Dự luật thuế của đảng Cộng hòa phớt lờ hàng thập kỷ nghiên cứu kinh tế

Dự luật thuế của đảng Cộng hòa phớt lờ hàng thập kỷ nghiên cứu kinh tế

Nguyễn Tuấn Đạt

Nguyễn Tuấn Đạt

Junior Analyst

10:04 22/05/2025

Dự luật ngân sách mà đảng Cộng hòa hiện đang cố gắng thúc đẩy thông qua Hạ viện bao gồm những cắt giảm mạnh đối với hai chương trình lớn nhất giúp người Mỹ có thu nhập thấp: Medicaid và Supplemental Nutrition Assistance Program. Một phần lý do cho những cắt giảm này, ngoài việc tạo không gian cho việc cắt giảm thuế, dường như là việc sử dụng tiền công để giúp những người có thu nhập thấp là lãng phí và không hiệu quả.

Cách đây không lâu, một số nhà kinh tế có thể đã đồng ý. Nhưng thời thế thay đổi, và bằng chứng kinh tế cũng vậy. Sau nhiều thập kỷ nghiên cứu, các nhà kinh tế học hiện xem chi tiêu cho những người Mỹ có thu nhập thấp không phải là từ thiện mà là một khoản đầu tư. Theo nghĩa đó, dự luật thuế không chỉ sai lầm trong thời điểm kinh tế khó khăn này, mà còn là một tàn tích của một kỷ nguyên kinh tế đã qua.

Một phần lý do khiến nhiều người từng cho rằng trợ giúp người nghèo là kém hiệu quả bắt nguồn từ lịch sử của chương trình Aid to Families with Dependent Children (AFDC), ra đời năm 1935. Đây là chương trình trợ cấp tiền mặt dành cho trẻ em nghèo, chủ yếu trong các gia đình đơn thân. Ngay từ đầu, AFDC đã vấp phải nhiều chỉ trích, đặc biệt trong thập niên 1980 với hình ảnh mang tính kỳ thị gọi là “nữ hoàng phúc lợi” – một huyền thoại cho rằng phụ nữ sống bằng trợ cấp sẽ sinh thêm con để nhận nhiều tiền hơn, và con cái họ cũng sẽ lặp lại vòng luẩn quẩn phụ thuộc này khi mang thai ở tuổi vị thành niên. Tuy nhiên, điều này chủ yếu là sự thổi phồng thiếu căn cứ, góp phần tạo ra quan điểm sai lầm rằng các chương trình phúc lợi là lãng phí và khuyến khích lối sống không lao động. Huyền thoại ấy đã che khuất những vấn đề thiết kế thực sự của chương trình, như việc cắt trợ cấp hoàn toàn khi người nhận có thu nhập, vô tình tạo ra rào cản lớn đối với việc đi làm.

Vấn đề lớn nhất của chương trình AFDC ở cách chính sách được thiết kế. Cụ thể, AFDC cắt giảm trợ cấp tương ứng với từng đô la thu nhập mà người nhận kiếm được, khiến việc đi làm không mang lại lợi ích tài chính thực sự. Về bản chất, đó là một loại thuế thu nhập 100% áp lên những người nghèo nhất, tạo ra động cơ ngược và vô tình khuyến khích họ ở lại trong tình trạng không việc làm. Chương trình này kết thúc vào năm 1996, nhưng bài học quan trọng còn nguyên giá trị: không thể dùng tình trạng việc làm như một thước đo duy nhất cho nhu cầu hỗ trợ. Trong một thị trường lao động mà một phần tư người Mỹ làm việc với mức lương thấp, ít bảo vệ và lịch làm việc bấp bênh, thì việc có việc làm không đồng nghĩa với việc có thể tự trang trải cuộc sống mà không cần đến sự hỗ trợ từ nhà nước.

Vì vậy, các nhà hoạch định chính sách thế kỷ 21 đã xem xét những bài học này. Các chương trình như Supplemental Nutrition Assistance (SNAP) loại bỏ dần các khoản trợ cấp. Medicaid mở rộng để bao phủ lực lượng lao động lương thấp đến mức hai phần ba người thụ hưởng đang làm việc.

Các nhà nghiên cứu và những người ủng hộ cũng trở nên thông minh hơn. Họ đã tỉ mỉ ghi lại lợi ích kinh tế của việc giúp đỡ những người gặp khó khăn. Thực tế, họ đã thành công trong việc định hình lại cuộc tranh luận: Hỗ trợ người nghèo không phải là chi tiêu cho con người, mà là đầu tư vào con người. Chi tiêu đòi hỏi phải chứng minh cho con người; đầu tư đòi hỏi phải chứng minh cho lợi ích.

