Swissquote Bank: Nikkei giảm khi BoJ chuẩn bị tăng lãi suất khẩu vị rủi ro toàn cầu suy yếu

Tháng trước khép lại trong trạng thái tích cực, khi đà giảm đầu tháng Mười Một đảo chiều mạnh chỉ dựa trên một kỳ vọng duy nhất: Fed sẽ cắt giảm lãi suất vào tháng Mười Hai. Các nhà giao dịch Mỹ trở lại sau kỳ nghỉ Lễ Tạ Ơn và gặp trục trặc kỹ thuật khiến thị trường đình trệ vào thứ Sáu, nhưng vấn đề được xử lý nhanh chóng, giao dịch nối lại và S&P 500 đóng cửa tuần – và cả tháng – chỉ cách đỉnh mọi thời đại vài điểm. Đợt giảm tháng Mười Một chỉ lấy đi khoảng 5% giá trị chỉ số và những khoản lỗ đó gần như đã được phục hồi hoàn toàn. Cổ phiếu châu Âu vượt trội nhờ mức độ tiếp xúc thấp hơn với nhóm công nghệ – động lực chính của các đợt tăng gần đây nhưng cũng có thể là tác nhân dẫn đến các cú điều chỉnh mạnh trong tương lai. Vàng, Bitcoin và trái phiếu chính phủ Mỹ – tất cả đều tăng giá trong tuần trước.

Nhưng lo ngại vẫn tồn tại rằng Fed có thể đang vội vã cắt giảm lãi suất trong khi dữ liệu chưa đủ chắc chắn, và rằng định giá thị trường đã đi quá xa so với thực tế. Những lo ngại này sẽ càng gia tăng nếu Fed cắt giảm và đà tăng tiếp tục kéo dài đến cuối năm. Tỷ lệ Q, thước đo so sánh giá trị thị trường của doanh nghiệp hoặc toàn bộ thị trường chứng khoán với chi phí thay thế tài sản, cũng chạm đỉnh mọi thời đại trong tháng trước. Nói cách khác, chúng ta đang sống trong thời kỳ AI mang lại động lực mạnh mẽ, nhưng đồng thời cũng đối mặt với việc định giá cổ phiếu đang trở nên quá đắt so với giá trị tài sản hữu hình của doanh nghiệp.

Tuần này bắt đầu với một không khí tương đối ảm đạm – có lẽ sự trở lại sau Lễ Tạ Ơn không nhộn nhịp như kỳ vọng. Người tiêu dùng Mỹ đã chi gần 12 tỷ USD trong giai đoạn mua sắm, tăng khoảng 4%, nhưng khi loại trừ mức lạm phát khoảng 3%, tăng trưởng thực chỉ còn khiêm tốn – và thực sự lại là tín hiệu tích cực. Điều này cho thấy người tiêu dùng đang chi tiêu thận trọng hơn, áp lực giá có thể giảm bớt và Fed có thể tự tin hơn khi cân nhắc khả năng cắt giảm.

Tuy nhiên, khẩu vị rủi ro – xét qua biến động của Nikkei và Bitcoin – lại không mấy lạc quan. Và trọng tâm nằm ở một người: Kazuo Ueda, Thống đốc BoJ, người hôm nay nhấn mạnh rằng ngân hàng “sẽ đánh giá mặt lợi và hại của việc nâng lãi suất chính sách và đưa ra quyết định phù hợp”, đồng thời lưu ý rằng “bất kỳ đợt tăng nào cũng chỉ là điều chỉnh mức độ nới lỏng”. Nói cách khác, BoJ vẫn đang tụt hậu so với xu thế toàn cầu và tiến trình bình thường hóa chính sách đang trở nên cấp thiết – đặc biệt khi các biện pháp của Takaichi có thể tiếp tục đẩy lạm phát Nhật Bản tăng cao.

