Thị trường chứng khoán đang thúc đẩy nền kinh tế Mỹ như thế nào?

Thị trường chứng khoán không phải là nền kinh tế, như câu nói sáo rỗng của giới đầu tư. Điều này đủ rõ ràng với bất kỳ ai quan tâm đến nước Mỹ trong năm nay. Cơn sốt thuế quan của Tổng thống Donald Trump đã làm giảm tăng trưởng, mặc dù không nhiều như dự kiến ​​sau "Ngày Giải phóng", nhưng thị trường chứng khoán vẫn tăng vọt: chỉ số S&P 500 của các công ty lớn của Mỹ đã tăng gần 15% trong năm nay, vượt xa mức trung bình lịch sử.

Nhưng liệu thị trường chứng khoán có thúc đẩy nền kinh tế? Tại hầu hết các thời điểm, đó sẽ là một câu hỏi ngớ ngẩn. Tuy nhiên, trong những tháng gần đây, sự tăng giá cổ phiếu của Mỹ đã trùng khớp và được thúc đẩy bởi làn sóng đầu tư sôi động của người dân. Và khi mọi người thấy thu nhập tăng lên, họ có xu hướng chi tiêu nhiều hơn. Giờ đây, câu trả lời cho câu hỏi này có ý nghĩa quan trọng đối với con đường bùng nổ thị trường chứng khoán Mỹ và nền kinh tế của nó.

George Soros, một nhà đầu cơ vĩ đại, gọi mối quan hệ giữa thị trường chứng khoán và nền kinh tế là "tính phản xạ", với ý tưởng rằng giá tài sản có thể ảnh hưởng đến các yếu tố cơ bản của nền kinh tế, từ đó tác động đến giá tài sản, vân vân. Ông nghĩ rằng có thể kiếm được rất nhiều tiền bằng cách nắm bắt những biến động kiểu như vậy. Một nhà kinh tế học nghiêm túc sẽ gọi đó là "hiệu ứng của cải", lưu ý rằng giá tài sản tăng có thể thúc đẩy mọi người chi tiêu nhiều hơn, khuếch đại các chu kỳ kinh tế.

Các nhà kinh tế đã quan sát rõ ràng nhất hiệu ứng này trên thị trường nhà ở, nơi theo truyền thống là nơi phần lớn tiền tiết kiệm của hộ gia đình đặt vào. Khi giá nhà tăng vọt, mọi người cảm thấy thoải mái hơn khi mua những món đồ lớn, có thể bằng cách rút tiền tiết kiệm hoặc vay mượn nhiều hơn. Thật vậy, các nghiên cứu cho thấy rằng 1 đô la tăng thêm trong giá trị nhà ở sẽ thúc đẩy chi tiêu tăng từ hai đến sáu xu.

Tuy nhiên, hiện nay, thị trường nhà ở của Mỹ đang trong tình trạng ảm đạm. Lãi suất thế chấp cao hơn đã đè bẹp nhu cầu; doanh số bán nhà thấp hơn một phần ba so với thời kỳ bùng nổ của năm 2021, khi người mua được hưởng lãi suất thế chấp hai phẩy năm phần trăm. Bất kỳ ai muốn chuyển nhà ngày nay hẳn phải sẵn sàng đổi lãi suất thấp như vậy lấy lãi suất 6-7%, và rất ít người làm được điều đó. Hậu quả là giá nhà đang dần giảm xuống—khó có thể là cơ sở cho sự gia tăng tiêu dùng.

Nhưng hãy nhìn vào sự tăng vọt của thị trường chứng khoán. Sự hưng phấn liên quan đến AI đã thúc đẩy định giá của các công ty công nghệ. Ngay cả những doanh nghiệp kém sôi động hơn cũng được hưởng lợi; các công ty trong "S&P 493", ngoại trừ "bảy gã khổng lồ công nghệ", cũng đang giao dịch ở mức định giá cao nhất trong nhiều thập kỷ. Hiệu ứng của cải trên thị trường chứng khoán có thể mạnh đến mức nào? Mặc dù các nghiên cứu lịch sử đã phát hiện ra tác động nhỏ hơn so với nhà ở, nhưng sự bùng nổ trong đầu tư bán lẻ, được thúc đẩy bởi các nền tảng dễ sử dụng như Robinhood, có thể đã khiến điều này thay đổi. Các danh mục đầu tư được tích lũy trong các tài khoản hưu trí hoặc trong các quỹ tương hỗ phức tạp và khó bán khônh thể khiến tâm lý nhà đầu tư phấn chấn bằng một đường màu xanh lá cây đang tăng lên trên ứng dụng giao dịch.