Bối cảnh cho tất cả những điều này là cuộc cách mạng thực nghiệm trong nghiên cứu kinh tế, bắt đầu vào những năm 1990 và cuối cùng được công nhận vào năm 2021 với giải Nobel. Loại nghiên cứu này, mà ủy ban Nobel mô tả là sử dụng "thí nghiệm tự nhiên" để trả lời "các câu hỏi trung tâm cho xã hội", đã vừa làm sắc bén vừa mở rộng khả năng của ngành để đánh giá chính sách công.

Các nhà kinh tế đã đưa ra rất nhiều bằng chứng về tác động nhân quả của một chương trình và sau đó chuyển những tác động nhân quả đó thành lợi ích kinh tế. Chẳng hạn, nghiên cứu được công bố trong tháng này sử dụng sự khác biệt về thời điểm mở rộng Medicaid của các tiểu bang để cho thấy mức độ hiệu quả của việc bao phủ này: Nó giảm tỷ lệ tử vong 21% cho những người đăng ký mới, với chi phí thấp hơn nhiều so với những gì họ đóng góp cho nền kinh tế.

SNAP cũng mang lại lợi ích kinh tế khổng lồ, chỉ đơn giản vì nó đưa tiền vào tay những người nhanh chóng chi tiêu. Bộ Nông nghiệp ước tính rằng trong thời kỳ suy thoái, cứ mỗi 1 tỷ USD chi cho chương trình sẽ làm tăng GDP thêm 1.5 tỷ USD. Và đó thậm chí còn chưa tính đến lợi ích từ việc cải thiện kết quả học tập và sức khỏe tốt hơn ở trẻ em người thụ hưởng, cả hai đều liên quan đến thu nhập cao hơn khi trưởng thành.

Khung đầu tư-lợi ích này cũng có thể áp dụng cho các chương trình đề xuất. Chẳng hạn, một bài báo ước tính rằng chương trình nghỉ phép gia đình có lương phổ thông sẽ tạo ra ít nhất 7,000 USD lợi nhuận (và lên đến 29,000 USD) cho mỗi 1,000 USD chi ra vì nó giúp cha mẹ gắn bó với lực lượng lao động và cải thiện sức khỏe của trẻ sơ sinh. Một nghiên cứu khác gợi ý rằng một khoản trợ cấp trẻ em cố định, hoặc khoản tín dụng thuế trẻ em được hoàn lại đầy đủ và mở rộng như Mỹ đã có vào năm 2021, sẽ tạo ra 10 USD hoạt động kinh tế dài hạn cho mỗi 1 USD chi ra vì nó có thể giúp hàng triệu trẻ em thoát nghèo, và những đứa trẻ lớn lên trong nghèo đói kiếm được ít tiền hơn, có sức khỏe kém hơn, và phạm tội nhiều hơn những đứa trẻ không nghèo.

Lợi ích từ việc đầu tư vào các gia đình có thu nhập thấp lớn đến vậy là vì có hàng triệu người Mỹ không thể phát huy hết tiềm năng kinh tế của mình. Thần thoại có thể đưa ra một câu chuyện về cách đổ lỗi cho họ vì điều đó. Nghiên cứu và bằng chứng đưa ra ước tính về mức độ tổn thất của nền kinh tế vì điều đó.

Các thành viên Quốc hội có thể được tha thứ vì không nắm rõ nghiên cứu và tư duy kinh tế mới nhất, hoặc vì bám giữ những niềm tin lỗi thời. Nhưng không thể tha thứ cho sự cố ý phớt lờ.

Trong cuộc tranh luận về dự luật này, các nhà kinh tế, nhà nghiên cứu và những người ủng hộ đã nói rõ ràng và mạnh mẽ về việc những cắt giảm nghiêm trọng của nó sẽ tàn khốc đến mức nào đối với những người phụ thuộc vào các chương trình này và đối với nền kinh tế hưởng lợi từ chúng. Có thể chúng tôi không có trọng lượng như, chẳng hạn, việc Moody’s hạ xếp hạng. Nhưng thông điệp cũng rõ ràng: Đừng thông qua dự luật này. Nếu Quốc hội từ chối lắng nghe, họ sẽ chẳng khác gì một đứa trẻ mới biết đi bướng bỉnh, bịt tai, la hét để tránh nghe người lớn nói.