Kết quả là thị trường tài sản Nhật Bản hứng chịu một đợt bán tháo mạnh. Nikkei giảm gần 2% trong phiên sáng nay khi kỳ vọng tăng rằng BoJ sẽ nâng lãi suất tại cuộc họp tiếp theo – bất chấp dữ liệu PMI yếu. Lợi suất trái phiếu 10 năm Nhật Bản leo lên mức cao nhất trong nhiều thập kỷ gần 1.87% sáng nay, một mức rất cao so với mốc 1.71% vốn được xem là điểm đánh dấu sự kết thúc thực sự của thời kỳ “thanh khoản miễn phí”. Khoảng 3.4 nghìn tỷ USD đang được các nhà đầu tư Nhật Bản phân bổ ra khắp thế giới nhằm tìm kiếm lợi suất cao hơn – dòng vốn có thể sẽ được hồi hương khi lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật tăng.

Từ góc nhìn kinh tế, việc nâng lãi suất – đồng thời cân bằng với động lực tài khóa của Takaichi – là điều BoJ nên thực hiện. Chính điều này giải thích sự tồn tại của các ngân hàng trung ương: nhằm trung hòa các xung lực tài khóa mang động cơ chính trị, vốn thường ưu tiên tăng trưởng bằng mọi giá. Tuy nhiên, nếu BoJ nâng lãi suất, lợi suất trong nước tăng, và dòng vốn Nhật có thể tạo ra một khoảng trống lớn trong hệ thống tài chính toàn cầu – đúng lúc thị trường đang tự hỏi liệu đà tăng do AI thúc đẩy có đã vượt ngưỡng an toàn hay chưa.

Đây cũng là lý do khiến lợi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm Mỹ bật tăng ngay khi mở cửa đầu tuần – ngoài việc khoản nợ khổng lồ của Mỹ tiếp tục leo thang, theo lý thuyết nên đưa Fed đến cùng một cách suy nghĩ với BoJ. Vì vậy, tháng Mười Hai có thể phức tạp hơn nhiều so với dự tính của phần đông nhà đầu tư – đặc biệt với những người cho rằng mức giảm 5% của tháng trước chỉ là một đợt điều chỉnh lành mạnh và được mong chờ từ lâu. Khi hợp đồng tương lai quỹ Fed đang định giá gần 90% khả năng cắt giảm 25 bps, dư địa cho kỳ vọng dovish gần như không còn bao nhiêu. Ngược lại, dữ liệu kinh tế sắp tới có thể cảnh báo rằng một đợt cắt giảm quá sớm, phớt lờ rủi ro lạm phát, sẽ không phải là lựa chọn hợp lý. Điều này khiến mọi ánh mắt chuyển sang dữ liệu PCE và kỳ vọng lạm phát sẽ công bố trong tuần, hy vọng chúng đủ mềm để duy trì kỳ vọng dovish. Nhà giao dịch cũng theo dõi vàng và đồng CHF – cả hai đều có thể hưởng lợi nếu thị trường bước vào đợt điều chỉnh sâu hơn.

Một yếu tố khác không hỗ trợ tâm lý thị trường: dầu thô Mỹ tăng hơn 2% sáng nay sau khi OPEC nhắc lại mong muốn ổn định giá dầu trong năm tới, hàm ý kiểm soát sản lượng chặt chẽ hơn nhằm xử lý tình trạng dư cung kéo giá xuống – ngoại trừ giai đoạn ngắn khi xảy ra căng thẳng địa chính trị. Tuy nhiên, ngay cả các căng thẳng gần đây cũng không đủ để kéo người mua trở lại, phản ánh nguồn cung dầu đang quá dồi dào. Như đã đề cập trong các báo cáo trước, OPEC không thể một mình đảo ngược xu hướng giảm rộng hơn của giá dầu, nhưng có thể góp phần thiết lập vùng đáy cho đợt bán tháo lần này. Giá dầu WTI đang kiểm thử mức 60 USD/thùng sáng nay, nhưng giá cần vượt 65 USD/thùng để các tín hiệu kỹ thuật xác nhận xu hướng giảm đã kết thúc.