Dự luật thuế của đảng Cộng hòa phớt lờ hàng thập kỷ nghiên cứu kinh tế

Dự luật thuế của đảng Cộng hòa phớt lờ hàng thập kỷ nghiên cứu kinh tế

Nguyễn Tuấn Đạt

Nguyễn Tuấn Đạt

Junior Analyst

10:04 22/05/2025

Dự luật ngân sách mà đảng Cộng hòa hiện đang cố gắng thúc đẩy thông qua Hạ viện bao gồm những cắt giảm mạnh đối với hai chương trình lớn nhất giúp người Mỹ có thu nhập thấp: Medicaid và Supplemental Nutrition Assistance Program. Một phần lý do cho những cắt giảm này, ngoài việc tạo không gian cho việc cắt giảm thuế, dường như là việc sử dụng tiền công để giúp những người có thu nhập thấp là lãng phí và không hiệu quả.

Cách đây không lâu, một số nhà kinh tế có thể đã đồng ý. Nhưng thời thế thay đổi, và bằng chứng kinh tế cũng vậy. Sau nhiều thập kỷ nghiên cứu, các nhà kinh tế học hiện xem chi tiêu cho những người Mỹ có thu nhập thấp không phải là từ thiện mà là một khoản đầu tư. Theo nghĩa đó, dự luật thuế không chỉ sai lầm trong thời điểm kinh tế khó khăn này, mà còn là một tàn tích của một kỷ nguyên kinh tế đã qua.

Một phần lý do khiến nhiều người từng cho rằng trợ giúp người nghèo là kém hiệu quả bắt nguồn từ lịch sử của chương trình Aid to Families with Dependent Children (AFDC), ra đời năm 1935. Đây là chương trình trợ cấp tiền mặt dành cho trẻ em nghèo, chủ yếu trong các gia đình đơn thân. Ngay từ đầu, AFDC đã vấp phải nhiều chỉ trích, đặc biệt trong thập niên 1980 với hình ảnh mang tính kỳ thị gọi là “nữ hoàng phúc lợi” – một huyền thoại cho rằng phụ nữ sống bằng trợ cấp sẽ sinh thêm con để nhận nhiều tiền hơn, và con cái họ cũng sẽ lặp lại vòng luẩn quẩn phụ thuộc này khi mang thai ở tuổi vị thành niên. Tuy nhiên, điều này chủ yếu là sự thổi phồng thiếu căn cứ, góp phần tạo ra quan điểm sai lầm rằng các chương trình phúc lợi là lãng phí và khuyến khích lối sống không lao động. Huyền thoại ấy đã che khuất những vấn đề thiết kế thực sự của chương trình, như việc cắt trợ cấp hoàn toàn khi người nhận có thu nhập, vô tình tạo ra rào cản lớn đối với việc đi làm.

Vấn đề lớn nhất của chương trình AFDC ở cách chính sách được thiết kế. Cụ thể, AFDC cắt giảm trợ cấp tương ứng với từng đô la thu nhập mà người nhận kiếm được, khiến việc đi làm không mang lại lợi ích tài chính thực sự. Về bản chất, đó là một loại thuế thu nhập 100% áp lên những người nghèo nhất, tạo ra động cơ ngược và vô tình khuyến khích họ ở lại trong tình trạng không việc làm. Chương trình này kết thúc vào năm 1996, nhưng bài học quan trọng còn nguyên giá trị: không thể dùng tình trạng việc làm như một thước đo duy nhất cho nhu cầu hỗ trợ. Trong một thị trường lao động mà một phần tư người Mỹ làm việc với mức lương thấp, ít bảo vệ và lịch làm việc bấp bênh, thì việc có việc làm không đồng nghĩa với việc có thể tự trang trải cuộc sống mà không cần đến sự hỗ trợ từ nhà nước.

Vì vậy, các nhà hoạch định chính sách thế kỷ 21 đã xem xét những bài học này. Các chương trình như Supplemental Nutrition Assistance (SNAP) loại bỏ dần các khoản trợ cấp. Medicaid mở rộng để bao phủ lực lượng lao động lương thấp đến mức hai phần ba người thụ hưởng đang làm việc.

