Kamala Harris - Thách thức và cơ hội trong kỷ nguyên bất ổn địa chính trị (Phần 2): Vấn đề xung đột Nga - Ukraine, sự nổi lên của các quốc gia trung lập

Về thương mại và kinh tế, quan hệ xuyên Đại Tây Dương có thể sẽ trở nên căng thẳng hơn. Các quan chức EU hoàn toàn ý thức được rằng mặc dù họ đang hy vọng vào việc Harris đắc cử Tổng thống, họ cũng nhận thức được rằng chính quyền này có thể tiếp tục đặt ra những thách thức khó khăn cho các mối quan hệ kinh tế giữa châu Âu và Trung Quốc, tương tự như những gì đã xảy ra dưới thời Donald Trump. Căng thẳng này có thể đến từ việc Harris có thể duy trì hoặc điều chỉnh chính sách cứng rắn đối với Trung Quốc, mà Trump đã thực hiện, nhằm bảo vệ lợi ích kinh tế và an ninh quốc gia của Mỹ. Các quan chức EU lo ngại rằng, nếu Mỹ tiếp tục theo đuổi các chính sách thương mại mang tính đối kháng với Trung Quốc, điều này có thể tạo ra áp lực cho các nước châu Âu trong việc điều chỉnh quan hệ thương mại của họ với Bắc Kinh, vốn đã trở thành một đối tác thương mại quan trọng.

Đối với Ukraine, Harris đã đưa ra những bài phát biểu mạnh mẽ ủng hộ Kyiv. Bà sẽ tiếp tục cung cấp những gì Ukraine cần để có vị trí tốt trong bàn đàm phán, mặc dù các quan chức ở Kyiv tin rằng bà sẽ theo chính sách của Biden trong việc không cho phép họ sử dụng tên lửa của Mỹ để tấn công các mục tiêu sâu trong lãnh thổ Nga. Kamala Harris sẽ không ủng hộ việc thúc đẩy một thỏa thuận hòa bình nhanh chóng trong cuộc xung đột ở Ukraine, trái ngược với tuyên bố của Donald Trump rằng ông sẽ nhanh chóng giải quyết vấn đề này. Bà có lập trường rằng việc đưa ra thỏa thuận hòa bình Nga - Ukraine mà không có những điều kiện rõ ràng, sẽ gửi một thông điệp xấu tới các quốc gia khác.

Tuy nhiên, tâm lý ở Washington đã thay đổi trong những tháng gần đây khi Nga đạt được một số tiến bộ trên chiến trường. Có thể chính quyền Harris cuối cùng sẽ ủng hộ đàm phán và hạ nhiệt cuộc chiến, tuy nhiên cũng rất khó để cung cấp những bảo đảm an ninh cần thiết để đảm bảo sự tồn tại của Ukraine.

Sự thất bại của Mỹ và các đồng minh trong việc thuyết phục phần lớn thế giới ủng hộ Ukraine đã dẫn đến một hiện tượng mới: sự trỗi dậy của các quốc gia trung lập, như Brazil, Nam Phi, Việt Nam và Indonesia. Những quốc gia này đang tìm kiếm cơ hội để tận dụng tình hình địa chính trị hiện tại, khi họ có thể hợp tác với cả hai cường quốc lớn là Mỹ và Trung Quốc. Sự trỗi dậy của các quốc gia trung lập cũng phản ánh một sự thay đổi trong cân bằng quyền lực toàn cầu, khi không chỉ có các cường quốc lớn như Mỹ và Trung Quốc ảnh hưởng đến quyết định quốc tế, mà còn có những quốc gia khác có tiềm lực và ảnh hưởng đáng kể, có thể quyết định vai trò của mình trong các vấn đề toàn cầu.

Chính quyền Biden ngày càng phải làm nhiều hơn để thu hút các quốc gia này. Nhưng điều này khá khó vì có nhiều quốc gia cho rằng Mỹ đạo đức giả khi lên án Nga trong khi đứng về phía Israel khi nước này ném bom Gaza.