Bloomberg

Broker listing

Cùng chuyên mục

Trump ra tay với dữ liệu kinh tế: Sa thải, nghi kỵ và nguy cơ bóp méo sự thật
Nguyễn Tuấn Đạt

Nguyễn Tuấn Đạt

Junior Analyst

Trump ra tay với dữ liệu kinh tế: Sa thải, nghi kỵ và nguy cơ bóp méo sự thật

Việc Donald Trump đột ngột sa thải lãnh đạo Cục Thống kê Lao động sau khi công bố số liệu việc làm ảm đạm cho thấy xu hướng đáng lo ngại: dữ liệu kinh tế quốc gia đang bị chính trị hóa. Hành động này không chỉ làm dấy lên nghi ngờ về tính độc lập của các cơ quan thống kê mà còn đe dọa niềm tin của nhà đầu tư, doanh nghiệp và cả Cục Dự trữ Liên bang vào những con số vốn là nền tảng cho các quyết định chính sách quan trọng.
Vì sao Trung Quốc đang hưởng lợi lớn từ Trump?
Nguyễn Tuấn Đạt

Nguyễn Tuấn Đạt

Junior Analyst

Vì sao Trung Quốc đang hưởng lợi lớn từ Trump?

Dù luôn khẳng định lập trường cứng rắn với Trung Quốc, những hành động thực tế của Donald Trump lại đang mang về hàng loạt lợi ích cho Bắc Kinh – từ thương mại, công nghệ, đến địa chính trị toàn cầu. Từ việc làm suy yếu liên minh với các đối tác châu Á như Ấn Độ, Đài Loan, đến việc rút lui khỏi cuộc đua năng lượng sạch, Trump đang vô tình trao cho Trung Quốc cơ hội để củng cố vị thế và mở rộng ảnh hưởng trên toàn thế giới.
Nhận định USD/JPY và AUD/USD: Tăng trưởng tiền lương tại Nhật Bản thúc đẩy kỳ vọng tăng lãi suất

Nhận định USD/JPY và AUD/USD: Tăng trưởng tiền lương tại Nhật Bản thúc đẩy kỳ vọng tăng lãi suất

Tăng trưởng tiền lương tại Nhật Bản thúc đẩy kỳ vọng tăng lãi suất từ BoJ dù không đạt dự báo. Chỉ số công nghiệp Ai Group tại Úc cải thiện, làm giảm kỳ vọng về các đợt cắt giảm lãi suất từ RBA. Phát biểu từ Fed trong hôm nay có thể ảnh hưởng đến USD/JPY và AUD/USD thông qua triển vọng chính sách lãi suất quý 4.
Nghịch lý thương mại: Nhường nhịn Mỹ lại là điều khôn ngoan?

Nghịch lý thương mại: Nhường nhịn Mỹ lại là điều khôn ngoan?

Khi các đối tác thương mại của Mỹ tỏ ra “bối rối” sau những nhượng bộ dưới thời Trump, nhiều người vội kết luận rằng họ đã thua cuộc. Nhưng xét dưới lăng kính kinh tế học cơ bản, chính họ mới là những người chơi khôn ngoan. Bài viết này bóc tách nghịch lý thương mại toàn cầu: vì sao một “chiến thắng” theo tư duy trọng thương lại có thể là một thất bại dài hạn — đặc biệt với chính nước Mỹ.
Báo cáo việc làm của Mỹ tệ đến mức nào?
Nguyễn Tuấn Đạt

Nguyễn Tuấn Đạt

Junior Analyst

Báo cáo việc làm của Mỹ tệ đến mức nào?

Mới chỉ thứ Năm tuần trước, chuyên mục Unhedged còn lập luận rằng “Cắt giảm lãi suất vào lúc này là một quyết định sai lầm,” và lâu nay chúng tôi vẫn ủng hộ việc Fed giữ nguyên lãi suất ở mức 4.25% đến 4.5%. Nhưng sau báo cáo việc làm kém vào ngày thứ Sáu, quan điểm này đã thay đổi. Những ý kiến bất đồng trong Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) giờ đây có vẻ sáng suốt hơn và bớt mang tính chính trị.
Thế giới mới dưới thời Trump: Chủ nghĩa bảo hộ lên ngôi, toàn cầu tái cấu trúc thương mại
Nguyễn Tuấn Đạt

Nguyễn Tuấn Đạt

Junior Analyst

Thế giới mới dưới thời Trump: Chủ nghĩa bảo hộ lên ngôi, toàn cầu tái cấu trúc thương mại

Một thỏa thuận thương mại "chính trị, không ràng buộc pháp lý" giữa EU và Mỹ đánh dấu bước chuyển mình trong trật tự thương mại toàn cầu — nơi Mỹ đang dần từ bỏ vai trò đầu tàu tự do hóa để theo đuổi chủ nghĩa bảo hộ. Khi thuế nhập khẩu từ Mỹ tăng vọt, chuỗi cung ứng toàn cầu đứng trước nguy cơ đứt gãy, cán cân thương mại có thể bị lật ngược, và các nền kinh tế lớn buộc phải tái cấu trúc sâu rộng. Liệu thế giới có thể thích nghi với trật tự thương mại mới đầy biến động này?
Forex Forecast - Diễn đàn dự báo tiền tệ