Người giàu có xu hướng sở hữu cổ phiếu nhiều hơn so với nhà ở so với người nghèo, nghĩa là họ có thể được hưởng lợi một cách không cân xứng từ việc giá cổ phiếu tăng vọt. Vì họ ít có khả năng tăng chi tiêu khi tài sản của họ tăng lên (hoặc có xu hướng tiêu dùng biên thấp hơn, theo thuật ngữ chuyên môn), điều này sẽ phần nào làm giảm hiệu ứng giàu có. Tuy nhiên, lượng cổ phiếu nắm giữ cũng đã tăng mạnh trong những năm gần đây ở những người ít giàu có hơn. Theo một cuộc khảo sát dài hạn do Cục Dự trữ Liên bang thực hiện vào năm 1989, chỉ có 3% trong số 1/5 hộ gia đình nghèo nhất nắm giữ cổ phiếu. Đến năm 2022, con số này là 17%. Tỷ lệ người có thu nhập trung bình nắm giữ cổ phiếu đã tăng từ 29% lên 60% trong cùng kỳ. Với sự hưng phấn gần đây, có khả năng cả hai con số này đều cao hơn hiện nay.

Sự bùng nổ của cải tập trung trong giới thượng lưu cũng có thể giúp giải thích một số đặc điểm bất thường trong nền kinh tế Mỹ hiện đại. Những đặc điểm này bao gồm việc người giàu dường như đã có thể tăng chi tiêu nhanh hơn nhiều so với những người khác trong vài năm qua, và cho đến nay, tăng trưởng việc làm vẫn chậm hơn nhiều so với tăng trưởng chi tiêu tiêu dùng. Có lẽ một vài người chi tiêu mạnh tay đang giúp duy trì mọi thứ.

Thời kỳ tốt đẹp có thể tiếp tục, ít nhất là trong một thời gian. Ngân hàng Goldman Sachs ước tính rằng hiệu ứng của cải sẽ thúc đẩy tăng trưởng tiêu dùng hàng năm thêm 0.3 điểm phần trăm trong quý 3 năm nay và 0.2 điểm phần trăm vào năm tới. Nếu giá cổ phiếu và giá nhà tăng lần lượt 25% và 6%, thể hiện hiệu suất mạnh mẽ nhưng không phải là chưa từng xảy ra, thì mức tăng trưởng có thể tăng lên 0.5 điểm phần trăm. Điều đó sẽ giúp bảo vệ nền kinh tế khỏi thuế quan, giảm nhập cư và khỏi bất kỳ chính sách nào khác có thể xuất hiện từ Nhà Trắng.

Những người bi quan về tương lai của nước Mỹ không có nhiều đất diễn trong khoảng một thập kỷ qua. Tuy nhiên, có vẻ họ sắp được hưởng lợi. Tôi nhận thức được rằng tác động của sự giàu có cũng có thể đi theo hướng ngược lại: giá cổ phiếu giảm có thể gây tổn hại đến chi tiêu của người tiêu dùng, và điều này xảy ra vào thời điểm dễ bị tổn thương. Tài sản hộ gia đình gần gấp sáu lần GDP, một mức cao kỷ lục, có nghĩa là bất kỳ sự sụt giảm nào cũng sẽ rất đau đớn. Đáng lo ngại, McKinsey, một công ty tư vấn, ước tính rằng gần 60% mức tăng trưởng tài sản của người Mỹ kể từ năm 2000 chỉ là "trên giấy tờ" (tức là vượt quá mức tăng trưởng kinh tế thực tế).

Sụt giảm nhưng không sụp đổ

Liệu một xã hội giàu có hơn cũng có thể chống chịu sự sụt giảm mạnh hơn? Những người bi quan sẽ chỉ ra sự vỡ bong bóng dotcom vào năm 2000, khi một sự sụt giảm tàn khốc của thị trường chứng khoán đã đẩy nước Mỹ vào suy thoái. Ngày nay, tài sản của thị trường chứng khoán cao hơn 50% so với GDP so với thời điểm đó. Nhưng cũng đáng để xem xét một bong bóng công nghệ khác, một bong bóng đã nổ gần đây hơn. Trong suốt năm 2022, giá trị cổ phiếu mà người Mỹ nắm giữ so với GDP đã giảm một phần tư, khi giá cổ phiếu của các công ty công nghệ được yêu thích trong đại dịch lao dốc trong khi Fed tăng lãi suất một cách điên cuồng để cố gắng kiềm chế lạm phát. Mặc dù tăng trưởng tiêu dùng có chậm lại vào cuối năm đó, nhưng vẫn duy trì ở mức tích cực và sớm phục hồi. Thị trường chứng khoán có thể phản ánh nhiều hơn về nền kinh tế. Nhưng nó vẫn chưa phải là tất cả.