Các nhà nghiên cứu và những người ủng hộ cũng trở nên thông minh hơn. Họ đã tỉ mỉ ghi lại lợi ích kinh tế của việc giúp đỡ những người gặp khó khăn. Thực tế, họ đã thành công trong việc định hình lại cuộc tranh luận: Hỗ trợ người nghèo không phải là chi tiêu cho con người, mà là đầu tư vào con người. Chi tiêu đòi hỏi phải chứng minh cho con người; đầu tư đòi hỏi phải chứng minh cho lợi ích.

Bối cảnh cho tất cả những điều này là cuộc cách mạng thực nghiệm trong nghiên cứu kinh tế, bắt đầu vào những năm 1990 và cuối cùng được công nhận vào năm 2021 với giải Nobel. Loại nghiên cứu này, mà ủy ban Nobel mô tả là sử dụng "thí nghiệm tự nhiên" để trả lời "các câu hỏi trung tâm cho xã hội", đã vừa làm sắc bén vừa mở rộng khả năng của ngành để đánh giá chính sách công.

Các nhà kinh tế đã đưa ra rất nhiều bằng chứng về tác động nhân quả của một chương trình và sau đó chuyển những tác động nhân quả đó thành lợi ích kinh tế. Chẳng hạn, nghiên cứu được công bố trong tháng này sử dụng sự khác biệt về thời điểm mở rộng Medicaid của các tiểu bang để cho thấy mức độ hiệu quả của việc bao phủ này: Nó giảm tỷ lệ tử vong 21% cho những người đăng ký mới, với chi phí thấp hơn nhiều so với những gì họ đóng góp cho nền kinh tế.

SNAP cũng mang lại lợi ích kinh tế khổng lồ, chỉ đơn giản vì nó đưa tiền vào tay những người nhanh chóng chi tiêu. Bộ Nông nghiệp ước tính rằng trong thời kỳ suy thoái, cứ mỗi 1 tỷ USD chi cho chương trình sẽ làm tăng GDP thêm 1.5 tỷ USD. Và đó thậm chí còn chưa tính đến lợi ích từ việc cải thiện kết quả học tập và sức khỏe tốt hơn ở trẻ em người thụ hưởng, cả hai đều liên quan đến thu nhập cao hơn khi trưởng thành.

Khung đầu tư-lợi ích này cũng có thể áp dụng cho các chương trình đề xuất. Chẳng hạn, một bài báo ước tính rằng chương trình nghỉ phép gia đình có lương phổ thông sẽ tạo ra ít nhất 7,000 USD lợi nhuận (và lên đến 29,000 USD) cho mỗi 1,000 USD chi ra vì nó giúp cha mẹ gắn bó với lực lượng lao động và cải thiện sức khỏe của trẻ sơ sinh. Một nghiên cứu khác gợi ý rằng một khoản trợ cấp trẻ em cố định, hoặc khoản tín dụng thuế trẻ em được hoàn lại đầy đủ và mở rộng như Mỹ đã có vào năm 2021, sẽ tạo ra 10 USD hoạt động kinh tế dài hạn cho mỗi 1 USD chi ra vì nó có thể giúp hàng triệu trẻ em thoát nghèo, và những đứa trẻ lớn lên trong nghèo đói kiếm được ít tiền hơn, có sức khỏe kém hơn, và phạm tội nhiều hơn những đứa trẻ không nghèo.

Lợi ích từ việc đầu tư vào các gia đình có thu nhập thấp lớn đến vậy là vì có hàng triệu người Mỹ không thể phát huy hết tiềm năng kinh tế của mình. Thần thoại có thể đưa ra một câu chuyện về cách đổ lỗi cho họ vì điều đó. Nghiên cứu và bằng chứng đưa ra ước tính về mức độ tổn thất của nền kinh tế vì điều đó.

Các thành viên Quốc hội có thể được tha thứ vì không nắm rõ nghiên cứu và tư duy kinh tế mới nhất, hoặc vì bám giữ những niềm tin lỗi thời. Nhưng không thể tha thứ cho sự cố ý phớt lờ.

