đợt áp thuế tương tự nhưng sau đó tạm thời đình chỉ.

Dù các mức thuế đối ứng mới lần này chủ yếu thấp hơn so với mức ông công bố vào “ngày giải phóng” 2 tháng 4, nhưng chúng vẫn đẩy thuế suất hiệu dụng của Mỹ lên mức cao nhất trong nhiều thập kỷ.

Nỗ lực phút chót của Thụy Sĩ nhằm thoát khỏi các mức thuế của Trump đã thất bại, để lại quốc gia vùng núi này – vốn là nhà xuất khẩu dược phẩm, kim loại quý và đồng hồ – với mức thuế 39%, thuộc hàng cao nhất trong các nước phát triển.

Trong chuyến đi Washington tuần này, bà Keller-Sutter đã gặp Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio, nhưng không gặp Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer hay Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick – hai người đứng đầu các cuộc đàm phán thương mại của Mỹ.

Thụy Sĩ ban đầu kỳ vọng sẽ chỉ chịu mức thuế tối thiểu 10%, tương đương với mức thấp nhất mà Mỹ đưa ra cho một số quốc gia khác. Tuy nhiên, một quan chức Mỹ cho biết các nhà đàm phán của Trump không hề đồng ý với điều đó.

Trong một bài đăng trên X, bà Keller-Sutter cho biết bà đã thảo luận với ông Rubio về “hợp tác song phương giữa Thụy Sĩ và Mỹ, tình hình thuế quan và các vấn đề quốc tế”.

Ngoại trưởng Mỹ vốn không thường xuyên tham gia các cuộc đàm phán thương mại của Washington với các đối tác nước ngoài.

Các đối tác thương mại của Mỹ hiện đang chuẩn bị ứng phó với việc chế độ thuế mới được thực thi, trong khi vẫn không chắc liệu Tổng thống có sẵn sàng đàm phán các thỏa thuận nhằm nới lỏng mức thuế hay không.

Trump luôn ca ngợi các mức thuế của mình vì đã “mang về hàng nghìn tỷ USD” cho nước Mỹ và tự hào rằng các thỏa thuận thương mại của ông đang giúp Mỹ “trở nên giàu có trở lại”.

Theo Pantheon Macroeconomics – một tổ chức nghiên cứu độc lập – vào thứ Ba, Mỹ đã thu được khoảng 30 tỷ USD từ thuế quan và thuế tiêu thụ đặc biệt trong tháng 7, tăng mạnh so với mức trung bình khoảng 8 tỷ USD mỗi tháng trong năm 2024.

Một số hàng hóa vẫn sẽ được phép vào Mỹ mà không phải chịu mức thuế cao hơn.

Theo thông báo từ Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ được công bố đầu tuần này, các mặt hàng thông quan kể từ 0 giờ 01 phút sáng thứ Năm sẽ phải chịu mức thuế mới cao hơn.

Tuy nhiên, thông báo cũng nêu rõ các hàng hóa đã trên đường đến Mỹ trước thời điểm đó và đến nơi trước ngày 5 tháng 10 sẽ không phải chịu các mức thuế mới.

Luật sư Lynn Fischer Fox từ công ty Arnold & Porter, cựu quan chức thương mại Mỹ, cho biết quy định này có nghĩa là các mặt hàng đến bằng máy bay, xe tải hoặc tàu hỏa vào hoặc sau ngày 7 tháng 8 sẽ chịu thuế cao hơn.

Điều này có thể bao gồm cả hàng hóa vận chuyển bằng đường hàng không rời Thụy Sĩ trong ngày 7 tháng 8 và đến Mỹ trong cùng ngày.

Một số luật sư cho biết hàng hóa được vận chuyển từ xa hơn – như từ châu Á – có thể vẫn được hưởng mức thuế thấp hơn cho đến ngày 5 tháng 10, miễn là chúng đã bắt đầu chặng cuối của hành trình trước ngày 7 tháng 8.