Liệu Mỹ có đang tự đánh mất vị thế trung tâm của mình?

Mỹ hiện đang đối mặt với những thử thách lớn trong vai trò trung tâm tài chính toàn cầu. Cuộc chiến thương mại hiện tại không chỉ đơn giản là một cuộc khủng hoảng kinh tế tạm thời mà giống như một "cơn sóng thần" tác động mạnh mẽ và lâu dài. Sự bất ổn trong các chính sách thương mại của Tổng thống Donald Trump, cùng với sự thiếu nhất quán trong cách thức thực thi và đình chỉ các biện pháp, đã khiến niềm tin vào Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) và ổn định tài chính quốc gia bị lung lay. Thị trường chứng khoán không còn giữ được sự tự tin như trước, đồng đô la giảm giá mạnh, và lo ngại về suy thoái gia tăng. Điều này không chỉ làm giảm giá trị các tài sản an toàn như trái phiếu chính phủ Mỹ, mà còn đặt ra câu hỏi về tương lai của vị thế tài chính Mỹ trên trường quốc tế.

Các cuộc họp gần đây của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới (WB) đã phản ánh sự thay đổi rõ rệt trong bối cảnh tài chính toàn cầu. Các bộ trưởng tài chính tham dự có thể cảm nhận như thể họ vừa hạ cánh trên một "hành tinh khác", khi Mỹ không còn giữ vai trò dẫn dắt mạnh mẽ như trước. Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent đã cam kết ủng hộ các tổ chức này, nhưng chỉ với điều kiện, điều này cho thấy sự ủng hộ của Mỹ đối với các tổ chức quốc tế đã bị suy yếu đáng kể.

Sự thay đổi trong bối cảnh chính trị và tài chính toàn cầu hiện nay đã đặt ra những câu hỏi không còn có thể lờ đi như trước đây. Đồng đô la và các chứng khoán Mỹ, vốn được xem là những tài sản an toàn và ổn định, giờ đây đang trở thành chủ đề tranh luận khi người ta bắt đầu nghi ngờ về sự bền vững của chúng. Các cam kết từ Washington, trước đây được coi là đáng tin cậy cả về kinh tế và ngoại giao, giờ đây lại đối mặt với sự xem xét lại nghiêm túc. Điều này phản ánh sự thay đổi trong cách nhìn nhận của cộng đồng quốc tế về vai trò và sự ổn định của Mỹ, đặc biệt dưới thời chính quyền Trump.

Trong bối cảnh tài chính hiện tại, khái niệm "dài hạn" dường như không còn phù hợp nữa. Markus K. Brunnermeier, một học giả tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, cho rằng các nhà đầu tư giờ đây phải linh hoạt hơn trong các quyết định tài chính của mình. Việc không có một "Kế hoạch B" – tức là không có sự lựa chọn thay thế ngoài việc dựa vào Mỹ trong các cuộc khủng hoảng toàn cầu – đang trở thành một rủi ro đáng lo ngại. Những cuộc khủng hoảng như năm 2008 hay đại dịch Covid-19 đã chứng kiến Mỹ đóng vai trò cứu vớt toàn cầu, nhưng trong bối cảnh hiện tại, sự thiếu ổn định và không có kế hoạch dự phòng có thể dẫn đến những kết quả không mong muốn, khi niềm tin vào sự ổn định của Mỹ đang dần bị lung lay.

Trong một hội nghị quan trọng tại Singapore vào tháng 12, các nhà đầu tư và chuyên gia tài chính đã đặt ra câu hỏi gây nhiều suy ngẫm: "Một thế giới không có Mỹ sẽ như thế nào?" Mặc dù câu hỏi này có vẻ quá sớm để trả lời và không đưa ra kết luận rõ ràng, nhưng nó phản ánh sự thay đổi trong nhận thức về vị thế toàn cầu của Mỹ. Dù vậy, quyền lực của Mỹ vẫn chưa biến mất hoàn toàn, mặc dù có những dấu hiệu cho thấy ảnh hưởng của quốc gia này đang dần suy giảm. Điều này nhấn mạnh sự chuyển dịch trong vai trò của Mỹ trong các vấn đề quốc tế, khi niềm tin vào sức mạnh và sự ổn định của nước này đang bị đặt dấu hỏi.

Nếu uy tín của Mỹ thật sự bị suy giảm, nguyên nhân chủ yếu sẽ đến từ chính sách và hành động của Tổng thống Donald Trump. Việc ông làm giảm sự tin cậy, một yếu tố then chốt để duy trì ảnh hưởng quốc tế của Mỹ, đã khiến nước này phải đối mặt với những hệ quả khó lường. Mặc dù Mỹ vẫn duy trì được sức mạnh, nhưng cách thức thể hiện quyền lực của Trump lại gây ra sự xáo trộn, làm tổn hại đến cả các đồng minh lẫn đối thủ. Sự phá vỡ các cam kết truyền thống này có thể chứa đựng những yếu tố dẫn đến sự suy giảm ảnh hưởng của Mỹ. Trong khi đó, giáo sư Warwick McKibbin đã đặt ra câu hỏi liệu các nhà đầu tư có cần mức bảo vệ lớn hơn khi mua trái phiếu Kho bạc Mỹ, một dấu hiệu cho thấy sự bất ổn trong niềm tin vào sự ổn định tài chính của Mỹ.

Sự thất bại của Quỹ Tiền tệ Châu Á, một sáng kiến được đề xuất vào cuối những năm 1990 nhằm giảm sự phụ thuộc vào Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Bộ Tài chính Mỹ, cho thấy sự khó khăn trong việc xây dựng một hệ thống tài chính tự chủ trong khu vực. Mặc dù Nhật Bản và các quốc gia trong khu vực đã ủng hộ sáng kiến này, nó đã không thể thành công vì thiếu sự đồng thuận từ Mỹ. Điều này phản ánh sự chi phối mạnh mẽ của đồng đô la trong các thỏa thuận tài chính quốc tế, ngay cả khi đồng tiền này có những yếu điểm rõ rệt. Trung Quốc, mặc dù muốn giảm sự phụ thuộc vào đô la, cũng không thể dễ dàng thay thế nó vì đồng nhân dân tệ chưa được giao dịch tự do trên thị trường quốc tế. Sự thống trị của đồng đô la cho thấy Mỹ vẫn giữ vai trò quan trọng trong nền kinh tế toàn cầu, tuy nhiên các quốc gia khác cũng đang bắt đầu tìm kiếm những lựa chọn thay thế cho hệ thống tài chính hiện tại.