Vì sao cuộc chiến giữa Israel và Iran dường như là cuộc đối đầu toàn cầu?

Thứ nhất, cuộc chiến Israel-Iran là một cuộc xung đột nhằm tái định hình Trung Đông. Kể từ cuộc cách mạng Hồi giáo năm 1979, Iran đã cố gắng xóa sổ Israel, trục xuất Mỹ và cải tổ lại khu vực này. Trong 20 năm sau cuộc chiến Iraq sai lầm của Mỹ, Tehran ngày càng trở nên mạnh mẽ hơn.

Iran đã sử dụng các lực lượng ủy nhiệm được trang bị tốt để quấy rối kẻ thù và tạo ra một vành đai ảnh hưởng từ Bán đảo Ả Rập đến Levant. Họ tích trữ tên lửa và theo đuổi khả năng hạt nhân nhằm khiến mình trở nên bất khả xâm phạm trước các phản ứng thù địch.

Đỉnh cao của sức mạnh Iran đến ngay sau ngày 7 tháng 10 năm 2023. Một lực lượng ủy nhiệm, Hamas, đã làm nhục Israel bằng một cuộc tấn công khiến khoảng 1.200 người thiệt mạng. Một lực lượng khác, Hezbollah ở Lebanon, đang biến phần phía bắc của Israel thành một vùng hoang tàn. Một lực lượng thứ ba, Houthis ở Yemen, đang làm nóng Biển Đỏ. Trong khi đó, Iran đã tận dụng màn khói của bạo lực khu vực này để thúc đẩy tham vọng hạt nhân của mình.

Chính Israel, khi nhận ra mối nguy tồn vong, đã tái định hình cán cân quyền lực khu vực: bằng cách đánh bại Hamas và Hezbollah, giúp lật đổ nhà nước thân Tehran ở Syria, và giờ đây đang giáng những đòn hủy diệt xuống chính Iran. Cuộc chiến càng làm suy yếu trung tâm quyền lực của Iran — quân đội, kinh tế, nền tảng của chế độ kinh khủng của nó — thì càng định hình lại cảnh quan khu vực theo hướng có lợi cho Mỹ.

Thứ hai, đây là một cuộc chiến nhằm cứu vãn chế độ không phổ biến hạt nhân, một thành tựu lịch sử của Mỹ và toàn cầu vốn đang bị suy giảm gần đây. Bắc Triều Tiên đã bất chấp cảnh báo của Mỹ và xây dựng một kho vũ khí hạt nhân nguy hiểm. Tham vọng hạt nhân của Iran đe dọa — và vẫn đang đe dọa — gây ra sự phổ biến vũ khí hạt nhân tràn lan ở Trung Đông.

Về mặt này, Israel là một người bảo vệ bất ngờ. Một quốc gia từ lâu được đồn đại sở hữu vũ khí hạt nhân về mặt kỹ thuật là một kẻ ngoài vòng pháp luật về phổ biến vũ khí — ngay cả khi nhu cầu sống còn đã biến họ thành một 'cảnh sát' chống phổ biến. Israel đã tấn công chương trình hạt nhân Iraq năm 1981 và chương trình Syria năm 2007; họ đã tấn công, thông qua các phương tiện công khai hoặc bí mật, chương trình của Iran trong nhiều năm.

Nếu Israel có thể phá hủy chương trình đó hoặc buộc Tehran phải ký kết một thỏa thuận dưới áp lực, điều này sẽ làm chậm sự lan rộng của vũ khí hạt nhân — và thậm chí, một cách khiêm tốn, đảo ngược nó.

Thứ ba, Israel đang đối đầu với trục lớn hơn của các kẻ xâm lược. Iran, Bắc Triều Tiên, Nga và Trung Quốc đã trang bị và hỗ trợ lẫn nhau trong những năm gần đây. Drone của Iran đã giúp Nga tàn phá các thành phố Ukraine; Tehran sử dụng chiến dịch khủng bố trên không của Nga để xây dựng các cuộc tấn công của mình vào Israel. Sự thắt chặt mối quan hệ giữa các quốc gia xét lại trên thế giới là một trong những thực tế đáng lo ngại nhất của đời sống quốc tế hiện nay.

Israel thực sự không nhìn thế giới theo kiểu bị chia rẽ giữa các nền dân chủ thân thiện và các chế độ độc tài tồi tệ như nhiều quốc gia phương Tây. Họ hầu như không phải là một quốc gia nổi bật trong việc ủng hộ Ukraine. Nhưng khi liên minh xét lại càng gắn kết, những được và mất của họ ngày càng được chia sẻ. Vì vậy, bằng cách giáng đòn vào Iran — kẻ duy nhất trong nhóm đó vẫn chưa sở hữu vũ khí hạt nhân — Israel thách thức liên minh này bằng cách gây áp lực lên mắt xích yếu nhất của nó.

Tất cả những điều này nhấn mạnh lý do tại sao Israel là một đồng minh quý giá: Họ thường thúc đẩy lợi ích của Mỹ chỉ đơn giản bằng cách bảo vệ lợi ích của chính mình. Trump có thể hy vọng rằng Israel sẽ đơn giản trao cho ông một chiến thắng lớn — rằng họ sẽ phá hủy quân đội Iran, làm suy yếu chế độ của họ và ngăn chặn chương trình hạt nhân mà không cần đến sự hỗ trợ thêm của Mỹ.

Có lẽ Israel có thể làm được điều này: Hiệu suất quân sự của họ trong năm qua là vô cùng ấn tượng. Nhưng nếu họ không thể thì sao?

Lực lượng không quân của Israel không thể duy trì nhịp độ hiện tại mãi mãi. Họ có lẽ không thể phá hủy cơ sở làm giàu Fordow được chôn sâu mà không có sự trợ giúp phá hủy boongke của Mỹ. Nếu vài ngày hoặc vài tuần tới, cuộc chiến của Israel trông có triển vọng nhưng không dứt điểm, Trump sẽ phải chọn liệu có nên tham gia sâu hơn vào cuộc chiến đó hay không.

Ở nhiều khía cạnh, Trump sẽ không muốn làm điều đó. Một cuộc chiến khác ở Trung Đông không phải là điều ông đã hứa. Nó có thể chia rẽ liên minh MAGA vốn bao gồm cả những người diều hâu và những người theo chủ nghĩa biệt lập mới; nó có thể làm chuyển hướng nguồn lực từ Thái Bình Dương; nó có thể khiến giá dầu tăng vọt nếu Tehran phản công ở eo biển Hormuz.

Tuy nhiên, một chiến dịch không kích của Mỹ chống lại chương trình hạt nhân của Iran chưa bao giờ dễ dàng như bây giờ, khi Israel đã phá hủy hệ thống phòng không của nước này. Và nếu Mỹ loại bỏ chương trình hạt nhân Iran, dù chỉ trong vài năm, một người yêu thích chiến thắng có thể tuyên bố rằng mình đã giành được chiến thắng lớn trên ba mặt trận quan trọng.

Một tổng thống bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai bằng cách thề từ bỏ các cuộc chiến ở Trung Đông đã bị cuốn vào một cuộc chiến với Houthis. Sẽ là một điều trớ trêu sâu sắc, dù không phải là không thể tưởng tượng được, nếu những lợi ích của cuộc chiến Iran-Israel cuối cùng dẫn ông tham gia vào một cuộc chiến khác.