Thỏa thuận thương mại Mỹ-Trung có 'thực sự tuyệt vời' như Trump đã nói?

Về việc không làm gia tăng những gián đoạn trong thương mại toàn cầu do các chính sách thuế quan hỗn loạn của Trump gây ra, đánh giá của Trump có lẽ là đúng. Nhưng về mặt nội dung, nó chỉ đạt khoảng mức 5 đối với Mỹ. Thay vì đạt được một khuôn khổ để giải quyết những khác biệt cơ bản giữa hai quốc gia, những chi tiết ít ỏi mà chúng ta có về thỏa thuận đình chiến một năm được ký vào thứ Năm cho thấy một sự ổn định tạm thời trong quan hệ, nơi Trung Quốc duy trì đòn bẩy đáng kể đối với Mỹ trong một lĩnh vực quan trọng.

Như nhiều chuyên gia dự đoán, Trump đã rút lại lời đe dọa áp thuế 100% lên hàng hóa Trung Quốc trong khi Bắc Kinh đồng ý hoãn kiểm soát xuất khẩu đối với các khoáng sản quan trọng là đất hiếm trong một năm và khôi phục việc mua đậu nành của Mỹ.

Việc mua đậu nành chỉ là một phần phụ. Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent cho biết Trung Quốc đã đồng ý mua tối thiểu 25 triệu tấn mỗi năm trong ba năm tới. Trung Quốc gần như đã ngừng mua đậu nành Mỹ, thay vào đó chuyển sang các nơi như Brazil và gây thiệt hại cho nông dân Mỹ, những người phụ thuộc vào 12 tỷ USD mà quốc gia châu Á này đã bơm vào ngành kinh doanh của họ chỉ trong năm ngoái.

Tiếc thay, đây không phải là một nhượng bộ lớn từ Trung Quốc hay chiến thắng cho chính quyền Trump, vì nó cơ bản chỉ khôi phục lại những gì quốc gia này đã mua từ nông dân Mỹ. Về lâu dài, việc mua 25 triệu tấn mỗi năm sẽ là “cơ bản trở lại bình thường,” Brian Grete, một nhà phân tích cấp cao về ngũ cốc và chăn nuôi tại Commstock, nói với Bloomberg News.

Trọng tâm chính là đất hiếm, một trong những nguyên liệu thô quan trọng nhất trên hành tinh, được tích hợp sâu trong các công nghệ làm nền tảng cho cuộc sống hiện đại. Những khoáng sản này được sử dụng trong mọi thứ từ chất bán dẫn và iPhone đến máy MRI và điều trị ung thư. Trung Quốc gần như độc quyền về đất hiếm, thứ mà quốc gia này đã sử dụng như một con bài mặc cả trong thương mại toàn cầu và để đáp trả các mức thuế của Trump. Những khoáng sản này quan trọng đến mức Trump hồi đầu năm nay đã đưa ra ý tưởng chiếm Greenland để tiếp cận nguồn cung đất hiếm tiềm năng của nước này.

“Trung Quốc hẳn phải cảm thấy hài lòng hơn Mỹ về vị thế của mình so với đầu năm 2025,” một phần vì Bắc Kinh đã đứng vững trước các mức thuế “Ngày Giải Phóng” của Trump và xác định một “công cụ đòn bẩy mạnh mẽ thông qua kiểm soát xuất khẩu đất hiếm,” David Meale, Trưởng nhóm thực hành về Trung Quốc của Eurasia Group, cho biết trong một ghi chú từ công ty.

Cuộc đua tìm kiếm và khai thác đất hiếm là một cuộc đua toàn cầu, và sự thống trị của Trung Quốc đối với các khoáng sản quan trọng này sẽ không kéo dài mãi mãi. Các quốc gia G7 dự kiến sẽ công bố một liên minh sản xuất khoáng sản quan trọng, bao gồm các thỏa thuận cung ứng nhằm đối phó với sự thống trị của Trung Quốc trong lĩnh vực này, theo Bloomberg News. Thông báo này nhằm giải quyết điều mà G7 coi là sự thao túng thị trường của Trung Quốc — đôi khi làm ngập thị trường với nguồn cung dư thừa để khiến các dự án của các nước phương Tây trở nên không kinh tế, và đôi khi áp đặt kiểm soát xuất khẩu.