Tất nhiên, Kamala Harris sẽ cố gắng tăng cường mối quan hệ với các quốc gia trung lập. David Lammy, ngoại trưởng mới của Anh, chia sẻ rằng ông cũng có cùng quan điểm với Harris, nhấn mạnh rằng trong khi các quốc gia phương Tây thường tập trung vào những cuộc xung đột nổi bật như ở Gaza và Ukraine, thì còn nhiều cuộc khủng hoảng khác, như ở Sudan và Yemen, cũng cần được chú ý. Điều này cho thấy một cái nhìn toàn diện hơn về chính sách đối ngoại, nhấn mạnh rằng không chỉ các vấn đề lớn mới quan trọng, mà còn cần chú ý đến những khủng hoảng ít được chú ý hơn, qua đó mong muốn nâng cao tầm quan trọng của các quốc gia không liên kết nhằm xây dựng mối quan hệ đa dạng và phong phú hơn trong chính sách ngoại giao của Mỹ và Anh.

Harris có một triết lý sống dựa trên việc bảo vệ và đứng về phía những người không có tiếng nói hoặc không có cơ hội tham gia vào các cuộc đàm phán quan trọng. Bà ủng hộ những cá nhân và cộng đồng bị gạt ra ngoài lề, những người thường không có cơ hội thể hiện quan điểm hoặc nhu cầu của mình trong các quyết định chính trị và kinh tế. Về mặt địa chính trị, "những người không có ghế" mà Harris đề cập có thể là các quốc gia lớn và quan trọng nhưng thường không nhận được sự chú ý hoặc đại diện xứng đáng. Những quốc gia này có dân số đông và tiềm năng phát triển, nhưng thường bị xem nhẹ trong các cuộc đàm phán hoặc quyết định toàn cầu. Harris muốn nâng cao tầm quan trọng của họ và đảm bảo rằng họ có cơ hội được đại diện đầy đủ trong các vấn đề quốc tế, tạo ra một bối cảnh chính trị công bằng và toàn diện hơn.

Harris tập trung vào việc đánh giá hành vi của các quốc gia và chính phủ dựa trên việc họ có tuân thủ các quy tắc và chuẩn mực quốc tế hay không, thay vì đơn giản chỉ dựa vào thể chế chính trị của họ. Một trợ lý đã nhấn mạnh rằng bà rất coi trọng việc phân biệt giữa những quốc gia tôn trọng các quy tắc quốc tế và những quốc gia phá hoại chúng. Quan điểm này cho thấy Harris có một cách tiếp cận thực dụng hơn trong chính sách đối ngoại, khi bà không chỉ nhìn nhận các quốc gia qua lăng kính chính trị mà còn thông qua hành động và trách nhiệm của họ trong cộng đồng quốc tế.

Thượng nghị sĩ Mark Warner, người từng làm việc với Kamala Harris trong ủy ban tình báo Thượng viện, đã nhấn mạnh rằng Harris có khả năng nhận thức rõ ràng về những biến đổi địa chính trị và sự dịch chuyển quyền lực toàn cầu, đặc biệt là trong bối cảnh sự nổi lên của các quốc gia trung lập. Thay vì chỉ tập trung vào việc đối đầu với Trung Quốc, Harris có thể sẽ tìm kiếm cách thức để kết nối và xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với các quốc gia này, từ đó giảm thiểu ảnh hưởng của Trung Quốc trong các vấn đề toàn cầu.

Mark Warner cũng đã nhấn mạnh rằng khi Mỹ và phương Tây tập trung vào các vấn đề nội bộ và mối quan hệ giữa họ, họ thường bỏ qua một phần lớn thế giới, cụ thể là hai phần ba dân số toàn cầu. Ông cho rằng nhiều quốc gia có xu hướng muốn đứng về phía Mỹ và phương Tây, vì họ nhận thấy sự hà khắc của Trung Quốc và Nga. Điều này tạo cơ hội cho Mỹ trong việc xây dựng mối quan hệ đối tác với các quốc gia đang phát triển. Warner cũng nhấn mạnh rằng những quốc gia này nhận thức rõ ràng về ưu điểm của công nghệ phương Tây, từ đó tạo điều kiện cho Mỹ gia tăng sự ảnh hưởng toàn cầu.