Kinh tế Việt Nam vẫn đang kiên cường trước làn sóng thuế quan của Mỹ

Việt Nam đang nổi lên như một thước đo nhạy cảm cho sức khỏe của kinh tế toàn cầu trong bối cảnh thuế quan và căng thẳng thương mại chưa tạo ra cú sốc suy thoái như nhiều người lo ngại. Với mô hình phát triển dựa sâu vào xuất khẩu, chuỗi cung ứng quốc tế và đầu tư nước ngoài, nền kinh tế Việt Nam lẽ ra phải chịu tổn thương lớn khi Mỹ áp thuế, đặc biệt trong bối cảnh nước này có thặng dư thương mại rất lớn với Washington. Tuy nhiên, thực tế cho thấy Việt Nam không những trụ vững mà còn duy trì đà tăng trưởng ấn tượng, phản ánh sức chống chịu đáng kể của thương mại toàn cầu. Chính sự gắn kết chặt chẽ với dòng chảy kinh tế thế giới khiến Việt Nam trở thành nơi mà bất kỳ dấu hiệu suy yếu nào của kinh tế toàn cầu cũng sẽ sớm bộc lộ.

Mối quan hệ thương mại ngày càng lệch giữa Việt Nam và Mỹ khó có thể duy trì mà không phát sinh chi phí. Thặng dư thương mại lớn khiến Việt Nam rơi vào tầm ngắm của Washington, đặc biệt trước những cáo buộc cho rằng một phần hàng hóa Trung Quốc chỉ quá cảnh qua Việt Nam để né thuế trước khi vào thị trường Mỹ. Việc dòng vốn đầu tư từ Trung Quốc tăng mạnh càng làm dấy lên các nghi ngờ về hiện tượng chuyển tải. Tuy vậy, Việt Nam không chỉ đóng vai trò là trạm trung chuyển, mà còn thực sự hấp dẫn các nhà sản xuất phương Tây nhờ chi phí thấp và vị trí địa lý gần Trung Quốc nhưng nằm ngoài các rủi ro thuế quan và địa chính trị.

Dù không hoàn toàn phụ thuộc vào một bối cảnh kinh tế toàn cầu quá thuận lợi, Việt Nam vẫn hưởng lợi rõ rệt từ việc tăng trưởng thế giới duy trì ở mức khá. Các dự báo của OECD và IMF cho thấy kinh tế toàn cầu chưa rơi vào suy thoái, trong khi Mỹ vẫn tăng trưởng ổn định quanh mức 2%. Môi trường quốc tế tương đối vững vàng này giúp nhu cầu thương mại và dòng chảy chuỗi cung ứng không bị gián đoạn, tạo điều kiện để Việt Nam tiếp tục duy trì đà tăng trưởng vượt trội so với nhiều nền kinh tế trong khu vực, bất chấp áp lực từ thuế quan và căng thẳng thương mại.

Dù thuế quan chưa đẩy kinh tế toàn cầu vào suy thoái như nhiều lo ngại ban đầu, các tác động tiêu cực đang dần tích tụ. Lãnh đạo OECD cảnh báo rằng thuế quan sẽ từng bước làm tăng chi phí, kìm hãm chi tiêu và đầu tư, ngay cả khi thương mại toàn cầu vẫn đạt kỷ lục khoảng 35 nghìn tỷ USD trong năm nay. Đà tăng mạnh này chủ yếu đến từ nửa đầu năm, khi doanh nghiệp đẩy mạnh tích trữ hàng hóa để phòng ngừa rủi ro thuế quan trong tương lai, qua đó tạo ra một cú hích mang tính tạm thời. Việt Nam, với vai trò là trung tâm sản xuất và xuất khẩu, đã hưởng lợi rõ rệt từ làn sóng nhập hàng sớm này, song triển vọng tăng trưởng vẫn phụ thuộc lớn vào việc thương mại toàn cầu có chững lại khi hiệu ứng tích trữ phai dần hay không.

Hà Nội đã lựa chọn cách tiếp cận thận trọng và chủ động khi sớm đàm phán với Washington nhằm giảm thiểu rủi ro từ thuế quan. Nhờ đó, mức thuế dự kiến 46% đã được hạ xuống còn 20%, tương đương mặt bằng chung của Đông Nam Á, giúp Việt Nam tránh bị bất lợi trong cạnh tranh và giữ chân các chuỗi cung ứng. Đổi lại, Việt Nam cam kết siết chặt kiểm soát hiện tượng chuyển tải, tức việc hàng hóa chủ yếu sản xuất tại Trung Quốc đi vòng qua nước thứ ba trước khi vào Mỹ. Thách thức đặt ra là làm sao xác định xuất xứ thực chất trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu ngày càng phân mảnh, khi rất ít sản phẩm được tạo ra hoàn toàn tại một quốc gia duy nhất.