Cơn sốt của nhà đầu tư nhỏ lẻ đang tái định hình thị trường

Các nhà đầu tư ưa chuộng các từ viết tắt. Trong những tháng gần đây, họ đã đón nhận giao dịch TACO (Trump Always Chickens Out - Trump Luôn Ngại Giao Dịch). Họ đã từng mê mẩn các cổ phiếu FAANG (Facebook, Apple, Amazon, Netflix và Google). Trong cuộc khủng hoảng nợ công châu Âu những năm 2010, các nhà giao dịch đã lo lắng về các cổ phiếu PIIGS (Bồ Đào Nha, Ý, Ireland, Hy Lạp và Tây Ban Nha). Trí nhớ tốt về các chữ cái viết tắt giúp một sử gia tài chính tiến xa.

Cổ phiếu DORK có thể ít quen thuộc hơn. Chúng bao gồm Krispy Kreme (mã chứng khoán: DNUT), Opendoor, Rocket Companies và Kohl's. Các công ty này - một chuỗi cửa hàng bánh mì, một đại lý bất động sản, một nhà cung cấp dịch vụ thế chấp và một nhà bán lẻ truyền thống - có định giá thị trường dao động từ 700 triệu đến 32 tỷ đô la. Một điểm chung gắn kết họ là sự ít quan tâm của các quỹ đầu cơ, những người đã đặt cược mạnh mẽ vào tất cả các công ty. Một điều khác là sự nhiệt tình quá mức của các nhà đầu tư nhỏ lẻ, những người đang mua vào cổ phiếu với hy vọng siết trạng thái của những kẻ bán khống và đẩy giá lên cao. Trong tháng 7, riêng giá của Opendoor đã tăng hơn 500% trước khi giảm trở lại. Một cơn sốt cổ phiếu meme mới đã bắt đầu.

Nó giống như cơn sốt đã khiến giá cổ phiếu của GameStop và AMC, một chuỗi rạp chiếu phim, tăng vọt bốn năm trước. Khi đó, cũng như bây giờ, những giao dịch sôi động này hầu như không liên quan gì đến hiệu quả tài chính. Hoạt động đầu cơ từng bị cho là xuất phát các khoản kích thích kinh tế của chính phủ và lãi suất thấp. Nhưng câu chuyện đó giờ đây có vẻ kém thuyết phục hơn. Có lẽ sự phấn khích này phản ánh những thay đổi trong công nghệ đầu tư dành cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ.

Cơn sốt ngày nay không chỉ giới hạn ở cổ phiếu meme. Nghiên cứu của các nhà phân tích tại ngân hàng Goldman Sachs cho thấy giao dịch đầu cơ (cổ phiếu giá rẻ, các công ty thua lỗ và các công ty có định giá cao nhất) đã tăng lên mức chỉ thấy hai lần trước đây: trong đợt bùng nổ trước đó đạt đỉnh vào năm 2021 và khi bong bóng dotcom phình to vào cuối những năm 1990. Giao dịch ngày nay vẫn thấp hơn nhiều so với những đỉnh cao đó, nhưng cao hơn nhiều so với mức trước đây được coi là bình thường.

Những dấu hiệu khác của sự tăng nhiệt là rất nhiều. Các giao dịch quyền chọn 0-ngày, hợp đồng được các nhà giao dịch mua bán trong ngày và hết hạn cùng ngày, đã tăng vọt trong những năm gần đây. Theo sàn giao dịch CBOE Global Markets, một sàn giao dịch, đã có kỷ lục 2.1 triệu giao dịch được sang tay trong quý 2 năm 2025, tăng từ 1.4 triệu giao dịch của năm trước đó. Sàn này ước tính rằng các nhà đầu tư nhỏ lẻ chiếm ít nhất một nửa số giao dịch đó.

