Trump tái đắc cử Tổng thống, trật tự mới của thế giới sẽ như thế nào?

Nước Mỹ đã đưa ra một quyết định dứt khoát trong cuộc bầu cử năm 2024, thể hiện rõ ràng ý chí của cử tri muốn từ bỏ những chính sách và thành tích của chính quyền tiền nhiệm để chọn một hướng đi mới. Trong lịch sử, Mỹ từng có những cuộc bầu cử “then chốt” – những sự kiện không chỉ làm thay đổi chính trị trong nước mà còn ảnh hưởng lớn đến thế giới. Cuộc bầu cử này là một ví dụ điển hình, báo hiệu những biến chuyển sâu rộng cho nước Mỹ và khả năng định hình lại trật tự quốc tế trong tương lai.

Bất chấp quá khứ bị kết án và những tranh cãi xung quanh phong cách lãnh đạo của mình, Donald Trump vẫn được cử tri Mỹ tin tưởng lựa chọn cho một nhiệm kỳ mới, phản ánh sự ưu tiên của họ đối với thông điệp mà ông đưa ra. Đối với nhiều người, những cam kết mạnh mẽ về kinh tế, an ninh quốc gia và chính sách đối ngoại của Trump có sức hấp dẫn lớn hơn những lo ngại về chuẩn mực dân chủ và tính bất định của ông. Kết quả cuộc bầu cử lần này cho thấy cử tri sẵn sàng đánh đổi sự ổn định để đón nhận một tương lai mà họ hy vọng sẽ mang lại thay đổi lớn, dù phải đối diện với không ít rủi ro.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên, Donald Trump lên nắm quyền mà không có một kế hoạch rõ ràng và bị hạn chế bởi các quan chức giàu kinh nghiệm trong chính phủ. Tuy nhiên, trong nhiệm kỳ thứ hai, ông đã có sự chuẩn bị kỹ càng hơn và biết rõ những gì mình muốn làm. Trump không chỉ tự tin hơn mà còn có sự hỗ trợ mạnh mẽ từ những người trung thành, điều này khiến ông có thể thực hiện các chính sách mạnh mẽ hơn mà không gặp phải sự cản trở từ những người phản đối trong chính phủ. Tuy nhiên, điều này lại tạo ra rủi ro lớn đối với nền kinh tế toàn cầu, các đồng minh của Mỹ và trật tự quốc tế, vì những chính sách quyết liệt của ông có thể gây ra biến động không chỉ trong nước mà còn ảnh hưởng đến các quan hệ quốc tế, thậm chí là một thảm họa nếu các quyết định sai lầm được đưa ra.

Chiến thắng của Trump trong cuộc bầu cử 2024 không chỉ là sự phục hồi cá nhân của ông mà còn là dấu hiệu của một xu hướng lớn hơn trong xã hội phương Tây: sự suy giảm niềm tin vào các giá trị dân chủ tự do truyền thống. Khi cử tri cảm thấy rằng hệ thống chính trị hiện tại không còn đáp ứng được nhu cầu của họ, họ sẵn sàng tìm đến những giải pháp mạnh mẽ và khác biệt, dù có thể gây tranh cãi. Điều này thể hiện rõ trong chiến dịch của Đảng Dân chủ, khi mà sự thất bại của Kamala Harris và những thông điệp chưa đủ thuyết phục đã không thể ngăn cản dòng chảy của phong trào dân túy. Với việc cử tri đặt câu hỏi về ý nghĩa thực sự của dân chủ trong bối cảnh nền chính trị hiện tại không mang lại cải cách đáng kể, chiến thắng của Trump cảnh báo các nhà lãnh đạo trung dung ở châu Âu về sự gia tăng của các phong trào dân túy cánh hữu và mối lo ngại về sự mất đi sự ổn định chính trị toàn cầu.