Trong cuộc tranh luận về dự luật này, các nhà kinh tế, nhà nghiên cứu và những người ủng hộ đã nói rõ ràng và mạnh mẽ về việc những cắt giảm nghiêm trọng của nó sẽ tàn khốc đến mức nào đối với những người phụ thuộc vào các chương trình này và đối với nền kinh tế hưởng lợi từ chúng. Có thể chúng tôi không có trọng lượng như, chẳng hạn, việc Moody’s hạ xếp hạng. Nhưng thông điệp cũng rõ ràng: Đừng thông qua dự luật này. Nếu Quốc hội từ chối lắng nghe, họ sẽ chẳng khác gì một đứa trẻ mới biết đi bướng bỉnh, bịt tai, la hét để tránh nghe người lớn nói.

Bloomberg

Broker listing

Cùng chuyên mục

Nhận định JPY : USD/JPY tăng khi chi tiêu yếu làm dịu kỳ vọng tăng lãi suất của BoJ

Nhận định JPY : USD/JPY tăng khi chi tiêu yếu làm dịu kỳ vọng tăng lãi suất của BoJ

USD/JPY phản ứng trước số liệu chi tiêu hộ gia đình yếu và dữ liệu tiền lương trái chiều của Nhật Bản, làm giảm kỳ vọng BoJ sẽ nâng lãi suất trong ngắn hạn. Trong khi đó, việc Chính phủ Mỹ tiếp tục đóng cửa khiến các dữ liệu lao động quan trọng bị trì hoãn, để lại tâm lý người tiêu dùng và các phát biểu từ Fed dẫn hướng cho USD/JPY. Triển vọng hiện chia rẽ, với tín hiệu dovish từ BoJ và dữ liệu Mỹ yếu cho thấy khả năng USD/JPY có thể giảm về vùng 151.
Nhận định JPY: Rủi ro chính phủ Nhật can thiệp tiền tệ trước dữ liệu việc làm và PMI Mỹ

Nhận định JPY: Rủi ro chính phủ Nhật can thiệp tiền tệ trước dữ liệu việc làm và PMI Mỹ

USD/JPY trượt khỏi đỉnh 8 tháng khi lo ngại can thiệp gia tăng trong bối cảnh kỳ vọng lãi suất Fed thay đổi. Bộ trưởng Tài chính Nhật Bản cảnh báo về biến động một chiều và nhanh chóng của đồng yên, ám chỉ khả năng can thiệp từ Tokyo. Dữ liệu ADP và PMI dịch vụ của Mỹ có thể khiến USD/JPY biến động theo cả hướng lên hoặc xuống.
Nhận định JPY: Rủi ro chính phủ can thiệp tiền tệ gia tăng khi đồng USD duy trì sức mạnh

Nhận định JPY: Rủi ro chính phủ can thiệp tiền tệ gia tăng khi đồng USD duy trì sức mạnh

USD/JPY giữ trên mức 154 khi rủi ro chính phủ can thiệp tiền tệ tăng lên và thị trường đánh giá khả năng nâng lãi suất của BoJ cùng triển vọng chính sách của Fed. Dữ liệu tiền lương công bố ngày 6 tháng 11 có thể ảnh hưởng đến chính sách BoJ trong tháng 12; thu nhập cao hơn có thể cải thiện tâm lý đối với đồng JPY. Nhà đầu tư theo dõi PMI ISM và các bài phát biểu của Fed khi sự phân kỳ chính sách giữa BoJ và Fed tiếp tục dẫn dắt xu hướng USD/JPY.
Có những điểm sáng kinh tế nào trong nhiệm kỳ thứ hai của Donald Trump?
Nguyễn Tuấn Đạt

Nguyễn Tuấn Đạt

Junior Analyst

Có những điểm sáng kinh tế nào trong nhiệm kỳ thứ hai của Donald Trump?