Trong năm 2020 và 2021, sự kết hợp giữa chính sách tiền tệ và tài khóa nới lỏng thường được cho là nguyên nhân dẫn đến sự gia tăng của hoạt động đầu cơ. Các khoản tiền kích thích kinh tế thời Covid (hay còn gọi là “stimmie”) đã chuyển tiền mặt trực tiếp đến các nhà giao dịch nhỏ lẻ mới nổi ngay khi mọi người đều bị hạn chế ra khỏi nhà. Robin Greenwood, Toomas Laarits và Jeffrey Wurgler, ba học giả, đã kiểm nghiệm lý thuyết này vào năm 2023. Nghiên cứu của họ phát hiện ra rằng sự xuất hiện của các khoản tiền kích thích kinh tế ở cả Hồng Kông và Mỹ đã dẫn đến sự tăng giá bất thường của các cổ phiếu được các nhà đầu tư nhỏ lẻ ưa chuộng.

Đó không thể là lời giải thích cho ngày nay. Các khoản tiền kích thích kinh tế lần cuối cùng đã đến tay người Mỹ cách đây bốn năm. Trong khi đó, chính sách tiền tệ đã được thắt chặt: bảng cân đối kế toán của Cục Dự trữ Liên bang đã bị thu hẹp và lợi suất trái phiếu kho bạc kỳ hạn 10 năm ở mức trên 4%. Các nhà nghiên cứu tại Cục Dự trữ Liên bang San Francisco cho rằng khoản tiết kiệm thời đại đại dịch của người Mỹ đã cạn kiệt hơn một năm trước.

Nhưng ngay cả khi không có sự trợ giúp của tiền kích thích kinh tế, các nhà đầu tư nhỏ lẻ với lòng nhiệt thành đầu cơ vẫn tiếp tục làm thay đổi thị trường. Những nhà giao dịch như vậy hiện chiếm khoảng 20% tổng khối lượng giao dịch của Mỹ. Con số này giảm so với mức khoảng 24% vào thời kỳ đỉnh điểm năm 2021, nhưng vẫn cao hơn nhiều so với mức 10-16% của những năm 2010.

Sự thay đổi này không phải do các khoản hỗ trợ của chính phủ mà do công nghệ. Các nền tảng dựa trên ứng dụng đã giúp cá nhân dễ dàng tiếp cận đòn bẩy, có nhiều loại chứng khoán để lựa chọn và khả năng mua một phần nhỏ cổ phiếu. Không có gì ngạc nhiên khi giá cổ phiếu của Robinhood, một trong những công ty môi giới trực tuyến mới lớn nhất, đã tăng 172% trong năm nay. Hoạt động đầu tư hiện đang thu hút nhiều người Mỹ hơn. Theo JPMorgan Chase, ngày càng nhiều khách hàng của ngân hàng này chuyển tiền vào tài khoản đầu tư. Tỷ lệ khách hàng có thu nhập cao làm tương tự đã tăng gấp đôi từ năm 2015 đến năm 2023. Đối với khách hàng có thu nhập thấp, tỷ lệ này tăng gấp bốn lần.

Ngoài khối lượng đầu cơ lớn hơn, hậu quả lâu dài của một thị trường tập trung nhiều vào nhỏ lẻ vẫn chưa rõ ràng. Một số nhà đầu tư lo ngại rằng điều này đã và đang gây ra những tác động tiêu cực. Cliff Asness, nhà sáng lập AQR, một quỹ định lượng, cho rằng đây có lẽ là nguyên nhân lớn nhất dẫn đến sự suy giảm hiệu quả của thị trường. "Công nghệ, giao dịch 24/7 trên điện thoại, và đặc biệt là mạng xã hội, là những thủ phạm lớn nhất", ông Asness viết vào năm 2024.

Bài kiểm tra lớn sẽ đến trong đợt suy thoái nghiêm trọng tiếp theo. Khi S&P 500 lao dốc hồi đầu năm nay, giảm hơn 20%, các nhà giao dịch nhỏ lẻ đã đổ xô mua vào khi thị trường giảm, và sau đó là sự phục hồi nhanh chóng. Nhưng sự sụt giảm chỉ là một con số khiêm tốn so với tiêu chuẩn lịch sử. Trong một cuộc suy thoái sâu hơn, có lẽ kết hợp với suy thoái kinh tế, liệu những người mua DORK và đồng bọn có đủ can đảm như vậy không? Sớm hay muộn các nhà đầu tư cũng sẽ nhìn ra câu trả lời.