Trump chắc chắn sẽ trở thành một nhân vật quyền lực ở Washington. Trong nhiều tháng, thế giới bị cuốn vào các cuộc thăm dò ý kiến cho thấy cuộc đua quá sát nút. Tuy nhiên, vào ngày bầu cử chính thức, Mỹ đã nghiêng hẳn về Trump. Ông đã giành được nhiều phiếu hơn Đảng Dân chủ tại 48/50 bang. Đảng Cộng hòa có thể kiểm soát cả hai viện của Quốc hội và Nhà Trắng, điều này sẽ cho Trump nhiều quyền tự do hành động hơn so với nhiệm kỳ đầu tiên. Dù những lo ngại về một sự chuyển hướng sang chế độ chuyên quyền có thể bị phóng đại, nhưng quyền lực mà Trump sẽ nắm giữ dễ dàng có thể dẫn đến việc lạm dụng quyền lực. Cám dỗ này là rất lớn, đặc biệt khi ông có quyền lực toàn diện và sự ủng hộ từ các đồng minh trong các cơ quan chính quyền.

Với sự trở lại của Trump, các đối thủ của ông tại Nhà Trắng sẽ phải đối mặt với những thách thức lớn, đặc biệt nếu ông thực hiện các chính sách mạnh tay như trục xuất hàng loạt người nhập cư bất hợp pháp và thanh trừng các cơ quan chính phủ. Đây là hai trong số những kế hoạch gây tranh cãi mà Trump có thể áp dụng, tạo ra một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng trong hệ thống chính trị Mỹ. Dù các thể chế chính trị đã đứng vững trước những thử thách trong nhiệm kỳ đầu của Trump, lần này, với quyền lực lớn hơn, các cơ quan này sẽ phải đối diện với những thử thách khốc liệt hơn, có thể làm xói mòn tính độc lập và ổn định của chính quyền Mỹ.

Các nhà đầu tư ở Phố Wall, trước đó cũng ủng hộ Trump, sẽ phải đối mặt với những thử thách lớn trong tương lai. Mặc dù các đợt cắt giảm thuế mà Trump đề xuất có thể hấp dẫn trong ngắn hạn, nhưng họ cũng cần phải cân nhắc những rủi ro tiềm ẩn về lạm phát dài hạn. Một trong những nguy cơ lớn là đợt áp thuế mới mà Trump đe dọa, điều này có thể làm tăng chi phí cho nền kinh tế và gây hậu quả tiêu cực. Hơn nữa, một cuộc chiến thương mại với các đối tác như Trung Quốc và các quốc gia có thặng dư thương mại với Mỹ có thể dẫn đến những tổn thất kinh tế nghiêm trọng. Các nhà đầu tư không nên chỉ nhìn vào lợi ích ngắn hạn mà cần thận trọng với các tác động lâu dài của các chính sách này.

Kể từ sau Thế chiến II (sau năm 1945), Mỹ đã đóng vai trò là quốc gia chủ lực đảm bảo an ninh cho các khu vực khác nhau trên thế giới. Tuy nhiên, hiện tại, người Mỹ ngày càng cảm thấy mệt mỏi với vai trò này. Việc giữ gìn trật tự thế giới và bảo vệ các đồng minh thường đi kèm với những chi phí lớn về kinh tế và chính trị, và nhiều người Mỹ không còn muốn gánh vác trách nhiệm đó. Với sự trở lại của Trump, các đồng minh truyền thống của Mỹ sẽ khó dự đoán hơn về quan điểm của Mỹ. Trump có xu hướng ra quyết định theo cách cá nhân và thất thường và thiên về lợi ích giao dịch. Điều này làm cho các đồng minh khó xác định rõ Mỹ sẽ hỗ trợ họ đến mức nào trong những tình huống căng thẳng. Khác với Biden, người đã củng cố các liên minh đa phương như NATO, Trump có vẻ sẽ ít coi trọng các mạng lưới liên minh này và chú trọng vào mối quan hệ song phương với từng quốc gia. Nếu các liên minh như NATO suy yếu, thì Nga và Trung Quốc — hai đối thủ chiến lược của Mỹ — sẽ hưởng lợi.