Dù gây tranh cãi sâu sắc, nhiệm kỳ thứ hai của Donald Trump cũng tạo ra một số tác động kinh tế tích cực khó phủ nhận. Khẩu hiệu “Nước Mỹ trên hết” đã vô tình thúc đẩy nhiều quốc gia tăng chi tiêu quốc phòng, cải tổ thị trường và đẩy nhanh đàm phán thương mại để giảm phụ thuộc vào Mỹ. Trong nước, chính sách thuế quan và ưu đãi đầu tư đã hỗ trợ một số ngành sản xuất, khuyến khích dòng vốn đầu tư vào công nghệ cao và bán dẫn, đồng thời cải thiện phần nào năng suất. Tuy những kết quả này mang tính chọn lọc, tạm thời và không đủ để bù đắp rủi ro dài hạn, chúng vẫn cho thấy bức tranh kinh tế dưới thời Trump không hoàn toàn một chiều tiêu cực như nhiều đánh giá phổ biến.
Nhận định đồng JPY : USD/JPY giảm khi lạm phát Tokyo tăng tốc

Nhận định đồng JPY : USD/JPY giảm khi lạm phát Tokyo tăng tốc

Lạm phát tại Tokyo tăng lên 2.8%, gia tăng áp lực buộc BoJ phải xem xét khả năng nâng lãi suất trong ngắn hạn. USD/JPY trượt xuống dưới 154 sau khi dữ liệu lạm phát và bán lẻ của Nhật cho thấy đà phục hồi kinh tế mạnh mẽ hơn. Sự khác biệt trong định hướng chính sách giữa BoJ và Fed tiếp tục khiến USD/JPY biến động khi thị trường cân nhắc rủi ro hai chiều.
Thỏa thuận thương mại Mỹ-Trung có 'thực sự tuyệt vời' như Trump đã nói?

Thỏa thuận thương mại Mỹ-Trung có 'thực sự tuyệt vời' như Trump đã nói?

“Thực sự tuyệt vời” là cách Tổng thống Mỹ Donald Trump mô tả cuộc gặp được mong chờ từ lâu với lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình để thảo luận về thương mại giữa hai siêu cường kinh tế lớn nhất thế giới. “Tôi đoán, trên thang điểm từ 0 đến 10, với 10 là tốt nhất, tôi sẽ nói cuộc gặp này đạt mức 12,” Trump nói với các phóng viên trên chiếc Air Force One trên đường trở về từ Hàn Quốc.
Nasdaq lập đỉnh mới nhờ Nvidia, Dow giảm nhẹ sau cảnh báo của Fed

Nasdaq lập đỉnh mới nhờ Nvidia, Dow giảm nhẹ sau cảnh báo của Fed

Nasdaq tiếp tục lập kỷ lục, dẫn đầu bởi Nvidia khi trở thành công ty đầu tiên đạt giá trị thị trường 5 nghìn tỷ USD, thúc đẩy làn sóng cổ phiếu AI trên Phố Wall. Trong khi đó, Dow Jones giảm nhẹ và S&P 500 đi ngang sau khi Chủ tịch Fed Jerome Powell cảnh báo rằng các đợt cắt giảm lãi suất tiếp theo vào tháng 12 vẫn chưa chắc chắn. Phần lớn các công ty S&P 500 báo cáo lợi nhuận vượt kỳ vọng, trong khi Meta, Microsoft và Alphabet có diễn biến trái chiều sau giờ giao dịch, phản ánh áp lực chi phí AI và chi tiêu vốn tăng cao.
Nhận định JPY: USD/JPY đối mặt biến động do khác biệt chính sách giữa BoJ và Fed

Nhận định JPY: USD/JPY đối mặt biến động do khác biệt chính sách giữa BoJ và Fed

USD/JPY giảm từ 153.257 xuống 151.759 khi giới giao dịch chuẩn bị cho quyết định lãi suất của Fed và BoJ trong tuần này. Quan điểm hawkish từ BoJ có thể thu hẹp chênh lệch lãi suất Mỹ - Nhật, khiến USD/JPY có khả năng rơi xuống dưới mốc 150. Trong khi đó, triển vọng dovish của Fed cùng khả năng thu hẹp chương trình QT có thể làm suy yếu đồng USD, tạo lợi thế cho đà tăng của JPY.
Forex Forecast - Diễn đàn dự báo tiền tệ