Trump cam kết sẽ chấm dứt chiến tranh ở Ukraine, khiến Kyiv đối diện nguy cơ bị bỏ lại mà không có bảo đảm an ninh vững chắc. Các đồng minh châu Âu cũng lo ngại Trump sẽ đưa ra một thỏa thuận vội vàng, có thể chia rẽ NATO và làm suy yếu cam kết bảo vệ an ninh chung. Đài Loan đứng trước tình huống tương tự khi Trump từng công khai xem xét việc liệu Mỹ có nên bảo vệ hòn đảo này trước Trung Quốc hay không, tạo nên sự bất an cho khu vực Đông Á. Tại Trung Đông, lời hứa mang lại hòa bình của Trump cũng thiếu chi tiết rõ ràng, làm dấy lên câu hỏi liệu Mỹ có sẽ đứng cùng Israel chống lại Iran hay không. Trong bối cảnh đó, các quốc gia này sẽ phải đối mặt với sự bất ổn trong an ninh và đối ngoại, phụ thuộc vào những quyết định có thể thay đổi đột ngột của Washington.

Chính sách đối ngoại của Mỹ dưới nhiệm kỳ thứ 2 của Trump sẽ có khả năng thay đổi triệt để, đặc biệt là trong cách tiếp cận với các tổ chức và hiệp ước quốc tế. Với xu hướng coi thường các tổ chức đa phương như Liên Hợp Quốc hay NATO, Trump sẽ ưu tiên các thỏa thuận song phương và có thể rút Mỹ ra khỏi nhiều cam kết quốc tế. Cách tiếp cận này có thể gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng, đặc biệt là đối với các vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu, vì các quốc gia khó duy trì động lực nếu Mỹ từ bỏ vai trò lãnh đạo của mình. Sự chuyển đổi năng lượng xanh và các biện pháp giảm phát thải sẽ gặp khó khăn hơn nếu các hiệp ước đa phương bị xem nhẹ, đặt ra nguy cơ lớn cho các mục tiêu bảo vệ môi trường và đối phó với biến đổi khí hậu mà cộng đồng quốc tế đang theo đuổi.

Trump có phong cách lãnh đạo khó lường, thường không tuân theo quy tắc hay chiến lược truyền thống. Điều này khiến các quốc gia đối thủ, đặc biệt là những nước có lãnh đạo độc tài như Nga và Trung Quốc, cảm thấy bối rối và khó dự đoán hành động tiếp theo của Mỹ. Đôi khi, sự bất định này có thể giúp Mỹ tạo ra lợi thế, vì các đối thủ phải dè chừng và thận trọng hơn. Trước đây, bất kể đảng nào nắm quyền, Mỹ vẫn là một quốc gia có thể dự đoán được về các giá trị và nguyên tắc trong vai trò lãnh đạo toàn cầu, như tôn trọng dân chủ và duy trì các liên minh quốc tế. Nhưng nếu Trump trở lại và thay đổi cách tiếp cận, những điều chắc chắn này sẽ không còn nữa. Điều này có thể làm suy yếu vai trò lãnh đạo của Mỹ trên thế giới, tạo ra một trật tự quốc tế mới không ổn định và dễ bị tổn thương hơn trước những thách thức từ các quốc gia có xu hướng độc tài.

Chiến thắng của Trump phản ánh sự chán nản của người Mỹ với vai trò duy trì an ninh toàn cầu và sự hoài nghi với các giá trị dân chủ truyền thống. Trump có thể sẽ thúc đẩy chính sách "Nước Mỹ trên hết" một cách quyết liệt hơn. Điều này gây ra những lo ngại về tính ổn định của các liên minh quốc tế, như NATO, và có thể khiến các đồng minh như Ukraine, Đài Loan và nhiều quốc gia khác rơi vào tình trạng bất định về an ninh. Trump cũng có thể làm suy yếu nỗ lực hợp tác toàn cầu về các vấn đề quan trọng như biến đổi khí hậu bằng cách từ bỏ các cam kết quốc tế. Bên cạnh đó, phong cách lãnh đạo khó đoán của Trump có thể khiến các nhà lãnh đạo độc tài bối rối, nhưng đồng thời lại khích lệ họ củng cố quyền lực của mình, do Mỹ có thể không còn cam kết mạnh mẽ với các giá trị dân chủ. Tất cả điều này làm dấy lên nguy cơ về một trật tự thế giới mới bất ổn hơn và thiếu chắc chắn hơn, khi vai trò lãnh đạo truyền thống của Mỹ dần trở nên khó đoán định.